Pobo paxto

grupo étnico de Afganistán e Paquistán

Os paxtos[7], noutras fontes tamén chamados pashtus[8] ou pashtos[9] (en paxto: پښتانه Pax̌tānə; singular masculino: پښتون Pax̌tūn, feminino: پښتنه Pax̌tana), son un grupo étnico iranio[10] que viven principalmente en Paquistán e Afganistán.[11] Falan a lingua paxta e practican o pashtunwali, que é o seu código de conduta ético e tradicional. A etnoxénese do grupo étnico paxto non está claro pero os historiadores teñen referencias de pobos antigos chamados pakthas (Pactyans) entre o II e I milenio a. C.,[12][13] que poden ser os seus devanceiros. A súa historia sempre se cinguíu ó territorio dos actuais estados de Paquistán e Afganistán.

Pobo paxto
Líderes relixiosos paxtos en Afganistán.
Poboación
Poboación total:
c  49 millóns (2009)[1]
Rexións principais:
Paquistán30 699 037 (2008)[2]
Afganistán13 750 117 (2008)[3]
Emiratos Árabes Unidos338 315 (2009)[4]
Estados Unidos de América Estados Unidos138 554 (2010)[5]
Irán110 000 (1993)[6]
Aspectos culturais
LinguaLingua paxta
Relixión islam, principalmente sunnitas, con minorías xiítas

Globalmente, estímase que os paxtos roldan os 50 millóns de persoas,[1] pero non existe unha cifra máis exacta pola falta de censo oficial en Afganistán dende 1979. A maioría dos paxtos viven na rexión chamada Paxtonistán, que foi dividida en dous dende que os británicos impuxeron a liña Durand. Tamén existen significativas comunidades paxtas na diáspora, nas cidades de Sind e Punjab en Paquistán, en particular Karachi e Lahore. Unha recente diáspora paxta desenvolveuse nos estados árabes do Golfo Pérsico, principalmente nos Emiratos Árabes Unidos. Os paxtos son unha significativa minoría en Paquistán, onde forman o segundo meirande grupo étnico, ou o 15% da poboación. Como o principal grupo étnico de Afganistán (onde representan entre o 42% e o 60% da poboación), os paxtos foron o grupo etnolingüístico dminante durante máis de 300 anos. Durante a era do Sultanato de Delhi, a dinastía Lodi dos séculos XV e XVI substituíu brevemente os gobernantes do norte da India, até que Babur depuxo a dinastía Lodi. Outros paxtos loitaron contra a dinastía safávida e contra o Imperio mogol antes de obter un estado independente a comezos do século XVIII,[14] que comezou coa exitosa revolución de Mirwais Hotak seguida da conquista de Ahmad Shah Durrani.[15]

Notas editar

  1. 1,0 1,1 Lewis, Paul M. (2009). SIL International, ed. "Pashto, Northern". Dallas, Texas: Ethnologue: Languages of the World, Sixteenth edition. Consultado o 18 de setembro de 2010. Ethnic population: 49,529,000 possibly total Pashto in all countries. 
  2. The World Factbook (ed.). "Pakistan population: 199,085,847 (July 2015 est.) [Pashtun (Pathan) 15.42%] = 30,699,037". Central Intelligence Agency (CIA). Arquivado dende o orixinal o 24 de maio de 2020. Consultado o 10 de febreiro de 2012. 
  3. "Copia arquivada". Arquivado dende o orixinal o 13 de novembro de 2020. Consultado o 27 de xuño de 2018. 
  4. Encyclopædia Britannica World Data (ed.). "United Arab Emirates: Demography" (PDF). Encyclopædia Britannica Online. Consultado o 15 de marzo de 2008. 
  5. 42% of 200,000 Afghan-Americans = 84,000 and 15% of 363,699
  6. SIL International (ed.). "Ethnologue report for Southern Pashto: Iran (1993)". Ethnologue: Languages of the World. Consultado o 5 de maio de 2012. 
  7. "paxto". TERGAL. Arquivado dende o orixinal o 14 de novembro de 2017. Consultado o 18 de xuño de 2017. 
  8. Entrada pashtu na Diciopedia do século 21
  9. Entrada pashto Arquivado 14 de novembro de 2017 en Wayback Machine. no Digalego
  10. Oral Literature of Iranian Languages: Kurdish, Pashto, Balochi ..., Volume 18 : page 89
  11. Thomas Gouttierre, Center For Afghanistan Studies, University of Nebraska at Omaha; Matthew S. Baker, Stratfor, ed. (2003). "Ethnic map of Afghanistan" (PDF). National Geographic Society. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 27 de febreiro de 2008. Consultado o 24 de outubro de 2010. 
  12. Nath, Samir (2002). Sarup & Sons, ed. Dictionary of Vedanta. p. 273. ISBN 81-7890-056-4. Consultado o 10 de setembro de 2010. 
  13. "7". The History of Herodotus. Translated by George Rawlinson. The History Files. 4 de febreiro de 1998. Arquivado dende o orixinal o 01 de febreiro de 2012. Consultado o 10 de xaneiro de 2007. 
  14. Romano, Amy (2003). A Historical Atlas of Afghanistan. The Rosen Publishing Group. p. 28. ISBN 0-8239-3863-8. Consultado o 17 de outubro de 2010. 
  15. Louis Dupree, Nancy Hatch Dupree. "Last Afghan empire". Encyclopædia Britannica Online. Consultado o 10 de setembro de 2010.