Xornadas de Xullo

As Xornadas de Xullo de 1917 foi o nome que recibiron as protestas armadas apoiadas polos anarcocomunistas e os bolxeviques, finalmente fracasadas, que trataron de derrocar o Goberno provisional ruso e traspasar o poder aos soviets (consellos) en xullo dese ano. Estas protestas producíronse ao mesmo tempo que tiña lugar unha crise gobernamental pola dimisión dos ministros kadetes do Goberno, o que deixou a xestión da crise en mans dos dirixentes defensistas do Soviet de Petrogrado, principalmente dos menxeviques.[1]

Xornadas de Xullo
Manifestantes durante as Xornadas de Xullo en Petrogrado
Revolución Rusa de 1917
Manifestacións antigobernamentais en Petrogrado, Imperio Ruso Imperio Ruso
Data3 de xulloxul./ 16 de xullo de 1917greg. - 6 de xulloxul./ 19 de xullo de 1917greg.

As protestas, debidas a unha mestura de descontento polo empeoramento da situación económica, axitación radical e oposición á reanudación das operacións militares entre outros factores, producíronse no medio dunha crise gobernamental desencadeada pola dimisión dos ministros kadetes.[2] As manifestacións foron un síntoma do amplo descontento co desempeño do Goberno de coalición social-liberal e do desexo de que o soviet tomase a iniciativa na aplicación de reformas.[1]

As marchas, multitudinarias, sucedéronse ao longo de tres días nos que os manifestantes, atizados por algúns cadros socialrevolucionarios de esquerda, anarquistas e bolxeviques, esixiron con vehemencia pero inutilmente aos dirixentes do Soviet de Petrogrado que derrocasen o Goberno de coalición social-liberal e tomasen o poder, coa intención de poñer en marcha amplas reformas. O rexeitamento frontal dos socialistas moderados a aceptar esta esixencia e a falta dunha dirección política alternativa fixeron fracasar as protestas, apoiadas no último momento e con bastante reticencia pola dirección bolxevique. A falta de apoio ás manifestacións nas provincias, o das tropas da fronte ao Soviet e o apoio tardío dalgunhas unidades militares da capital a este tras publicarse dubidosas acusacións de connivencia de Lenin cos alemáns permitiron aos dirixentes do Soviet poñer fin ás protestas e recuperar o control da capital.

O esmagamento do intento de golpe de Estado supuxo un debilitamento temporal do partido de Lenin que, con todo, rexurdiu con forza a finais de verán e quedou rehabilitado durante o golpe de Kornílov a comezos de setembro. O Soviet de Petrogrado, cúspide do sistema de consellos do país instaurado durante a Revolución de Febreiro e controlado polos socialistas moderados, negouse a tomar o poder como esixían os manifestantes, contribuíndo decisivamente ao fracaso da tentativa. O resultado das protestas supuxo unha vitoria pírrica para os defensistas, que gozaban aínda dun apoio maioritario para as súas posicións nas provincias; ante a falta de reformas e a imposibilidade de formar unha nova coalición que as puxese en marcha, a súa forza foise tornando en debilidade ao longo do verán e do outono.[3]

