Arquipélago de Terra de Fogo
| Arquipélago de Terra de Fogo | |
|---|---|
| |
| Datos | |
| País |  Arxentina e  Chile
|
| Mar | entre o océano Atlántico e o océano Pacífico |
| Illa principal | Illa Grande da Terra do Fogo 48.100 km² Hoste 4.117 km² Santa Inés 3.688 km² Navarino 2.473 km² Dawson 1.290 km² Aracena 1.164 km² Clarence 1.111 km² Illa dos Estados 534 km² |
| Linguas | Español |
| Poboación (2009) | 137.000 hab. |
| Densidade | hab/km² |
| Superficie | 73.746 km² |
| Nº de illas | Miles de illas e illotes |
| Coordenadas | 54°6′S 68°36′O / -54.100, -68.600 |
| Maior Altura | 2.488 m. Monte Darwin |
| Capital | |
| Localización | |
| |
Tierra de Fuego (Terra do Fogo), é o arquipélago da punta máis meridional de América do Sur no Estreito de Magalláns. O arquipélago consiste na illa principal, Illa Grande da Terra do Fogo, cunha superficie de 48.100 km², e un grupo de moitas illas, incluíndo Cabo de Fornos e Illas Diego Ramírez. Terra do Lume divídese entre Chile e a Arxentina, coa segunda controlando a metade oriental da illa principal e a primeira a metade occidental máis as illas ao sur da Canle Beagle. A extensión máis meridional do arquipélago está ao redor da latitude 55 S.
O asentamento humano máis antigo coñecido en Terra do Fogo data de ao redor de 8.000 adC. Os europeos exploraron por primeira vez as illas durante a expedición de Fernão de Magalhães (1520); Terra do fogo e nomes similares proveñen das observacións das moitas lumeiradas que os nativos construían. O asentamento por parte dos descendentes europeos e o gran desprazamento das poboacións nativas non comezou ata a segunda metade do século XIX, no boom do auxe da ovella patagónica e da febre do ouro na Terra do Fogo.[1] Hoxe en día, a extracción de petróleo domina a actividade económica no norte de Terra do Fogo, mentres que o turismo, as manufacturas e a loxística da Antártida son importantes no sur.
Historia editar
Prehistoria e exploración europea editar
O primeiro asentamento humano produciuse ao redor de 8.000 adC. O pobo yámana foi un dos primeiros seres humanos coñecidos que se instalaron en Terra do fogo. Atopáronse sitios arqueolóxicos con características da súa cultura en lugares como a illa de Navarino.[2]
O nome Terra do fogo deriva do explorador portugués Fernão de Magalhães.[3] Navegando para a Coroa española, en 1520 foi o primeiro europeo en visitar estas terras. Cría ver os numerosos lumes (fuego en castelán) dos yámana, que eran visibles desde o mar, e que os "indios" esperaban nos bosques para emboscar á súa armada.[4]
En 1525 Francisco de Hoces foi o primeiro en especular que Terra do Fogo era unha ou máis illas en lugar de parte do que entón se chamaba Terra Australis. Francis Drake en 1578 e unha expedición holandesa da Compañía Holandesa das Indias Orientais en 1616 aprenderon máis sobre a súa xeografía. A última expedición chamouno Cabo de Fornos.
Na súa primeira viaxe co HMS Beagle en 1830, Robert FitzRoy recolleu catro foguinos nativos, incluíndo a "Jemmy Button" (Orundellico) e levounos a Inglaterra. Os tres superviventes foron levados a Londres para atoparse co Rei e a Raíña e foron, por un tempo, celebridades. Regresaron a Terra do Fogo no 'Beagle' con FitzRoy e Charles Darwin, quen escribiu extensas notas sobre a súa visita ás illas.
Colonización europea e extinción dos nativos americanos (1860-1910) editar
.jpg)
Durante a segunda metade do século XIX, o arquipélago comezou a estar baixo influencia chilena e arxentina. Ambos países trataron de reclamar todo o arquipélago con base nos títulos coloniais españois "de jure". Establecéronse misións católicas en Río Grande e Illa Dawson.
As misións anglicanas foron establecidas por colonos británicos na Illa Keppel e nas Illas Malvinas en 1855 e en 1870 en Ushuaia na illa principal, que continuou funcionando durante o século XIX. Thomas Bridges (1842-1898) aprendeu a linguaxe e compilou unha gramática e un dicionario de yámana de 30.000 palabras mentres traballaba en Ushuaia. No século XX considerouse como unha importante obra etnolóxica.[5]
Unha expedición chilena dirixida por Ramón Serrano Montaner en 1879 reportou grandes cantidades de ouro nos arroios e canles dos ríos de Terra do fogo. Isto levou á inmigración masiva á illa principal entre 1883 e 1909. Numerosos arxentinos, chilenos e croatas establecéronse na illa principal, o que provocou un aumento dos conflitos co pobo Selk'nam nativo.
