Cali

cidade de Colombia

Cali, oficialmente, Santiago de Cali[1], é a capital do departamento de Valle del Cauca,[1] e a terceira cidade máis poboada de Colombia. Está situada na rexión Sur del Valle del Cauca, entre a cordilleira occidental e a cordilleira central dos Andes. A cidade forma parte da Área Metropolitana de Cali, xunto cos concellos achegados a esta.[2] Foi fundada o 25 de xullo de 1536 por Sebastián de Belalcázar, o que a converte nunha das cidades máis antigas de América.

Modelo:Xeografía políticaCali
Imaxe

Localización
Editar o valor en Wikidata Mapa
 3°26′24″N 76°31′11″O / 3.44, -76.5197
EstadoColombia
DepartamentosValle del Cauca Editar o valor en Wikidata
Capital de
Q20014485 Traducir (1908–1910)
Valle del Cauca (1910–) Editar o valor en Wikidata
Poboación
Poboación2.471.474 (2018) Editar o valor en Wikidata (4.382,05 hab./km²)
Xeografía
Superficie564 km² Editar o valor en Wikidata
Bañado porCali River (en) Traducir Editar o valor en Wikidata
Altitude1.018 m Editar o valor en Wikidata
Datos históricos
FundadorSebastián de Belalcázar Editar o valor en Wikidata
Creación1536 Editar o valor en Wikidata
Organización política
Órgano executivooffice of the mayor of Cali (en) Traducir Editar o valor en Wikidata
• Alcalde Editar o valor en WikidataJorge Iván Ospina (pt) Traducir (2020–) Editar o valor en Wikidata
Órgano lexislativocity council of Cali (en) Traducir Circunscrición: 0, (Escano: 21) Editar o valor en Wikidata
Identificador descritivo
Fuso horario
Prefixo telefónico2 Editar o valor en Wikidata
Outro
Irmandado con

Páxina webcali.gov.co Editar o valor en Wikidata

A cidade é un dos principais centros económicos e industriais de Colombia, ademais de ser o principal centro urbano, cultural, económico, industrial e agrario do suroccidente do país e o terceiro a nivel nacional. Como capital departamental, acolle as sedes da Gobernación del Valle del Cauca, a Asemblea Departamental, o Tribunal Departamental, a Fiscalía Xeral, Institucións e Organismos do Estado, tamén é a sede de empresas oficiais como a municipal EMCALI.

É o principal centro deportivo de Colombia, salientando a organización de importantes eventos deportivos como os Xogos Panamericanos de 1971 e os Xogos Mundiais de 2013. É coñecida como «a capital mundial da salsa».[3][4][5]

Etimoloxía

editar

A cidade ten un nome composto como case todas as fundacións españolas en América. Santiago (un dos nomes máis difundidos no continente grazas ás devocións de Santiago de Compostela en España), fai honra ó Apóstolo Santiago. Cali fundouse o 25 de xullo, día no que se celebra a data do Apóstolo Santiago. Por iso se lle deu este nome á cidade. O nome de Cali, en troques, ten varias lecturas: pode provir da lingua paez Caly (tecido sen agullas)[6] ou se cadra fai alusión a un dos pobos amerindios ou ó nome que daba á rexión e a un río ó sur da cidade, Lili (en paez, "húmido").[6] Tamén se cavilou sobre que foron indíxenas aztecas ó servizo dos conquistadores quen deron o nome a Cali, do náhuatl calli ("casa") ou posiblemente sexa unha verba de orixe quechua introducida polos indios Yanaconas que foron traídos polo fundador Sebastián de Belalcázar dende Ecuador, interpretación respaldada pola existencia dunha poboación indíxena de nome "Cali Cali" nas proximidades de Quito. A etimoloxía máis probable é a paez, xa que varios nomes de Valle del Cauca teñen o seu significado nesa lingua,[7] especialmente se se segue o antigo dicionario de Eugenio del Castillo y Orozco.[8]

Xeografía

editar
 
Panorámica Farallóns de Cali.

Localización

editar

A cidade atópase no departamento de Valle del Cauca. Xeograficamente, Cali está no val do río Cauca, o segundo en importancia do país. Á altura de Cali, este val ten 35 quilómetros de ancho e a zona urbana está sobre a beira occidental do río. A parte occidental da cidade atópase custodiada polos Farallóns de Cali, que forman parte da cordilleira occidental dos Andes colombianos.

O clima é de sabana tropical. A cordilleira Occidental bloquea as frontes de aire húmido provenientes do océano Pacífico, aínda que é notable que a airexa mariña chega até a cidade. A cordilleira occidental ten 2 000 m de altitude no norte da cidade e acada os 4 000 m no sur. Isto fai que a rexión suroccidental sexa máis chuviosa que a noroccidental. As precipitacións anuais van dende os 900 mm nas zonas máis secas até os 1.800 mm nas zonas máis chuviosas, con 1.000 mm sobre a maior parte da área Metropolitana de Cali. A temperatura media é de 23.1 °C (73.6 °F) cunhas mínimas de 15 °C (66 °F) e unhas máximas de 32 °C (86 °F), cun máximo absoluto de 36 °C e mínimo absoluto de 13 °C. As estacións secas van de decembro a febreiro e de xullo a agosto, e a estación de chuvias de marzo a maio e de setembro a novembro.