Antecedentes

editar

Crise gobernamental

editar

O acordo dos ministros enviados a Kíiv cos representantes da Rada Central Ucraína –que excedía as instrucións do Goberno–[4] serviu de xustificación e pretexto para que os ministros kadetes abandonasen o Goberno o 2 de xulloxul./ 15 de xullogreg..[5][1][6][7] A relación entre os ministros socialistas e os liberais fora tensa desde o principio e empeorou co tempo, especialmente trala renuncia de Aleksandr Konoválov o 19 de maioxul./ 1 de xuñogreg. e o acoso do tamén kadete Manuilov.[5] Os kadetes estaban descontentos coa incapacidade dos seus colegas socialistas do gabinete para moderar as esixencias dos traballadores e restaurar a disciplina militar no Exército.[6] O desacordo sobre o tratamento de Ucraína e os nacionalismos do antigo imperio –co Soviet disposto a realizar certas concesións aos nacionalistas mentres os kadetes negábanse a iso e esixían pospoñer a cuestión ata a reunión da Asemblea Constituínte[4] representou entón o motivo final da ruptura entre ambos grupos.[5][1] A dimisión dos ministros kadetes produciu unha nova crise de Goberno, que parecía conducir á formación dun novo consello de ministros exclusivamente socialista, posibilidade desexada polos bolxeviques pero rexeitada polos menxeviques.[8] Estes desexaban formar un novo Goberno liberal-socialista, pero que excluíse ás principais figuras kadetes, o principal partido liberal, cos que cooperaran con gran dificultade no primeiro Goberno de coalición.[4] Para gañar tempo no que resolver a crise, Tsereteli propuxo que fose o Comité Executivo Central (CEC), elixido no primeiro congreso nacional de soviets, o que tratase o asunto; dado que a súa reunión levaría polo menos tres semanas, a súa convocatoria outorgaba aos políticos tempo para resolveren as posibles dificultades de formar un novo gabinete.[8] Os plans de Tsereteli víronse truncados polos acontecementos inesperados que tiveron lugar na capital.[8]

Crise social e económica

editar

Ás esperanzas de cambio frustradas, uníronse a oposición á guerra e a preocupación pola agudización da crise económica como razóns principais para que unha parte crecente da poboación, especialmente dos obreiros urbanos e das unidades militares da retagarda, esixise o traspaso do poder gobernamental aos soviets e, con iso, a aplicación de amplas e rápidas reformas que mellorasen as condicións de obreiros, campesiños e soldados e poñer fin á guerra.[9]

Ofensiva militar e descontento entre a gornición

editar

Ante a inminencia da nova ofensiva Kerenskii, que se consideraba reforzaría as forzas burguesas do Goberno provisional ruso e que os soldados da gornición temían porque supoñería o seu envío á fronte, as organizacións do Partido Bolxevique sopesaron a posibilidade de levar a cabo manifestacións armadas contra o Goberno, esixindo o traspaso do poder político aos consellos e o inmediato comezo de negociacións de paz.[10] Anarquistas e bolxeviques axitaban as tropas contra o Goberno.[11] Como sucedeu en diversas ocasións en 1917, o comité central bolxevique dividiuse en dous sobre a conveniencia de convocar as marchas, cunha fracción favorable encabezada por Lenin e unha oposta que incluía a Grigori Zinóviev e Lev Kámenev (6 de xuñoxul./ 19 de xuño de 1917greg.).[12]

Doutra banda, numerosos soldados maiores de corenta anos mostraron o seu intenso descontento porque os devolvesen á fronte para participar na nova ofensiva militar despois de que os enviaran anteriormente aos seus fogares para que participasen na sementeira.[13] Esta resistencia a regresar á fronte conduciu nalgunhas localidades a disturbios.[13]

Convocatoria de manifestación armada e anulación

editar

A inquietude da gornición ante o seu posible traslado á fronte e a intención de bolxeviques e anarcocomunistas de aproveitaren o descontento para acabaren co Goberno plasmáronse en rumores que o 9 de xuñoxul./ 22 de xuño de 1917greg. chegaron ao Consello da cidade e ao Goberno, que enviou patrullas militares ás rúas.[14] O día anterior, o Primeiro Congreso dos Consellos aprobara por ampla maioría apoiar o Goberno de Georgii Lvov. Ao día seguinte, o Congreso discutiu o chamamento dos bolxeviques, a través dunha proclama escrita por Stalin, a manifestarse, mentres o Consello da cidade enviaba delegados ás fábricas e os cuarteis para contrarrestar proclámaa e evitar a manifestación.[15][2]

 
Reunión política na gran fábrica Putílov, que apoiou maioritariamente a manifestación armada contra o Goberno provisional ruso.

