Resistencia múltiple a fármacos

(Redirección desde «Multirresistencia»)

A resistencia múltiple a fármacos ou resistencia a multifármacos (ou multidrogas, MDR), ou multirresistencia é a resistencia que presenta unha especie de microorganismo a múltiples fármacos antimicrobianos. Os tipos máis perigosos para a saúde pública destes microorganismos son as bacterias multirresistentes (MDR) que resisten a múltiples antibióticos; outros tipos son os virus, fungos e parasitos multirresistentes (que resisten a múltiples fármacos antifúnxicos, antivirais e antiparásitos dunha ampla variedade química).[1] No recoñecemento de graos diferentes de multirresistencia a fármacos, introducíronse os termos extensamente resistente a fármacos (ou drogas, XDR) e resistente a panfármacos (ou pandrogas, PDR). As definicións foron publicadas en 2011 na revista científica Clinical Microbiology and Infection.[2]

Organismos resistentes a multifármacos comúns

editar

Os organismos resistentes a multifármacos comúns son xeralmente bacterias:

Un grupo de bacterias grampositivas e gramnegativas de especial importancia recente foron denominadas grupo ESKAPE (iniciais de Enterococcus faecium, Staphylococcus aureus, Klebsiella pneumoniae, Acinetobacter baumannii, Pseudomonas aeruginosa e Enterobacter).[3]

Resistencia bacteriana a antibióticos

editar
Artigo principal: Resistencia a antibióticos.

Varios microorganismos sobreviviron durante miles de anos pola súa capacidade de adaptarse a axentes antimicrobianos. Fan isto por medio de mutacións espontáneas ou por transferencia de ADN. Este proceso permite que algunhas bacterias se opoñan á acción de certos antibióticos, facendo que os antibióticos non sexan efectivos.[4] Estes microorganismos empregan varios mecanismos para adquirir a súa resistencia a multifármacos:

Moitas bacterias mostran agora resistencia a multifármacos, entre eles os estafilococos, enterococos, gonococos, estreptococos, salmonela, e numerosas outras bacterias gramnegativas e Mycobacterium tuberculosis. As bacterias resistentes a antibióticos poden transferir copias de ADN que codifican un mecanismo de resistencia a outras bacterias incluso se están distantemente relacionadas, as cales despois poden tamén pasar os xenes de resistencia e así prodúcense xeracións de bacterias resistentes a antibióticos.[7] Este proceso denomínase transferencia horizontal de xenes.

Reistencia antifúnxica

editar

As infeccións por Scedosporium prolificans son case uniformemente mortais debido á súa resistencia a múltiples axentes antifúnxicos.[8] Lévedos como especies de Candida poden facerse resistentes en tratamentos a longo prazo con preparacións de azol, polo que requiren un tratamento cun fármaco diferente.

Resistencia antiviral

editar

O VIH é o principal exemplo de virus multirresistente a axentres antivirais, xa que muta rapidamente con monoterapias. O virus da influenza está facéndose cada vez máis multirresistente; primeiro á amantadenes, despois a inhibidores da neuraminidase como oseltamivir, (2008-2009: 98,5% dos virus Influenza A probados eran resistentes), tamén máis comúns en persoas con sistemas inmunitarios débiles. O citomegalovirus pode facerse resistente ao ganciclovir e foscarnet en tratamento, especialmente en pacientes inmunosuprimidos. O virus Herpes simplex raramente se fai resistente a preparacións de aciclovir, principalmente en forma de resistencia cruzada ao famciclovir e valaciclovir, xeralmente en pacientes inmunosuprimidos.

Resistencia a axentes antiparasitarios

editar

O principal exemplo de parasito resistente a fármacos antiparasitarios é o plasmodio da malaria. Plasmodium vivax fíxose resistente á cloroquina e á sulfadoxina-pirimetamina hai unhas décadas, e en 2012 apareceu un Plasmodium falciparum resistente á artemisinina no oeste de Camboxa e oeste de Tailandia. Toxoplasma gondii pode tamén ser resistente á artemisinina, e tamén á atovaquona e sulfadiazina, pero a maioría das cepas non son multirresistentes.[9] A resistencia dos vermes parasitos a antihelmínticos aparece con frecuencia na literatura veterinaria, por exemplo en relación coa práctica da desparasitación con fármacos do gando,[10] que recentemente foi regulada pola FDA norteamericana.

Prevención da aparición de resistencia antimicrobiana

editar

Para limitar o desenvolvemento de resistencia a antimicrobianos, suxeriuse o seguinte:

  • Usar os antimicrobianos apropiados para unha infección; por exemplo non usar antibióticos contra infeccións virais.
  • Identificar o organismo causante sempre que sexa posible.
  • Seleccionar o antimicrobiano que afecta ao organismo específico, en vez de utilizar un antimicrobiano de amplo espectro.
  • Tratamento antimicrobino completo e coa duración axeitada (non demasiado curto e non demasiado longo).
  • Uso da dose correcta para a erradicación; as doses subterapéuticas están asociadas coa xeración de resistencia, como se demostra na cría de animais para a alimentación.

