Cacicados da Española

Cacicados da Española
Localización
Contén a división administrativa	Cacicado de Jaragua ; Cacicado de Maguana ; Cacicado de Maguá ; Cacicado de Marién ; cacicado de Higüey
Poboación
Poboación	70.000 (1500) (0,92 hab./km²)
Lingua usada	Lingua taína
Xeografía
Superficie	76.480 km²
Datos históricos
Sucedido por	Vicerreinado das Indias
1492	Evento clave
1492	Descubrimento de América
Organización política
Forma de goberno	Cacicado

Os cacicados da Española eran as unidades políticas primarias empregadas polos taínos da illa da Española (chamada en lingua taína: Ayiti, Quisqueya ou Bohio) na era histórica temperá. No momento do contacto cos europeos en 1492, a illa estaba dividida en cinco cacicados, cada un deles gobernado por un cacique. Debaixo deles había caciques menores que presidían aldeas ou distritos e os nitaínos, unha clase de elite na sociedade taína.

Os taínos da Española eran un pobo arauaco relacionado cos habitantes das outras illas das Antillas Maiores. No momento do contacto cos europeoe, estaban en guerra cun grupo indíxena rival, os caribes. En 1508, había uns 60.000 taínos na illa da Española; en 1531 as epidemias de enfermidades infecciosas e a explotación provocaran un descenso dramático da poboación.

Os límites de cada cacicado eran precisos. Os primeiros habitantes da illa utilizaron como referencia elementos xeográficos, como grandes ríos, montañas, vales e chairas notables. Isto permitiulles definir cada territorio.^[1] Cada un estaba dividido en cacique nitaínos, subdivisións encabezadas polo cacique axudantes. As entradas seguintes relacionan o territorio de cada antigo cacique cos departamentos actuais de Haití e as provincias da República Dominicana.

Cacicado de Marién

Cacicado de Marién.

O cacicado de Marién incluía toda a parte noroeste da Española, limitada ao norte co océano Atlántico, ao sur co cacicado de Jaragua, ao leste cos cacicados de Maguá e Maguana e ao oeste co paso de Barlovento.

No momento do contacto cos europeos, estaba gobernado polo cacique Guacanagarix,^[2]^:13–15^[3] e a súa capital estaba en El Guarico, preto da actual cidade de Cap-Haïtien. O cacicado estaba dividido en 14 nitaínos. Este cacicado foi o primeiro en acoller a Cristovo Colón e en converterse ao cristianismo.

O cacicado de Marién loitou contra o cacicado de Mairena, que foi axudado por Caonabo do cacicado de Maguana para o control da mítica deusa 'Nai' Iermao. A 'Nai' Iermao era a deusa do cacicado de Marién, que significa "pedra do corpo".

Ámbito xeográfico

República Dominicana

Haití

Cacicado de Maguá

Cacicado de Maguá.

O cacicado de Maguá atopábase na parte nordeste da Española, limitando ao norte e ao leste co océano Atlántico, ao sur cos cacicados de Maguana e Higüey e ao oeste cos cacicados de Marién e Maguana. Os territorios desta xefatura están todos na actual República Dominicana.

Estaba gobernado polo cacique Guarionex^[2]^{:30,33–35,39–40}^[3] e estaba centrado preto da localización actual de Santo Cerro en La Vega. Estaba dividido en 21 nitaínos. Este cacicado era un dos máis ricos da illa.

O territorio tamén estaba habitado por un grupo etnicamente distinto de indíxenas chamados ciguayos, que estaban concentrados na península de Samaná. Este grupo, que falaba a lingua ciguayo, foi absorbido polo cacicado de Maguá, segundo o rexistrou o cronista Bartolomé de las Casas, quen escribiu que en 1502 a lingua estaba en decadencia e en 1527 extinguida.

Maguá significa "a Pedra". A deusa nai do cacicado era Guacara ou a 'Nai de Pedra'.

Ámbito xeográfico

República Dominicana

Cacicado de Maguana

Cacicado de Maguana.

O cacicado de Maguana atopábase no centro da illa, limitado ao norte cos cacicados de Marién e Maguá, ao sur co mar Caribe, ao leste cos cacicados de Maguá e Higüey e ao oeste cos cacicados de Marién e Jaragua. Estes territorios estaban todos situados na actual República Dominicana.

