Rato de campo

especie común de roedor múrido

O rato de campo (Apodemus sylvaticus) é unha especie común de roedor múrido de Europa e o noroeste de África. Está estreitamente relacionado co rato da fraga (Apodemus flavicollis), pero diferéncianse en que non ten unha banda amarela arredor do pescozo, ten orellas e un tamaño xeral menores. Mide como media uns 90 mm de lonxitude. Encóntrase na maior parte de Europa, onde está moi estendido e é común, é comensal dos humanos e ás veces considérase unha praga.[1]

Apodemus sylvaticus
Estado de conservación
Pouco preocupante (LC)
Pouco preocupante
Clasificación científica
Reino: Animalia
Filo: Chordata
Clase: Mammalia
Orde: Rodentia
Familia: Muridae
Xénero: Apodemus
Especie: Apodemus sylvaticus
Mapa de distribución de Apodemus sylvaticus (en verde)
Mapa de distribución de Apodemus sylvaticus (en verde)

Mapa de distribución de Apodemus sylvaticus (en verde)
Dente incisivo superior cunha superficie interna lisa, o que diferencia o rato de campo do rato doméstico

Características

editar

O rato de campo é un pequeno roedor, duns 8 a 10 cm de lonxitude, máis outros 8 a 10 incluíndo o rabo. Este está desprovisto de pelo e sempre é igual ou maior que o resto do corpo. A coloración do animal é avermellada-amarelada na parte superior, mentres que o ventre é abrancazado e o límite entre as cores está claramente delimitado. O macho adoita ser maior que a femia, aínda que non se pode considerar que exista dimorfismo sexual. Os ollos son grandes e escuros, a cabeza é grande e alongada e as orellas tamén son máis grandes, o que posibilita a súa diferenciación dos rato do xénero Mus.

Hábitat

editar
 
Ilustración titulada "Harvest, Wood Mouse" da obra "British Mammals" de A. Thorburn, 1920

O rato de campo habita en bosques, praderías e campos cultivados. Ocupa un amplo espectro de ecosistemas, e pode estar presente tanto en zonas semiáridas próximas ao mar coma a alturas que roldan os 1800 metros en zonas de clima temperado e húmido. É máis frecuente en ambientes con moderada cobertura vexetal arbórea ou arbustiva, porque así corre menor perigo de depredación, aínda que tamén está en zonas descubertas como pasteiros ou marismas, onde é unha especie estacional. As zonas de vexetación moi vizosa tampoco lle son favorable, xa que se beneficia de áreas de ecotono.

É case totalmente nocturno e terrestre, escava toqueiras, constrúe niños con plantas e pode vivir en edificios durante as estacións duras. É unha das especies máis intensamente estudadas do seu xénero.

En Europa a súa área chega polo norte á parte sur de Escandinavia e polo oleste a Ucraína. Tamén se encontra no noroeste de África e en moitas illas mediterráneas.[2]

Comportamento

editar

Os ratos de campo comen principalmente sementes e froitos,[3] especialmente sementes e froitos de árbores como carballos, freixos, estripeiros e sicómoros. Se estes alimentos abundan no chan, transpórtanos aos seus niños e toqueiras para almacenalos. Comen pequenos invertebrados como caracois e insectos, especialmente ao final da primavera e inicios do verán cando hai máis alimento. Tamén consomen bagas e outras froitas e raíces. Os froitos secos recentemente afectados polo rato de campo poden identificarse por presentaren unha coroa nun dos seus vértices e un corte redondo, o que está causado polo costume de agarrar os froitos coas extremidades dianteiras ao consumilos mentres os apoia no peito. Os incisivos van deixando as marcas características mentres o animal xira o froito, ata que consegue facer unha abertura dabondo grande como para sacar a semente de dentro do froito. Comparten cos lagomorfos o costume de inxerir as feces da nai cando son novos, para así ter unha fonte de vitamina B12 e de flora bacteriana que lles posibilite dixerir a celulosa.

É depredado por unha gran variedade de animais, como rapaces diúrnas e nocturnas, mamíferos carnívoros e ofidios, e tamén por garzas ou xabarils.