Ante a actitude hostil do Consello, a delegación bolxevique no mesmo convenceu a Lenin para volver votar sobre a conveniencia de manter a convocatoria de reunión.[16] A delegación temía ser expulsada do Consello e quedar illada politicamente.[16] Debido á ausencia de delegados da Organización Militar e do comité local, máis favorables á convocatoria, a dúbida de Lenin, e o cambio de voto de Zinóviev, cancelouse o chamamento[2][7] e enviáronse rapidamente delegados para comunicar o cambio de postura. A anulación das marchas no último momento deixou a numerosos traballadores e soldados descontentos.[2]

Postura do Consello

editar

Malia haber desconvocado a manifestación, as figuras máis favorables á colaboración co Goberno, como Irakli Tsereteli, Nikolái Avkséntiev ou Aleksandr Kerenskii, defenderon no Consello a necesidade de desarmar os bolxeviques, proposta que se atopou coa oposición de parte do Consello e foi finalmente rexeitada.[17] A moción de Fiódor Dan, máis moderada, de condenar a acción dos bolxeviques e prohibir futuras manifestacións que non contasen co permiso do Consello recibiu o apoio maioritario 12 de xuñoxul./ 25 de xuñogreg.. Na mesma sesión e como mostra de forza do Consello, de conciliación cos bolxeviques e para canalizar o descontento de parte da poboación, o Consello aprobou convocar a súa propia manifestación, pacífica e desarmada, para o 18 de xuñoxul./ 1 de xullo de 1917greg..[18] A manifestación organizouse en favor da paz sen indemnizacións nin anexións, da autodeterminación dos pobos e da unidade do movemento revolucionario. A presidencia defensista desexaba utilizar a manifestación para mostrar o apoio popular á coalición social-liberal gobernante e á ofensiva militar.[2]

Os bolxeviques empregaron os días previos á manifestación nunha ampla campaña, sen igual entre as demais formacións políticas, para introduciren os seus lemas da manifestación anulada na nova convocada polo Consello e obtiveron un grande apoio en fábricas e cuarteis.[19][2] Bolxeviques, anarquistas e socialrevolucionarios de esquerda trataban de converter a convocatoria nunha mostra de repulsa á guerra, ao Goberno e a favor do traspaso do poder aos soviets.[2]

Manifestación do 1 de xullo e ofensiva militar

editar
 
A manifestación do 18 de xuñoxul./ 1 de xullo de 1917greg. convocada polo consello da capital acabou mostrando máis a forza dos partidos radicais que a do propio Soviet de Petrogrado.

A manifestación resultou un éxito de mobilización, con máis de 400.000 participantes, pero demostrou a forza dos lemas bolxeviques,[11] que inundaron a marcha, máis que a do Consello e a súa política moderada cara ao Goberno.[20][2][7] A manifestación, convocada para reforzar a postura favorable á colaboración cos partidos burgueses no Goberno, converteuse en proba da intensidade do desexo de traspasar o poder aos consellos e derrocar aos ministros liberais.[21]

O mesmo día da manifestación, desencadeouse a última ofensiva do Exército ruso na guerra mundial, a ofensiva Kerenskii, que, tras unhas primeiras vitorias, mostrou a desorganización e a oposición a continuar combatendo da maioría das unidades.[21][7] A vitoria inicial converteuse en poucos días en derrota militar e política, que afundiu o programa revolucionario-defensista e agudizou a crise gobernamental que caracterizou o verán de 1917.[9]

Malia a forza aparente da postura de bolxeviques e anarcocomunistas, o 20 de xuñoxul./ 3 de xullogreg. Lenin mostrouse contrario a intentar tomar o poder prematuramente sen contar antes cunha maioría nos consellos.[22] Sen esta, sostivo Lenin, a toma do poder sería precipitada e efémera.[22] O obxectivo do partido non debía ser nese momento tomar o poder derrocando o Goberno, senón facerse co control dos consellos, nos que recaería pronto o poder polo crecente desprestixio do consello de ministros, que aumentaba desde o comezo da ofensiva Kerenskii.[22]

