Prosobranquios

Prosobranquios Prosobranchia
Lámina de Prosobranchia en Formas artísticas da natureza, de Ernst Haeckel (1904)
Clasificación científica
Reino: Animalia Subreino: Metazoa Filo: Mollusca Clase: Gastropoda Subclase: Prosobranchia Milne Edwards, 1848
Ordes
Archaeogastropoda Mesogastropoda Neogastropoda

A dos prosobranquios (Prosobranchia) é unha antiga subclase de moluscos da clase dos gasterópodos que comprende entre 20 000 e 55 000 especies viventes de caracois que habitan en ambientes mariños, dulciacuícolas e unha moi pequena proporción de especies que colonizaron o medio terrestre, aínda que a maioría son mariños.

Os prosobranquios constitúen o grupo máis antigo, e tamén o máis diversificado, da clase dos gasterópdos.

Características

A cabeza, ben diferenciada, posúe só un par de tentáculos. Debido ao feito de que a rotación do saco visceral non é seguida, neste grupo, de distorsión, como ocorre no caso das outras dúas clásicas subclases (opistobranquios e pulmonados), os prosobranquios están considerados como gasterópodos primitivos. As dimensións e as formas dos membros deste grupo son moi variadas, o mesmo que sucede coa cuncha, cuxa forma e coloración poden ser moi distintas. A rádula está tipicamente constituída por series transversais de placas dentadas, e ten moita importancia na clasificación.

A cuncha, presente na maioría das especies, é xeralmente espirilada, univalva, forte e sólida, constituída de carbonato de calcio. Pode presentar unha serie de ornamentacións como orificios e canles respiratorios, costelas verticais, cordóns espirais e suturas. Cando é espirilada presenta varias rexións ou estruturas como son a abertura, a columela, a volta do corpo e a espira. A gran maioría presenta unha estrutura anexa que se encarga de pechar a cuncha cando o caracol se retrae dentro desta, denominada opérculo, que é de forma e tamaño variábel.

No corpo dos prosobranquios obsérvanse tres rexións fundamentais: o pé, formado por unha zona máis muscular de forma e tamaño variábel, dependiendo de especie; a masa visceral, que é a porción do corpo onde se localizan a maioría dos órganos, e o manto, unha membrana que recobre o corpo do caracol e entre cuxas funcións está a de segregar a cuncha.

Os membros desta subclase caracterízanse por presentaren a ou as aurículas, xunto coas branquias (ctenidios), en posición anterior ao ventrículo (ao que alude o seu nome), condición derivada da torsión sufrida durante o estadio larvario. A consecuencia deste proceso de torsión, os cordóns nerviosos viscerais crúzanse, un desde o ganglio pleural dereito ao lado esquerdo por encima; e outro desde o ganglio pleural esquerdo ao lado dereito, por debaixo da canle alimentaria. A cavidade do manto abre á fronte, contendo no lado dereito o recto e o ano.

Taxonomía

Descrición

A subclase dos prosobranquios foi descrita en 1848 polo médico e zoólogo francés Henri Milne Edwards.

Etimoloxía

O nome Prosobranchia fromouno Milne-Edwards cos elementos do latín científico proso-, tirado do grego antigo πρόσω prósō, 'diante', 'adiante', e -branchia, derivado da palabra do grego antigo βράγχια (neutro plural) brágchia [pronunciado /bránquia/], aludindo á posición das branquias destes animais.

Clasificación

Hoxe en día a subclase dos prosobranquios considérase obsoleta porque se trata dun grupo parafilético.

A taxonomía dos gasterópodos está cambiando rapidamente. A clasificación clásica de Johannes Thiele (1860-1935) dividía os gasterópodos en tres subclases: Prosobranchia, Opisthobranchia e Pulmonata. A subclase Prosobranchia Henri Milne-Edwards, 1848 dividíase, nesta clasificación, nas ordes Archaeogastropoda, Mesogastropoda e Neogastropoda.

Posteriormente, algúns autores dividírona en dúas ordes, diotocardios (Diotocardia), así denominados por teren dous ctenidios, dous atrios auriculares e, case sempre, dous nefridios, e os monotocardios (Monotocardia), caracterizados por teren os órganos so do lado esquerdo e, por tanto, posuíren un só ctenidio, un atrio cardíaco e un só nefridio.

Máis recentemente, clasificacións como a do ITIS consideran nos gasterópodos as seguintes ordes:

• Clase Gasteropoda
  • Orde Archaeogastropoda
  • Orde Mesogastropoda
  • Orde Neogastropoda
  • Orde Entomotaeniata
    • Familia Enteroxenidae
  • Orde Architaenioglossa
  • Orde Neritopsina

Para ver a nova clasificación dos gasterópodos, véxase Gasterópodos.

Galería: diversidade dos prosobranquios

• 
  A. Cassis madagascarensis
  B. Charonia variegata
  C. Chicoreus brevifrons
  D. Tonna galea
  E. Nerita pelotonta
  F. Strombus gallus
  G. Turbinella angulata
  H. Turritella variegata
  I. Vasun muricatum
• 
  A. Ficus comunis
  B. Melongena melongena
  C. Murex pomum
  D. Marisa cornuarietis
  E. Purpura patula
  F. Voluta musica
  G. Pila ampullacea
  H. Poteria translucida
  I. Strombus pugilis
• 
  A. Cymatium femorale
  B. Doryssa atra
  C. Cypraeacassis testiculus
  D. Cypraea cervus
  E: Cypraea zebra
  F. Fasciolaria tulipa
  G. Gaza superba
• 
  A. Ancilla glabrata
  B. Architectonica novilis
  C. Astraea caelata
  D. Citarium pica
  E: Concholepas sp.
  F. Fissurella sp.

• 
  A. Fusinus closter
  B. Polinices lacteus
  C. Natica carena
  D. Terebra taurina
  E: Siphocypraea mus
• 
  A. Casis tuberosa
  B. Terebra funeralis
  C. Cymatium martinianum
  D. Doryssa hohenackery kappleri
  E. Marginella prunum
  F. Nerita versicolor
  G. Perptrocus adansonianus
  H. Pomacea glauca gevesensis
• 
  A. Pachychilus laevisimus
  B. Melanoides tuberculata
  C. Phalium granulatum
  D. Pomacea glauca orinocensis
  E. Strombus costatus
  F. Tonna maculosa

Véxase tamén

Bibliografía

• D'Ancona, Humberto (1972): Tratado de zoología. Tomo II. Zoología especial. Barcelona: Editorial Labor, S. A.
• Grassé, Pierre P.; Raymond A. Poisson e Odette Tuzet (1976): Zoología. Tomo 1 invertebrados. Barcelona: Ed. Toray-Masson, S. A. ISBN 84-311-0200-4.
• Remane, Adolf; Volker Storch e Ulrich Weisch (1980): Zoología sistemática. Barcelona: Ediciones Omega, S. A. ISBN 84-282-0608-2.
• VV. AA. (1968): "Gasterópodos" en: Enciclopedia Salvat de las ciencias. Tomo 4. Animales invertebrados. Pamplona: Salvat, S. A. de Ediciones, pp. 257–293.

Outros artigos

• Moluscos
• Gasterópodos

Ligazóns externas

• Prosobranchia Arquivado 08 de marzo de 2016 en Wayback Machine. na EOL.
• †subclase Prosobranchia Milne-Edwards, 1848 Arquivado 03 de marzo de 2016 en Wayback Machine. en Fossilworks.