Vetóns
Os vetóns[1] (en latín, Vettones; do grego antigo: Ouettones) foron un pobo prerromano no sector suroccidental da meseta central na Península Ibérica[2], entre o río Douro e o río Texo, zona na que se atopan hoxe en día as províncias españolas de Ávila e Salamanca, así como partes de Zamora, Toledo, Cáceres, e tamén algunhas zonas fronteirizas do actual Portugal. Son moi coñecidos polas estatuas de gando, especialmente porcos (verróns).
Limitaban cos ástures, vacceos, carpetanos, oretanos, túrdulos, célticos e lusitanos. Vivían en castros, sendo o máis famoso o de Cogotas, que pasou a denominar este tipo de cultura debido á riqueza do seu xacemento como Cogotas II, que xorde no século V a.C. e alcanza o seu cénit debido aos contactos comerciais e á trashumancia, o que aumentou a súa demografía pero concentrando o poder en castas e poboados que darían lugar a cidades-Estado, que aumentarían o tamaño das súas murallas dando lugar a un protourbanismo con organización de fortificación e graneiros a grande escala.
Orixe
editarOs vetóns foron un grupo de tribos de orixe céltico[3][4] ou celtibero,[5] organizadas dende o século II a.C. nunha confederación tribal de forza descoñecida. Os nomes das súas tribos son aínda escuros para nós, mais a través dun estudo da epigrafía local púidose localizar os calontienses, coerenses, caluri e bletonesii; as outras tribos seguen sendo descoñecidas. Martín Almagro Gorbea considera "obvio" que os Vetóns pertenceran ao grupo de pobos prerromanos cualificados como celtas polas súas características culturais.[6]
Cultura
editarA súa relixión era politeísta e facían sacrificios humanos[7] en certos casos, como o caso dos beltonenses, que durante o mandato de P. Craso (96-94 a.C.) ratificaron a paz cun pobo veciño mediante o sacrificio dun home e un cabalo. Entre os seus deuses estaban Trebaruna, Vaelicus (cun santuario en Postoloboso), Ataecina, Ilurbeda[8], Bandua, Arentia etc. O seu santuario máis coñecido é o do castro de Ulaca (en Villaviciosa (Solosancho), provincia de Ávila), semellante ao de Panóias (en Vila Real, Portugal), con escaleiras e pías.
Os seus enterramentos eran mediante incineración con enxoval, que consistía en cerámica e armas (inutilizadas ao seren dobradas para así consagralas aos deuses por parte da aristocracia guerreira). É característica neste pobo a presenza de figuras de verracos aínda que se descoñece se se trata de figuras de deidades, de carácter funerario, marcos delimitadores, etc.
Notas
editar- ↑ "vetón, vetoa". digalego.xunta.gal. Consultado o 7 de decembro de 2021.
- ↑ Eduardo Sánchez Moreno "Vetones:historia y arqueología de un pueblo prerromano" ed Cantoblanco 2000
- ↑ Koch 2006, p. 481
- ↑ Cólera 2007, pp. 749-750
- ↑ Álvarez-Sanchís 2005
- ↑ Almagro Gorbea, 2008, p. 47
- ↑ Salinas de Frías 2006
- ↑ Mª Rosario Hernando "A propósito del teónimo Ilurebda. Hipótesis de trabajo" Ficheiro epigráfico 2004
Véxase tamén
editarWikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Vetóns  |
Bibliografía
editar- Almagro Gorbea, Martín (2008). "Celtas y Vettones". Arqueología Vettona. La Meseta Occidental en la Edad del Hierro (PDF) (en castelán). Madrid: Comunidad Autónoma de Madrid. pp. 45–60. ISBN 978-84-451-3171-8. Archived from the original on 02 de febreiro de 2014. Consultado o 07 de decembro de 2021.
- Jordán Cólera, Carlos (16 de marzo de 2007). "Celtiberian". e-Keltoi: Journal of Interdisciplinary Celtic Studies (en inglés). 6 (The Celts in the Iberian Peninsula): 749–850. ISSN 1540-4889.
- Koch, John T. (2006). Celtic Culture : A Historical Encyclopedia, vol. 5 (en inglés). Santa Barbara, CA: ABC-CLIO. ISBN 9781851094400.
- Salinas de Frías, Manuel (2006). Pueblos prerromanos de la península ibérica. Colección: Akal Universitaria: Serie Historia Antigua, vol. 247 (en castelán). Madrid: Akal. ISBN 9788446020301.
|
Este artigo sobre historia é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.
Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír. |