A comunidade médica confía en instruír aos pacientes, e na autorregulación apelando a unha xestión da administración de antimicrobianos voluntaria, que en hospitais pode consistir nun programa de administración dos mesmos. Son importantes as campañas de concienciación e información sobre a importancia do uso restritivo dos antibióticos para o uso clínico humano, pero a diferenza dos narcóticos, non hai regulación suficiente para o seu uso en ningunha parte do mundo actualmente. O uso de antibióticos foi restrinxido e regulado para o tratamento de animais criados para o consumo humano con éxito en países como Dinamarca.

A prevención de infeccións é a estratexia máis efectiva para a unha infección con organismos multirresistentes nun hospital, porque hai poucas alternativas aos antibióticos no caso dunha infección extensivamente resistente ou panresistente; se unha infección está localizada, a extirpación da zona pode ser unha opción (con microorganismos multirresistentes da tuberculose nos pulmóns, por exemplo), pero no caso dunha infección sistémica só son posibles medidas xenéricas como impulsar o sistema inmunitario con inmunoglobulinas. O uso de bacteriófagos (virus que matan bacterias) non ten unha aplicación clínica significativa actualmente.

Cómpre desenvolver novos antibióticos, xa que a selección de bacterias resistentes non se poderá impedir totalmente. Isto significa que con cada aplicación de antibióticos específicos, poténciase a supervivencia dunhas poucas bacterias, que xa adquiriron xenes de resistencia contra a substancia, e a poboación de bacterias preocupantes aumenta. Xa que logo, o xene de resistencia espállase aínda máis no organismo e no ambiente, e unha maior porcentaxe das bacterias xa non responderá á terapia con este antibiótico específico.

  1. Drug Resistance, Multiple Medical Subject Headings (MeSH) na Biblioteca Nacional de Medicina dos EUA.
  2. A.-P. Magiorakos, A. Srinivasan, R. B. Carey, Y. Carmeli, M. E. Falagas, C. G. Giske, S. Harbarth, J. F. Hinndler et al. Multidrug-resistant, extensively drug-resistant and pandrug-resistant bacteria.... Clinical Microbiology and Infection, Vol 8, Iss. 3 primeira publicación o 27 de xullo de 2011 [via Wiley Online Library]. Consultado o 16 de agosto de 2014.
  3. Boucher, HW, Talbot GH, Bradley JS, Edwards JE, Gilvert D, Rice LB, Schedul M., Spellberg B., Bartlett J. (1 Jan 2009). "Bad buds, no drugs: no ESKAPE! An update from the Infectious Diseases Society of America". Clinical Infectious Diseases 48 (1): 1–12. doi:10.1086/595011. 
  4. Bennett PM (March 2008). "Plasmid encoded antibiotic resistance: acquisition and transfer of antibiotic resistance genes in bacteria". Br. J. Pharmacol. 153 Suppl 1: S347–57. PMC 2268074. PMID 18193080. doi:10.1038/sj.bjp.0707607. 
  5. Li XZ, Nikaido H (August 2009). "Efflux-mediated drug resistance in bacteria: an update". Drugs 69 (12): 1555–623. PMC 2847397. PMID 19678712. doi:10.2165/11317030-000000000-00000. 
  6. Stix G (April 2006). "An antibiotic resistance fighter". Sci. Am. 294 (4): 80–3. PMID 16596883. doi:10.1038/scientificamerican0406-80. 
  7. Hussain, T. Pakistan at the verge of potential epidemics by multi-drug resistant pathogenic bacteria (2015). Adv. Life Sci. 2(2). pp: 46-47
  8. Howden BP, Slavin MA, Schwarer AP, Mijch AM (February 2003). "Successful control of disseminated Scedosporium prolificans infection with a combination of voriconazole and terbinafine". Eur. J. Clin. Microbiol. Infect. Dis. 22 (2): 111–3. PMID 12627286. doi:10.1007/s10096-002-0877-z. 
  9. Doliwa C, Escotte-Binet S, Aubert D, Velard F, Schmid A, Geers R, Villena I. Induction of sulfadiazine resistance in vitro in Toxoplasma gondii.Exp Parasitol. 2013 Feb;133(2):131-6.
  10. Laurenson YC, Bishop SC, Forbes AB, Kyriazakis I.Modelling the short- and long-term impacts of drenching frequency and targeted selective treatment on the performance of grazing lambs and the emergence of antihelmintic resistance.Parasitology. 2013 Feb 1:1-12.

Véxase tamén

editar

outros artigos

editar

Bibliografía

editar

Ligazóns externas

editar

APUA ou Alliance for the Prudent Use of Antibiotics https://web.archive.org/web/20160303024706/http://www.tufts.edu/med/apua/about_issue/multi_drug.shtml