Aumento da tensión na capital

editar

Por outra banda, aumentaba a tensión entre os anarcocomunistas, instalados en Vila Durnovó, no distrito de Víborg da zona norte, e o Goberno.[23] O 5 de xuñoxul./ 18 de xuñogreg., tomaran as oficinas dun diario dereitista, do que foran expulsados e esta acción levara o ministro de Xustiza, Perevérzev, a esixir o abandono da súa sede. Os anarcocomunistas solicitaron o apoio dos traballadores e 28 fábricas foron á folga, rexistrándose manifestacións armadas ao seu favor en varios distritos obreiros. O Consello houbo de mediar para rebaixar a tensión. O asalto gobernamental á residencia ocupada polos anarquistas a noite seguinte á manifestación convocada polo soviet agravou a hostilidade dos traballadores do distrito cara á coalición de Goberno.[24] Isto, xunto coa petición de moderación do ministro de Traballo, o menxevique Skobelev, o 28 de xuñoxul./ 11 de xullogreg. que chegou nun momento de empeoramento[7] da situación económica e de crecentes conflitos industriais, ademais do comezo da ofensiva o mesmo día da manifestación en Petrogrado, acelerou a radicalización dos partidarios do soviet nas dúas semanas que seguiron á gran manifestación na capital e precederon ao estoupido das protestas de xullo.[24]

O 22 de xuñoxul./ 5 de xullogreg., os delegados bolxeviques no CEC advertiran da probabilidade de grandes manifestacións que posiblemente se desencadearían por protestas dos obreiros da fábrica Putílov.[13] Ao día seguinte, delegados de setenta e tres fábricas, reunidos na Putílov, aprobaron a esixencia de subidas de salarios para compensar a inflación e, sostendo que isto non sería suficiente, esixiron ademais tomar o control da produción e que o poder político pasase aos consellos.[13]

Desenvolvemento

editar

Plans de insurrección

editar
 
Manifestantes en Nevski Prospekt durante as Xornadas de Xullo.
 
Desbandada dos manifestantes tiroteados en Nevski Prospekt. Os choques entre manifestantes e partidarios do Goberno e do soviet produciron ao redor de 400 mortos.

A situación entre os soldados da gornición, con todo, era de extrema tensión, mostrándose opostos completamente ao seu traslado á fronte.[25][11][9][7] Os primeiros días da acometida rusa contra os Imperios Centrais, só a intensa actividade do Consello da capital e dos delegados bolxeviques evitara[7] un motín e unicamente con gran dificultade logrou o Consello transferir algúns homes da cidade á fronte.

Algunhas unidades mostráronse dispostas a manifestarse pola súa conta contra o Goberno. Anarquistas, socialrevolucionarios de esquerda e bolxeviques próximos a obreiros e soldados estaban cada vez máis convencidos de contar coa forza necesaria para derrocar o Goberno.[26] Pola súa banda, a Organización Militar Bolxevique, ao decatarse destes plans, comunicoullos ao comité central do partido o 2 de xulloxul./ 15 de xullo de 1917greg., que prohibiu calquera participación do partido na súa organización.[27] Esta orde foi acatada en teoría pero desobedecida na práctica, alentando os axitadores da organización aos soldados no seu propósito.

O 16 de xullo

editar

Ao día seguinte, a principal unidade disposta a alzarse, o primeiro rexemento de metralladoras,[8][13] enviou delegados ás demais unidades militares da capital e ás fábricas para solicitar o apoio de soldados e traballadores para a súa marcha armada co obxectivo de derrocar o Goberno e traspasar o poder aos consellos.[28][26][29][6][7] A unidade, próxima a bolxeviques e anarcocomunistas, achábase moi axitada desde o 19 de febreiroxul./ 3 de marzogreg., cando recibiu ordes de que parte dela se trasladase á fronte.[29] Os esforzos dos enviados da Organización Militar bolxevique para convencer a unidade de que desistise no seu propósito resultaron infrutuosos.[30]