A temperatura máis alta rexistrada en Cali foi de 39 °C o día 16 de agosto de 1979, e a máis baixa foi de 4 °C o 18 de xuño dese mesmo ano. Cali só rexistrou dúas veces acumulación de neve, nos anos 1979 e 1983.

Datos climáticos para {{{location}}}
Mes Xan Feb Mar Abr Mai Xuñ Xul Ago Set Out Nov Dec Anual
Temperatura máxima en °F 97,9 93 96,4 93,9 97,2 94,3 90,3 90,7 89,8 92,8 97,2 95,5 97,9
Media máxima en °F 88 88 86 82,4 83,3 86,9 89,4 91,4 86,9 82,4 83,3 87,8 88,97
Media diaria en °F 75 75 75,6 74,8 74,5 74,8 75 75 74,8 73,8 73,8 74,1 73,6
Media mínima en °F 68,9 68 66 62,4 64,8 66,2 68 68,9 67,1 61,5 65,7 68,9 66,37
Temperatura mínima en °F 61 59 63 57 61 57 59 61 59 57 59 63 52
Precipitación media polgadas 1 894 2 398 4 067 4 835 3 827 2 154 1 102 1 819 2 717 4 512 3 882 2 563 35,77
Temperatura máxima en °C 36,6 33,9 35,8 34,4 36,2 34,6 32,4 32,6 32,1 33,8 36,2 35,3 36,6
Media máxima en °C 31,1 31,1 30,0 28,0 28,5 30,5 31,9 33,0 30,5 28,0 28,5 31,0 31,65
Media diaria en °C 23,9 23,9 24,2 23,8 23,6 23,8 23,9 24 23,8 23,2 23,2 23,4 23,1
Media mínima en °C 20,5 20,0 19 16,9 18,2 19,0 20,0 20,5 19,5 16,4 18,7 20,5 19,1
Temperatura mínima en °C 16 15 17 14 16 14 15 16 15 14 15 17 11
Precipitación mm 48,1 60,9 103,3 122,8 97,2 54,7 28,0 46,2 69,0 114,6 98,6 65,1 908,5
Media de días con precipitacións 9 10 12 15 15 10 8 9 11 17 14 11 141
Media de horas de sol mensuais 183,0 155,8 166,5 139,0 147,1 153,1 189,9 175,1 157,4 151,1 153,8 170,1 1 941,9
Fonte: Instituto de Hidrologia Meteorología y Estudios Ambientales[9]
  1. 1,0 1,1 "Nuestra Historia:Santiago de Cali tiene 470 años". Alcaldia de Santiago de Cali. Consultado o 3 de maio de 2013. 
  2. "Ciro Jaramillo Molina - Jackeline Murillo Hoyos: Análisis de accesibilidad vial para el Área Metropolitana de Cali" (PDF). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 01 de febreiro de 2014. Consultado o 12 de decembro de 2015. 
  3. "Copia arquivada". Arquivado dende o orixinal o 30 de xaneiro de 2015. Consultado o 12 de decembro de 2015. 
  4. "Copia arquivada". Arquivado dende o orixinal o 13 de decembro de 2014. Consultado o 12 de decembro de 2015. 
  5. "Copia arquivada". Arquivado dende o orixinal o 03 de novembro de 2013. Consultado o 12 de decembro de 2015. 
  6. 6,0 6,1 Slocum, Mariana C.; Gerdel Florence L., Yonda-Güejia Rogelio, Ocaña-Nache Porfirio (1983). Diccionario: Paez-Español / Español-Paez. Lomalinda: Townsend. ISBN 0883122774. Arquivado dende o orixinal o 11 de xuño de 2008. Consultado o 12 de decembro de 2015. 
  7. Buga (ola de barro grande), Yumbo (asolagamento, beira do río, río grande), Sonso (ra), Dagua (especie de árbore), Petecué (ancián), Tuluá (horta), Chipichape (choclo cocido), Yotoco (aviva a chama), Quilichao (verte a chama), Changos (escoupro)
  8. Castillo y Orozco, Eugenio (1877). Vocabulario Paez-Castellano. París: Maisonneuve y Cía Libreros Editores. 
  9. Instituto de Hidrologia Meteorologia y Estudios Ambientales (ed.). "Climate of Cali-Table of Values" (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 18 de xaneiro de 2017. Consultado o 4 de septembro de 2012. 

Véxase tamén

editar

Ligazóns externas

editar
Principais cidades de Colombia

 
Bogotá
 
Medellín
 
Cali

Cidade Departamento Poboación Cidade Departamento Poboación

 
Barranquilla
 
Cartaxena
 
Cúcuta

1   Bogotá Cundinamarca 8 264  029   11   Villavicencio Meta 503 414
2   Medellín Antioquia 2 522 081   12   Santa Marta Magdalena 499 219
3   Cali Valle del Cauca 2 434 110   13   Bello Antioquia 485 970
4   Barranquilla Atlántico 1 232 226   14   Valledupar Cesar 423 593
5   Cartaxena de Indias Bolívar 1 006 323   15   Pereira Risaralda 406 348
6   Soledad Atlántico 682 910   16   Buenaventura Valle del Cauca 398 527
7   Cúcuta Norte de Santander 652 320   17   Pasto Nariño 386 598
8   Soacha Cundinamarca 550 054   18   Manizales Caldas 373 862
9 Ibagué Tolima 543 564   19   Montería Córdoba 362 917
10   Bucaramanga Santander 522 439   20   Neiva Huila 329 462
Proxección 2019 - DANE