Monterrei, México

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Monterrey (homónimos) e Monterrei (homónimos).

Monterrei, oficialmente Monterrey, é unha importante cidade da República Mexicana, dentro da terceira área metropolitana máis grande do país e a novena cidade en tamaño, capital do estado de Nuevo León, no nordeste do país (540 m de altitude), e a uns oitocentos quilómetros ao norte do Distrito Federal. Ten unha poboación de seu de 1.135.550 habitantes (2010).

Monterrei, México

Monterrey (es)
Bandeira
Alcume	La Sultana del Norte, La capital industrial de México e La Ciudad de las Montañas
Localización
25°41′04″N 100°19′05″O
Estado	México
Estado federado	Nuevo León
Concello	Monterrey Municipality (en)
Capital de	Monterrey Municipality (en) Nuevo León
Poboación
Poboación	1.142.952 (2020) (1.178,67 hab./km²)
Xeografía
Situado na entidade territorial estatística	Região Metropolitana de Monterrei (pt) (Poboación:5.341.171)
Superficie	969,7 km²
Altitude	546 m
Datos históricos
Fundador	Diego de Montemayor
Creación	20 de setembro de 1596
Evento clave 1846 Batalha de Monterrei (pt)
Organización política
• Xefe do goberno	Adrián de la Garza (2015–)
Identificador descritivo
Código postal	64000
Fuso horario	UTC−06:00
Prefixo telefónico	81
Outro
Irmandado con	Arequipa Seraing (pt) Porto ../... 44+
Páxina web	monterrey.gob.mx

No século XX converteuse nun importante centro industrial, comercial e cultural ao norte do país.

Historia

Caso frecuente nas fundacións coloniais españolas, a historia de Monterrei tivo varios intentos previos errados. En 1577 houbo un primeiro asentamento xunto aos Ojos de Agua de Sta. Lucía, un manancial ao pé do somonte setentrional da Serra Madre Oriental mexicana, que polo mesmo recibiu o nome de lugar de Santa Lucía.

Mapa militar esquemático do s.XIX coa situación xeográfica de Monterrei entre os Ollos de Auga ao norte e o río Santa Catarina ao sur, o Cerro das Mitras ao oeste e o da Silla ao sueste.

Cinco anos máis tarde, en 1582 e na mesma localización, tivo lugar unha segunda fundación co nome de Villa de San Luis Rey de Francia. Ambas remataron despoboadas en pouco tempo polos constantes e violentos enfrontamentos cos indíxenas.

Non foi ata 1596 que Diego de Montemayor fundou, cunha ducia de familias e coma capital do Novo Reino de León, a Ciudad Metropolitana de Nuestra Señora de Monterrey (rentes tamén dos varios regos que conformaban o regato de Santa Lucía). Precisamente un asolagamento que destruíu o asentamento en 1611 obrigou ó seu traslado a un lugar máis alto, cara ao sur e preto do curso do río de Santa Catarina (así e todo houbo novas e frecuentes inundacións na historia da vila). Arredor da Praza Principal ou Maior (Praza Zaragoza) onde se erixiu a primitiva igrexa, despois catedral, xurdiu definitivamente o centro da vila ata hoxe .

Séculos XVII e XVIII

A súa posición excéntrica de fronteira e a ausencia de minerais, asemade a constante sangría de poboación que supuña a colonización do inmenso nordés (3.000 hab. en 1746 e só 600 hab. en 1754), fixeron que Monterrei ficara unha pequena vila ata fins do século XVIII, cando co gallo do establecemento do bispado (1779) comezou un desenvolvemento estable (7.000 hab. en 1802) e foron erixidas as primeiras edificacións de relevo: a catedral, o pazo do bispado ao oeste no outeiro epónimo (Loma Chepe Vera), algúns conventos (franciscano de San Andrés ao suroeste da Praza dende 1626, San Francisco Xavier dos xesuítas en 1702) e a casa do gobernador. O que foran currais nunha cuadra pegada polo oeste á Praza Zaragoza rematou converténdose na Praza do Mercado (hoxe Hidalgo).