A acolleita ás súas propostas foi desigual. Algunhas unidades mostraron o seu apoio,[29] mentres que outras se limitaron a expresar a súa intención de permaneceren neutrais ou se negaron a participar na empresa.[31][32] O rexemento logrou, con todo, o apoio de numerosas fábricas,[8][29] entre elas os 30 000 traballadores da fábrica Putílov –especialmente hostís ao Goberno por unha disputa salarial que levaba máis dun mes sen solución–[29] e tamén de 10 000 mariños da base naval de Kronstadt,[8] que se uniron á protesta a mesma tarde do 3 de xulloxul./ 16 de xullogreg.. Os intentos dalgúns populares dirixentes bolxeviques da base naval non lograran deter os mariños, influídos polos discursos dos enviados do primeiro rexemento de metralladoras e dalgúns anarquistas chegados da capital e finalmente decidíronse a apoiar a súa marcha á cidade.[33]

Os comités executivos do soviet achábanse tratando a crise gobernamental cando recibiron as noticias sobre as revoltas ao redor das 15:00; Stalin declarou que os bolxeviques non tiñan nada que ver coas protestas,[34] afirmación que se recibiu con escepticismo.[35] Finalmente e tras aprobarse unha proclama á poboación para que non se manifestase,[36] levantouse a sesión.[37] Cando esta se retomou pasada a medianoite, a sede do soviet atopábase rodeada xa de miles de manifestantes.[37]

Pola tarde, as organizacións bolxeviques, ante o aumento do movemento, fixeron presións ao comité central para apoialo antes de atoparse cun levantamento armado que non controlase.[38][34] Durante todo o día, a organización militar do partido tratara de deter as protestas; cando parecía que lograra convencer os soldados das unidades máis exaltadas, chegou a noticia ao redor das 18:30 de que varios rexementos –o primeiro de metralladoras, o de Moscova, o de Granadeiros e o 180.º– se dirixían á sede do partido.[34] Os intentos de último momento para devolver os soldados aos cuarteis fracasaron.[34] Ás 19:00, os alzados xa controlaban a estación Finlandia e as pontes do norte da capital e camións armados percorrían Nevski Prospekt. Miles de manifestantes dirixíronse ao centro da cidade.[26]

A postura da dirección do partido bolxevique era aínda incerta[11][26] cando grupos de soldados de varias unidades amotinadas e miles de traballadores acudiron[30] á súa sede na mansión Kshesínskaya (entón propiedade de Mathilde Kschessinska), próxima á fortaleza de San Pedro e San Paulo e forzaron definitivamente o apoio da organización ao alzamento.[39][40] Os bolxeviques decidiron entón dirixir o xentío ao palacio Táuride, sede do soviet de Petrogrado para presentaren as súas esixencias de acabar co Goberno provisional e asumir o poder.[36][30] Incapaz de conter as protestas, a dirección bolxevique decidiu finalmente unirse a elas, como xa o fixo parte da base do partido, que atizara o descontento e favorecido as manifestacións.[40] Á vez que se decidía a tratar de dirixir as protestas como «expresión pacífica e organizada da vontade de traballadores, soldados e campesiños» de conceder o poder gobernamental aos soviets, o comité central reclamou o urxente regreso de Lenin, que se achaba de vacacións en Finlandia,[36][30] á capital.[40]

Ao redor das 23:00, os manifestantes que se dirixían por Nevski Prospekt cara á sede do Consello comezaron un tiroteo[8] contra as forzas de dereita; chegaron ao palacio ao redor da medianoite,[26] onde se lles uniron os 30 000 traballadores da fábrica Putílov[29] dúas horas máis tarde.[41] A esa hora, o palacio estaba rodeado por uns sesenta ou setenta mil manifestantes e desprovisto de protección, xa que uns rexementos da gornición se negaron a enviar tropas se non o facían os demais.[42] Os manifestantes esixían iradamente o traspaso do poder gobernamental aos soviets.[26][36] Os dirixentes do Consello, con todo, negáronse a aceptar esta esixencia.[26] Os bolxeviques, mentres, lograran que a sección obreira do soviet aprobase unha moción favorable á formación dun goberno soviético.[37][36][12]

