Círculo Católico de Obreiros de Ferrol
O Círculo Católico de Obreiros de Ferrol foi unha asociación fundada en Ferrol en 1894 con finalidades recreativas, pastorais e para garantir a asistencia social e a formación dos seus membros.
| Círculo Católico de Obreiros de Ferrol | |
|---|---|
| Tipo | asociación |
| Data de fundación | 1894 |
| Sede | Ferrol |
| País | Galicia |
| [ editar datos en Wikidata ] | |
Contexto editar
A finais do século XIX a Igrexa católica procuraba dar resposta ás profundas transformacións sociais (a sociedade de clases), económicas (industrialización) e políticas (asentamento do Estado liberal) que se asentaran nese tempo. A difusión das ideoloxías socialistas, ateas e críticas coa relixión, e os inicios da secularización da sociedade, foron especialmente preocupantes para a Igrexa. O papa León XIII sistematizou o pensamento da Igrexa Católica e da súa Doutrina Social a partir da encíclica Rerum Novarum (1891), ao tempo que chamaba aos católicos a formar asociacións confesionais, véndoas como unha ferramenta para combater os efectos considerados negativos do mundo capitalista de finais do XIX e da súa alternativa socialista.
Paralelamente, en España, a Restauración borbónica permitiulle á Igrexa Católica recuperar influencia social. A Constitución de 1876 non só restableceu un Estado confesional e o financiamento público ao culto e clero católico, senón que prohibía a manifestación externa de calquera outra relixión. Neste marco, o xesuíta valenciano Antonio Vicent, realiza unha intensa campaña na difusión dos círculos católicos.[1] A orixe destas asociacións está en Francia, e incluían tanto a obreiros como a patróns. As súas finalidades eran variadas: lecer, actividades formativas para os socios, axuda social, sempre cunha notoria vontade evanxelizadora. Dende unha concepción moi paternalista, procuraban contribuír á mellora das condicións de vida e traballo dos obreiros, ao tempo que buscaban frear a difusión do socialismo marxista e o anarquismo entre un proletariado que querían achegar á Igrexa. Así pois, no eido laboral, buscaban solucionar de forma dialogada os hipotéticos conflitos laborais.[2] Entre 1890 e 1905 fundáronse moitas destas organizacións, especialmente en Castela a Vella, Aragón, Córdoba e o litoral mediterráneo. En Galicia, o movemento difúndese neses anos: o primeiro círculo en fundarse foi o de Pontevedra (1893), seguido do de Ferrol, A Coruña (1895), Santiago (1896) e Vigo (1904).[3] Alfredo Brañas louvou estas iniciativas considerando que servían para resolver os problemas sociais "pola fe e polo amor" ao seren ámbitos de socialibilización de obreiros e burgueses, ao tempo que arredaba aos traballadores das "malfadadas teorías actuais" en alusión ás ideoloxías socialistas.[4]
Doutra parte, Ferrol, a finais do XIX era unha cidade de arredor dos 25 000 habitantes.[5] Era un dos principais núcleos industriais da Galicia do momento grazas á construción naval asociada ao Arsenal. Mostras da súa crecente organización obreira son a fundación da Agrupación Socialista local en 1891 e a existencia de prensa como El Obrero (1890), da mesma tendencia.[6]
Fundación editar
O 19 de marzo de 1894, logo de dez días de predicación, o xesuíta Juan Conde, os párrocos de San Xiao de Ferrol, A. Luis Panique, do Socorro, Jesús Penabad, e das Angustias, Antonio María Agrelo, propuxeron a creación dun círculo católico en Ferrol. Constituíuse unha xunta organizadora na que se integraban os párrocos ferroláns mencionados, xunto con directores da prensa local (El Correo Gallego, La Monarquía e El Departamento) así como outros profesionais liberais senlleiros da cidade.[1]
