A gibbsita[1] é unha das formas minerais do hidróxido de aluminio.[2]

Gibbsita
Fórmula químicaAl(OH)3
Clase4.FE.10 (Hidróxido)
Sistema cristalinoMonoclínico - Prismático
CorAzulada, verde, branca verdosa, gris, branca agrisada
BrilloVítreo
Dureza2,5 a 3 na escala de Mohs
FracturaDifícil
ExfoliaciónPerfecta segundo {001}
RaiaBranca
Densidade2,4 g/cm3

Habitualmente descríbese como γ-Al(OH)3, aínda que ocasionalmente aparece reflectida como α-Al(OH)3.[3]

Descubrimento, descrición, nome e sinónimos editar

 
George Gibbs.

Este mineral foi descuberto por primeira vez en Richmond, no condado de Berkshire, Massachusetts, polo que inicialmente se coñeceu como richmondita.[4]

Inicialmente foi descrito por Dewey en 1820, baixo o nome de wavellite.[5]

Pero foi a descrición do mineraloxista estadounidense John Torrey en 1822 a que é referencia.

Este autor dedicouno a George Gibbs (1777-1834), mineraloxista e recolledor de minerais estadounidense,[2] dono da colección de minerais Gibbs, que foi adquirida pola Universidade Yale no século XIX.[6] [4]

Un sinónimo moi utilizado para designar este mineral é hidrarxilita.[7] [8]

A etimoloxía deste nome deriva da unión das palabras do grego antigo ὕδωρ hydōr, "auga" e ἄργιλλος árgillos, "arxila" .[9]

Menos usuais son os sinónimos:
claussenita,[10]
gibbsitogelita,[11] e
beta-kliachita.

Propiedades editar

 
Gibbsita azulada.

As principais propiedades da gibbsita son:[4] [12]

Politipos editar

A gibbsita ten tres politipos:[Cómpre referencia]

A gibbsita e a bayerita cristalizan no sistema monoclínico,[4] mentres que a doyleita e a nordstrandita fano no triclínico.

Estrutura cristalina editar

 
Estrutura da gibbsita.

A estrutura da gibbsita é análoga á estrutura básica das micas. Está formada por capas ou láminas de octaedros de hidróxido de aluminio apiladas. Os octaedros están formados por ions de aluminio (Al3+) coordinados octaedricamente con seis ions hidroxilo (OH-). Cada un destes hidroxilos está unido só a dous ions de aluminio, porque nun de cada tres octaedros está ausente o catión central. O resultado é unha lámina electricamente neutra. A falta de carga eléctrica nas láminas de gibbsita fai que non sexa necesaria a existencia de ions entre elas actuando como nexo de unión entre as mesmas. En consecuencia, as capas só se manteñen unidas por cargas residuais.

A estrutura da gibbsita está estreitamente relacionada coa da brucita (Mg(OH)2). Porén, a menor carga positiva do Mg2+ fronte ao Al3+ implica que non é necesario que un de cada tres octaedros estea vacante. A diferente simetría da gibbsita e a brucita é o resultado do distinto modo en que as láminas se apilan.

A estrutura básica do corindón (Al2O3) é idéntica á da gibbsita, coa diferenza de que os hidroxilos están substituídos por oxíxeno (O2-). A maior carga do O2- provoca que as láminas non sexan neutras, motivando que se unan con outros catións de aluminio adicionais —situados encima e debaixo—, o que dá como resultado a estrutura tridimensional do corindón.

Así mesmo, a gibbsita é interesante porque a miúdo forma parte da estrutura doutros minerais. Capas neutras de hidróxido de aluminio aparecen intercaladas entre láminas de importantes silicatos do grupo da arxila; así sucede na illita, a caolinita e nos filosilicatos do grupo da esmectita. As capas individuais de hidróxido de aluminio son idénticas ás láminas de gibbsita e como tal se consideran.[14]

Orixe editar

Este mineral é produto da alteración epixenética doutros minerais de aluminio.[4]

A bauxita e os hidróxidos de aluminio editar

A bauxita, principal mena do aluminio, non é un mineral, senón unha rocha sedimentaria produto da alteración, por meteorización, de rochas que conteñen silicatos de aluminio e pouco cuarzo libre, como por exemplo, a sientia nefelínica e, sobre todo, as calcarias arxilosas, e constituída fundamentalmente por hidróxidos de aluminio (bohemita, diásporo, gibbsita e cliachita —ou alumogel—), acompañados de hematita (óxido de ferro III), minerais arxilosos e algo de cuarzo. Na súa alteración nun clima tropical, cálido e húmido, prodúcese o arrastre de todos os seus compoñentes agás os hidróxidos de alumninio e de ferro.[7] [15]

Notas editar

  1. "gibbsita". TERGAL. Consultado o 05/07/2022. 
  2. 2,0 2,1 gibbsita Arquivado 22 de febreiro de 2018 en Wayback Machine. no TERGAL. Centro Ramón Piñeiro.
  3. Greenwood & Earnshaw 1997.
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Díaz G.-Mauriño 1991, p. 231.
  5. Dewey (1820): American Journal of Science 2: 249.
  6. Torrey (1822): New York. Med. Phys. Journal 1 (1): 68.
  7. 7,0 7,1 Schumann 1974, p. 182.
  8. Díaz G.-Mauriño 1991, p. 255.
  9. Pape, Wilhelm (1914): Handwörterbuch der griechischen Sprache. Braunschweig: Vieweg & Sohn. (ὕδωρ e ἄργιλλος).
  10. Société française de minéralogie et de cristallographie, Société minéralogique de France, Société française de minéralogie - 1915 p. 10.
  11. Bauer, M.; E. Koken & Th. Liebisch (1904): Centralblatt für Mineralogie, Geologie und Paleontologie. Stuttgart: E. Schweizerbart'sche Verlagshandlung.
  12. Bögel 1971, p. 243.
  13. Anthony, John W.; Richard A. Bideaux; Kenneth W. Bladh & Monte C. Nichols (1997): The Handbook of Mineralogy: Halides, Hydroxides, Oxides, Vol. III. Tucson, Texas, USA: Mineral Data Publishing. ISBN 978-0-9622-0972-7.
  14. GIBBSITE (Aluminum Hydroxide)
  15. Bögel 1971, p. 152.

Véxase tamén editar

Bibliografía editar

  • Bögel, Hellmuth (1971): Los minerales. Barcelona: Ediciones Omega, S. A.
  • Díaz G.-Mauriño, Carlos (1991): Diccionario de términos mineralógicos y cristalográficos. Madrid: Alianza Editorial. S. A. ISBN 84-206-5237-7.
  • Greenwood, N. N. & Earnshaw A. (1997): Chemistry of Elements, 2nd edition. Oxford, Reino Unido: Butterworth and Heinemann. ISBN 978-0-7506-3365-9.
  • Hurlbut, Cornelius S. & Klein, Cornelis (1985): Manual of Mineralogy, 20th ed. Nova York, NY: John Wiley and Sons. ISBN 0-471-80580-7.
  • Schumann, Walter (1974): Rocas y minerales. Barcelona: Ediciones Omega, S. A. ISBN 84-282-0397-0.

Outros artigos editar

Ligazóns externas editar