Os manifestantes levaban pancartas esixindo a dimisión dos «ministros capitalistas» e o traspaso do poder político aos soviets.[29] Desexaban a expulsión dos ministros burgueses, que xa non crían que os socialistas puidesen controlalos como supuxeran cando apoiaran o ingreso destes no consello de ministros e culpábanos da política económica e bélica que rexeitaban.[43] Máis que un cambio na composición do Goberno en si, o desexo dos manifestantes era o de cambiar de xeito inmediato as medidas do Goberno e de lograr así as antigas promesas da revolución recolleitas polo soviet: reconstrución económica, democratización, reforma agraria e paz.[43] Con todo, seguían confiando para logralo nos mesmos dirixentes moderados do soviet que se opoñían[44] á toma do poder e defendían a coalición.[43] A esperanza dos reunidos ante a sede do soviet consistía en tratar de persuadir ou, en caso de logralo, obrigar os dirixentes deste a acabar coa coalición cos ministros burgueses e asumir o poder político.[45] A resistencia das masas a retirar o seu apoio aos dirixentes do soviet e o rexeitamento destes a asumir as esixencias dos manifestantes produciron unha gran tensión e unha frustración cada vez maior entre as primeiras cara aos segundos, aos que non eran capaces de obrigar a que seguisen as súas consignas.[45]

Os intentos dalgúns dirixentes do Consello de dispersar a manifestación fracasaron e a multitude presentou as súas esixencias ao Consello, aplaudindo os oradores bolxeviques que, con todo, non utilizaron a forza para obrigar ao mesmo a aceptar as reclamacións dos manifestantes. Os soldados máis radicais e os anarcocomunistas cederan o control do movemento aos bolxeviques, que non se decidiron a dar un golpe de man contra o resistente Consello. Ao redor do amencer do 4 de xulloxul./ 17 de xullo de 1917greg., entre as 3:00 e as 4:00,[26] cansos e famentos, os manifestantes comezaron a regresar aos seus fogares,[11] coa intención de regresar máis tarde ata lograr os seus obxectivos.

O 17 de xullo

editar

A mañá do día seguinte, a cidade continuou paralizada polas protestas: os comercios pecharon tras abrir brevemente, o transporte público urbano cesou e os traballadores uníronse ás protestas ou non acudiron aos seus postos de traballo.[46] Unidades armadas percorrían o centro da cidade desde primeiras horas da mañá. A Organización Militar Bolxevique pasara a noite planeando as protestas, sen descartar un derrocamento do Goberno pola forza. O día de maiores protestas, o comité central bolxevique chamou a unha manifestación pacífica a favor da asunción do poder polos consellos.[44] As protestas, con todo, non resultaron organizadas nin pacíficas.[33] Pola súa banda, os chamamentos dos dirixentes socialistas moderados do Consello para que cesasen as protestas resultaron infrutuosos.[40]

 
Víctor Chernov, dirixente socialrevolucionario, houbo de ser rescatado de mans dos manifestantes por Lev Trotski. O Consello enviara a Chernov confiando na súa popularidade para disolver a protesta.
 
O palacio Táuride, sede do soviet de Petrogrado, que foi rodeado polos manifestantes nun intento de forzar a súa aceptación do poder e a eliminación do Goberno provisional ruso.