O proxecto da Ciudad Nueva

Foi o primeiro bispo residente, Andrés A. de Llanos, quen chamou ao arquitecto Juan Crouset en 1794 para deseñar o proxecto da primeira ampliación da vila (asemade ó dunha nova catedral). Tratábase de feito do plan para unha nova cidade, trasladada aos terreos máis a salvo de inundacións do norte do arroio de Sta. Lucía. Ordenado en rigorosa retícula con prazas centrais (coa nova gran catedral coma foco) e angulares contiña os edificios representativos que correspondían a unha capital da época.

Interrompido polo novo gobernador militar non foron realizados máis que algúns edificios (Hospital de Pobres), pero sería retomado décadas despois e nas futuras expansións da urbe.

Os Repuebles

Despois da independencia (1811), Monterrei foi nomeada capital do estado federado de Nuevo León (1824). Tras un primeiro intento de elaborar o ensanche da cidade seguindo o plan de Crouset (W. Still, 1842), en 1864 Isidoro Epstein leva a cabo a proposta de repueble, estendendo mesmo a idea orixinaria pero perdendo a súa singularidade nunha malla anódina. Unicamente a Alameda sinálase coma elemento configurador e no lugar no que se iniciou a nova catedral (finalmente erixida no canto da primitiva igrexa parroquial) unha cidadela defensiva que tivera protagonismo no asedio norteamericano (batalla de Monterrei, 1846) da guerra entre México e os Estados Unidos. Ademais por primeira vez supérase o leito do río Santa Catarina cara ó sur cunha reprodución da retícula (repueble sur).

Industrialización e modernización

Plano de Monterrei cos repuebles (ensanches) norte e sur e a área ferroviaria e industrial ao norte (1919).

Precisamente a primeira ponte sobor do río vai ser un dos legados do grande impulsor da cidade moderna, o gobernador Bernardo Reyes (1885-1909). Unindo ambos repuebles, dende a beira norte da ponte arranca a Avenida Juárez, a vía que facía de límite da vila primitiva e que na súa continuación servía de eixo central do ensanche de Crouset-Epstein. Reyes vai crear dúas novas arterias fundamentais de Monterrei: Unión (un bulevar E-O polo bordo superior do Repueble, hoxe Calzada Madero) e Progreso (N-S, hoxe Pino Suárez). Esta segunda unía as novas estacións ferroviarias (liñas entre 1881-91) no límite norte do ensanche co centro histórico pasando xunto a Alameda (a Cidadela demoleuse). Centro que enriquécese cunha ampliación do Pazo Municipal e un Pazo de Goberno de Nuevo León. O arroio de Sta. Lucía sotérrase na meirande parte do curso.

Impulso tamén de Reyes será a industrialización da cidade xusto nese mesmo norte do Repueble, pero que vai rematar en área desorganizada de vías e fábricas (ademais de cuarteis) no nome do progreso. A capitalización xurdida dunha cada vez máis forte unión da cidade á economía texana permitiron esa engalaxe.

Século XX

Trala maior inundación da historia da cidade (río Sta. Catarina, 1909, con plan de canalización en 1941), preámbulo da época da Revolución Mexicana (1911), un novo período de forte industrialización comezou nos anos trinta, desta vez cunha grande inmigración do rural de Nuevo León e os estados veciños (de 241.000 hab. en 1943 a 389.000 hab. en 1950 e 723.000 hab. en 1960). Gran parte desta man de obra asentouse no oriente, ao pé do Cerro da Silla, onde dende os tempos da colonia tíñanse creado os asentamentos dos indíxenas (sinaladamente, Guadalupe), e que tamén foi unha área de ocupación industrial .

A cidade desbordou definitivamente os repuebles acadando progresivamente unha configuración metropolitana, de tipo cidade xardín europea aos comezos nas ladeiras de Chepe Vera ou as Mitras, e máis de tipo sprawl suburbano estadounidense na segunda metade do século.

Dúas actuacións contemporáneas (1984-88 ) de importancia son: a polémica Macroplaza, reunión nun alongado ámbito dos edificios cívicos representativos da urbe (pazos de goberno, catedral na antiga Praza Zaragoza, teatro e novos museos) a costa da desaparición da súa trama histórica inicial; e o Parque Fundidora, exemplo de rehabilitación dun antigo espazo industrial.

Por último, tamén salientable é a recuperación do xermolo da cidade, o curso do Arroio de Sta. Lucía, cunha canle conmemorativa e paseo (2007) unindo precisamente a Macroplaza e o Parque Fundidora.