O Círculo Católico ferrolán quedou baixo a presidencia de honra do bispo de Mondoñedo, Manuel Fernández de Castro e Menéndez Hevia, e a presidencia do párroco de San Xiao de Ferrol. A inauguración oficial da asociación foi o 8 de xullo de 1894; o acto contou cos socios (xa sumaba máis de 500), a directiva e autoridades civís, militares e eclesiásticas; leuse o telegrama de parabéns da raíña rexente, María Cristina de Habsburgo-Lorena, así como a bendición apostólica do papa León XIII.[1]
O Círculo Católico diferenciaba entre varios tipos de membros: os socios (obreiros) que debían pagar unha peseta mensual de cota, e os protectores (profesionais liberais ou empresarios, fundamentalmente) que achegaban voluntariamente "a cota que a súa caridade lles dite".[3][7]
O Círculo Católico despregou a súa actividade en diferentes ámbitos, destacando:[1]
- O financiamento de centros de estudos para a formación escolar. A Comisión de Ensino do Círculo, dirixida entre 1905 e 1911 por Manuel Comellas, foi moi activa, aínda que a falta de recursos económicos lastrou as súas posibilidades.[1] O proxecto máis cobizoso foi a apertura dunha escola diúrna gratuíta en novembro de 1911. Con todo, a súa experiencia foi efémera pois pronto atravesa problemas de financiamento que levaron ao seu peche logo de 1917.
- Actividades culturais, como un certame literario e musical presidido por Alfredo Brañas en febreiro de 1899 no Teatro Jofre.[4]
- A asistencia médica, que supuxo o 21% dos gastos da asociación nos anos 1897-1898.[3]
- A creación dunha cooperativa de consumo en 1905 que se mantivo ata 1929.[1]
- O establecemento dunha caixa de aforros e monte de piedade en 1902. Esta foi gañando importancia ata que en 1929 se renomeou Caixa Xeral de Aforros de Ferrol, xa como unha entidade de seu.
Notas editar
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Fornies Casals, J.F.; Ortega Gómez, A.; Palacios Bañuelos, L. (1977). Historia de una institución ferrolana: la Caja General de Ahorros y Monte de Piedad de El Ferrol (1902-1977). Caja General de Ahorros de El Ferrol. ISBN 84-7231-354-9.
- ↑ Milán García, José Ramón (1998). "El asociacionismo católico español en 1900: un intento de aproximación.". Hispania Sacra 50 (102): 639–645. ISSN 0018-215X. doi:10.3989/hs.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Miguez Cacho, A.; Cabo Villaverde, M. (2010). ""Reconquistar Galicia para Cristo. Un balance del catolicismo social en Galicia (1890-1936)". Ayer (79): 223–245. ISSN 1134-2277.
- ↑ 4,0 4,1 Seoane, L. (Febreiro 1899). "Certamen literario y musical del "Círculo Católico de Obreros" del Ferrol". Revista Gallega: semanario de literatura e intereses regionales (204): 5.
- ↑ "INEbase. Alteraciones de los municipios". www.ine.es. Consultado o 2021-01-26.
- ↑ "Fernández García, Francisco". Fundación Pablo Iglesias (en castelán). Consultado o 2021-01-26.
- ↑ "Real Academia Galega". academia.gal. Arquivado dende o orixinal o 17 de febreiro de 2021. Consultado o 2021-01-27.
Véxase tamén editar
Bibliografía editar
- Fornies Casals, J.F.; Ortega Gómez, A.; Palacios Bañuelos, L. (1977). Historia de una institución ferrolana: la Caja General de Ahorros y Monte de Piedad de El Ferrol (1902-1977). Caja General de Ahorros de El Ferrol. [[ISBN] 84-7231-354-9.
- Miguez Cacho, A.; Cabo Villaverde, M. (2010). "Reconquistar Galicia para Cristo. Un balance del catolicismo social en Galicia (1890-1936)". Ayer (79): 223-245.
- Seoane, L. (febreiro 1899). "Certamen literario y musical del Círculo Católico de Obreros" del Ferrol".Revista Gallega: semanario de literatura e intereses regionales" (204): 5 Arquivado 17 de febreiro de 2021 en Wayback Machine..