Durante os meses máis fríos non hibernan; porén, durante as estacións invernais duras caen nun torpor, unha diminución na actividade fisiolóxica. Son principalmente activos durante a escuridade, e son moi bos gabeadores. Cando buscan comida, recollen e distribúen visualmente obxectos conspicuos, como follas e ramiñas, que usan como marcas para guiarse nas súas exploracións.[4] Para evitar a predación, adoita buscar comida en sitios pequenos cubertos.[5]

Reprodución

editar

O rato de campo ten unha estación reprodutora de febreiro a outubro na cal ocoren moitos apareamentos, e competición embarullada para aparearse. Porén, isto é variable e depende do clima. Tal comportamento característico ten como resultado nunha competición de esperma e camadas de varias paternidades. A sociedade destes ratos é polixínica e a copulación é o resultado desta competición durante os períodos reprodutores.

Unha observación interesante sobre a especie relativa aos machos é a morfoloxía dos espermatozoides. Teñen cabezas falciformes (con forma de media lúa ou fouce) despois da meiose e antes da espermiación. Teñen un gancho localizado no extremo da cabeza do espermatozoide. A tinguidura con ioduro de propidio revela que só a superficie basal do gancho é de orixe nuclear.[6] Eses ganchos apicais son despregados no tracto reprodutor feminino (o mecanismo responsable implicado é a remodelación dos filamentos de actina do gancho).[6] Os ganchos apicais despregados combínanse cos ganchos apicais e os flaxelos doutros espermatozoides. Os espermatozoides agréganse deste modo e forman "trens móbiles", que se determinou experimentalmente que posúen unha mellor mobilidade dentro do tracto reprodutor da femia que os non agregados.[6] A mobilidade destes trens móbiles está influenciada pola reacción acrosómica prematura, acto altruísta realizado por algúns espermatozoides que benefician a outros gametocitos xeneticamente similares. Este altruísmo segue un mecanismo de "efecto barba verde" no cal os espermatozoides distinguen a semellanza xenética dos que os rodean. Unha vez que se identifican os espermatozoides de xenotipos similares, os xenes para o altruísmo son activados para provocar unha resposta que busca conservar os xenes presentes na outra célula, mesmo se ten como resultado a destrución da célula que realizou a acción.

O período de xestación do rato de campo é de 25 ou 26 días e cada femia pare como media cinco fillos e xeralmente ten dúas camadas ao ano en niños construídos ou ocos en árbores ou entre rochas. A lactación dura tres semanas. A descendencia faise independente pasadas tres semanas e faise sexualmente activa despois de dous meses.

Subespecies da Península Ibérica

editar

O rato de campo ten dúas subespecies na Península Ibérica. A subespecie A. s. callipides está distribuída na metade norte peninsular incluída Galicia, mentres que A. s. dichrurus, de menor tamaño e cor máis escura, encóntrase na metade sur e Mallorca e Menorca (en Eivisa e Formentera existen outrs dúas subespecies: A. s. eivissensis e A. s. frumentariae, respectivamente).

Galería

editar
  1. {{{assessors}}} (2004). Apodemus sylvaticus. 2006 Lista Vermella de Especies Ameazadas IUCN. IUCN 2006. Consultado o 11 May 2006. A entrada da base de datos inclúe unha breve xustificación de por que esta especie ten un status de "pouco preocupante".
  2. Encyclopædia Britannica. 2008. Wood mouse
  3. Fedriani, J. M. (2005). "Do frugivorous mice choose where or what to feed?". Journal of Mammalogy 86: 576–586. doi:10.1644/1545-1542(2005)86[576:dfmcwo]2.0.co;2. 
  4. Stopka, P.; et al. (April 2003). "Way-marking behaviour: an aid to spatial navigation in the wood mouse (Apodemus sylvaticus)". BMC Ecology 3: 3. doi:10.1186/1472-6785-3-3. 
  5. Fedriani, J. M. 2005.
  6. 6,0 6,1 6,2 Moore, Harry; et al. (2002). "Exceptional sperm cooperation in the wood mouse". Nature 418 (6894): 174–177. PMID 12110888. doi:10.1038/nature00832. 

Véxase tamén

editar

Outros artigos

editar

Ligazóns externas

editar