Julius Popper, un explorador romanés foi un dos empresarios máis exitosos na rexión. Obtivo a concesión dos dereitos do goberno arxentino para explotar calquera depósito de ouro que atopou en Terra do Fogo, Popper foi identificado como unha figura central no xenocidio Selk'nam.
A raíz do contacto cos europeos, as poboacións nativas selk'nam e yámana reducíronse en gran medida polo conflito desigual e a persecución por parte dos colonos, por enfermidades infecciosas, ás cales os indíxenas non tiñan inmunidade, e polo traslado en masa á misión salesiana da Illa Dawson. Malia os esforzos dos misioneiros, moitos nativos morreron. Hoxe en día, só sobreviven uns poucos Selknams. Algúns dos poucos yámana restantes asentáronse en Vila Ukika en Navarino. Outros dispersáronse por Chile e a Arxentina.
Logo da firma do Tratado Fronteirizo de 1881 entre Chile e a Arxentina, Terra do Fogo dividiuse entre a Arxentina e Chile. Anteriormente, fora reivindicada na súa totalidade por ambos países.
A febre do ouro de finais do século XIX levaron á fundación de numerosos pequenos asentamentos de inmigrantes como os asentamentos arxentinos de Ushuaia e Río Grande e os asentamentos chilenos de Porvenir e Puerto Toro.
Historia recente 1940-presente editar
En 1945, unha división da CORFO (Corporación de Fomento de la Producción), dedicada á exploración de hidrocarburos, realizou un descubrimento revolucionario de petróleo no norte de Terra do fogo. A extracción comezou en 1949, e en 1950 o estado creou a Empresa Nacional do Petróleo para tratar a extracción de petróleo e a prospección. Ata 1960, a maior parte do petróleo extraído en Chile proviña de Terra do fogo.[6]
Durante a década de 1940 Chile e a Arxentina formularon as súas reclamacións antárticas. Os gobernos déronse conta do papel clave da proximidade xeográfica da Terra do fogo no apoio das súas demandas, así como no abastecemento das súas estacións de investigación na Antártida. Na década de 1950, o exército chileno fundou Puerto Williams para contrarrestar o monopolio de Ushuaia como o único asentamento na Canle Beagle, unha zona na que Arxentina disputou as fronteiras de 1881.
Nas décadas de 1960 e 1970, as reclamacións de soberanía da Arxentina sobre as Illas Picton, Lennox e Nueva en Terra do Fogo conduciron aos dous países en decembro de 1978 ao bordo da guerra. En resposta á ameaza dunha invasión Arxentina, despregáronse campos de minas e construíronse búnkers no lado chileno nalgunhas áreas de Terra do Fogo. A ameaza de guerra fixo que o réxime chileno de Pinochet recibise apoio loxístico e información dos británicos durante a Guerra das Malvinas de 1982. O radar chileno forneceu aos británicos información sobre os movementos do exército arxentino en Terra do Fogo, desde onde a Forza Aérea Arxentina lanzou incursións contra brancos nas Malvinas.
En 1986 o Congreso arxentino decidiu que a parte arxentina de Terra do Fogo debía ser unha nova provincia; A lei non foi promulgada ata o 26 de abril de 1990.[7]
Notas editar
- ↑ Iparraguirre, Sylvia. Tierra del fuego: a biography of the end of the world. p. 146.
- ↑ Hogan, C. Michael (4 April 2008). "Bahia Wulaia Dome Middens". Megalithic Portal. Consultado o 20 de xuño de 2011.
- ↑ José María López Piñero La tecnología de la navegación en la España renacentista Ajuntament de València, 2007.
- ↑ Bergreen, Laurence (2003). Over the Edge of the World: Magellan's Terrifying Circumnavigation of the Globe. HarperCollins. p. 179. ISBN 978-0-06-186588-6.
- ↑ "Cook Tried to Steal Parson's Life Work". New York Times. 21 de maio de 1910. Consultado o 30 de maio de 2011.
- ↑ Martinić, Mateo (1982). La Tierra de los Fuegos (en castelán). Punta Arenas, Chile: Municipalidad de Porvenir. pp. 164–171.
- ↑ "Historia de Tierra del Fuego" (en Spanish). Tierradelfuego.gov.ar. Arquivado dende o orixinal o 23 de abril de 2008. Consultado o 20 de xuño de 2011.
Véxase tamén editar
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Arquipélago de Terra de Fogo  |