Estaba gobernado polo cacique Caonabo, marido de Anacaona.^[3] O seu centro estableceuse en Corral de los Indios, situado na actual cidade de Juan de Herrera na provincia de San Juan. Estaba dividido en 21 nitaínos.

Este era o principal cacicado da illa e estaba representado como "A Rocha". O termo Maguana significa "a primeira pedra" ou "a única pedra". A principal deusa nai do cacicado era Apito, que significa "Nai de Pedra".^[4]

O cacique Caonabo foi o primeiro en resistir a ocupación española. O forte que Cristovo Colón estabeleceu na costa norte da illa, La Navidad, foi destruído por Caonabo. Caonabo tamén intentou saquear a Fortaleza de Santo Tomás, pero foi capturado polas forzas españolas dirixidas polo comandante Alonso de Ojeda. No canto ser condenado a morte, o cacique foi enviado a España para ser desfilado diante da Audiencia Real pero morreu na viaxe.

Ámbito xeográfico

República Dominicana

Cacicado de Jaragua

Mapa antigo da Española.

O cacicado de Jaragua abranguía todo o suroeste da illa da Española. Limitaba ao norte co cacicado de Marién, ao sur co mar Caribe, ao leste co cacicado de Maguana e ao oeste co estreito de Xamaica. Estaba gobernado polo cacique Bohechío^[2] e era o meirande dos cacicados. O seu centro estaba situado nun lugar chamado Guava, actual Léogâne en Haití. Estaba dividido en 26 nitaínos.

Bohechío era irmán de Anacaona, que estaba casada co cacique de Maguana; Caonabo.^[2]^:35^[3] como tal, Jaragua e Maguana tiñan unha forte alianza e asociábanse para atacar os cacicados rivais.

A deusa nai do cacicado era Zuimaco.

Ámbito xeográfico

República Dominicana

Haití

Cacicado de Higüey

Cacicaado de Higüey.

Cristovo Colón viaxando a Higüey.

O cacicado de Higüey abranguía todo o sueste da Española, limitado ao norte co cacicado de Maguá e a baía de Samaná, ao sur co Caribe, ao leste coa canle da Mona e ao oeste co cacicado de Maguana. Estaba gobernado polo cacique Cayacoa e estaba dividido en 21 nitaínos. A capital do cacicado estaba situada na actual cidade de Higüey.

Floyd afirma que Cotubanama era o cacique de Higüey, que foi capturado por Juan de Esquivel e aforcado en Santo Domingo.^[2]^:56–58

A deusa nai de Higüey era Atabeira, que significa "Nai da pedra orixinal".

Ámbito xeográfico

República Dominicana

Notas

↑ (en castelán) Las Casas, Bartolomé de (1552),A Short Account of the Destruction of the Indies "Los reinos que había en la isla Española" Arquivado 29 de decembro de 2010 en Wayback Machine.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Floyd, Troy (1973). The Columbus Dynasty in the Caribbean, 1492-1526. Albuquerque: University of New Mexico Press. pp. 29, 34.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 Parry, John; Keith, Robert (1984). New Iberian World: A Documentary History of the Discovery and Settlement of Latin America to the Early 17th Century, Vol. I. New York: Times Books. p. 7. ISBN 9780812910704.
↑ (en castelán) Maguana.net Arquivado 30 de xaneiro de 2015 en Wayback Machine.

Véxase tamén

Bibliografía

Las Casas, Bartolomé de (1552) Brevísima relación de la destrucción de las Indias, Axel Springer ISBN 84-7700-006-9 SL
Fombrun, Odette Roy (2006) History of my country, Haiti 1 ISBN 978-99935-0-133-6
NAU, Charles Emile, baron (1854) "Histoire des Caciques d'Haïti" ISBN 99935-37-18-7

[1] (en castelán) Las Casas, Bartolomé de (1552),A Short Account of the Destruction of the Indies "Los reinos que había en la isla Española" Arquivado 29 de decembro de 2010 en Wayback Machine.

[Floyd-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Floyd, Troy (1973). The Columbus Dynasty in the Caribbean, 1492-1526. Albuquerque: University of New Mexico Press. pp. 29, 34.

[Parry-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 Parry, John; Keith, Robert (1984). New Iberian World: A Documentary History of the Discovery and Settlement of Latin America to the Early 17th Century, Vol. I. New York: Times Books. p. 7. ISBN 9780812910704.

[4] (en castelán) Maguana.net Arquivado 30 de xaneiro de 2015 en Wayback Machine.

[1]

[2]

[3]

[4]