Soldados e traballadores concentráronse na mansión Kshesínskaya para recibir instrucións sobre as marchas para ese día mentres axitadores bolxeviques competían con enviados do Consello para gañarse o apoio das fábricas para a continuación da protesta.[47] Ao redor de 20.000 mariños da base naval de Kronstadt, chegados á capital durante a mañá, escoitaron un discurso cauteloso de Lenin que, aínda que apoiaba o lema das marchas, pedía moderación; o dirixente bolxevique non consideraba en realidade que chegase o momento de tomar o poder, aínda que confiaba que ese momento chegaría «antes do final do outono».[33][48]

A pesar do grande apoio á marcha a favor dun Goberno soviético (preto de medio millón de manifestantes), o apoio á mesma comezaba a decaer:[11] as unidades da gornición que se negaron a apoiala ao comezo seguían opoñéndose a participar e algunhas das que se manifestaron o día anterior dubidaban sobre se seguir apoiándoa. O apoio militar ao Consello era, con todo, nulo, e ao Goberno completamente inexistente.[33] As unidades que non se habían amotinado declaráronse neutrais e non mostraban intención algunha de acudir en auxilio do Goberno, reunido sen defensa algunha no apartamento do primeiro ministro, príncipe Lvov.[33]

Os ministros do Goberno, sen apoio algún nas fábricas ou na gornición, refuxiáronse no Estado Maior do Exército.[49] Os intentos do día anterior da comandancia do distrito militar da capital de usar as unidades non amotinadas contra os manifestantes fracasaran.[50] O Goberno apenas contaba cuns destacamentos de cosacos e algúns feridos para protexer o Palacio de Inverno e o edificio do Estado Maior.[50]

Pasado o mediodía, os manifestantes volveron marchar cara á sede do Consello,[40] reproducíndose unha vez máis os tiroteos no centro da cidade entre manifestantes e francotiradores.[51] Os choques armados sucedéronse ao longo de todo o día, con numerosas baixas,[40] ao redor de catrocentas.[35][50] De novo máis de sesenta mil manifestantes rodearon o palacio. Nun intento de acabar coa protesta, a maioría do Consello enviou ao dirixente socialrevolucionario e ministro de Agricultura[44] Víctor Chernov a convencer aos manifestantes, que lle recibiron con hostilidade, deténdoo.[52][53][40][54] Un traballador, que axitando o puño cara a Chernov espetoulle: «¡Toma o poder, fillo de puta, cando se che entrega!», expresou o malestar dos manifestantes pola oposición dos dirixentes do Consello a facerse co poder.[40][35][44] A rápida intervención de Lev Trotski, que gozaba da confianza dos mariños, logrou a liberación de Chernov.[54]

Ante os enfrontamentos, a ameaza crecente de golpe de Estado, a radicalización dos manifestantes e a falta de apoio da gornición, o Consello aprobou o traslado de tropas da fronte para esmagar a protesta. Con todo, estas non chegarían á cidade polo menos ata a noite.[50] A cidade achábase a mercé dos manifestantes, que puidesen deter tanto ao consello de ministros como aos dirixentes soviéticos con facilidade.[50] Estes seguían rexeitando as esixencias dos manifestantes,[55] aos que consideraban radicalizados pola axitación dos bolxeviques, confundidos e inmaturos politicamente.[35] Rexeitando que o malestar dos que esixían o fin da coalición debésese a un malestar xenuíno e non á acción dos radicais e temendo o illamento do proletariado das demais clases sociais do país como parecían mostrar os enfrontamentos armados na cidade, as protestas non só non forzaron aos dirixentes do soviet a cambiar de política, senón que reforzaron o seu convencemento da necesidade de manter a alianza coas forzas burguesas.[35]

Mentres, durante a tarde, o ministro de Xustiza, Perevérzev, sen acordalo co Consello asediado no palacio, decidiu publicar a investigación que o Goberno estaba levando a cabo sobre a posibilidade de que Lenin estivese traballando para os alemáns.[56][57] A mesma estaba aínda incompleta e os indicios a favor desta tese baseábanse en testemuñas moi dubidosas, pero o ministro decidiu enviar os datos á prensa para tratar de debilitar aos bolxeviques e gañarse o apoio dos rexementos da capital que non se uniron á revolta abertamente. A súa acción forneceu efecto,[40] poñéndose varias unidades en camiño cara ao palacio Táuride.[58][57]

As deliberacións continuaban na sede do Consello, que cara ás 21:00 quedou ocupado pola multitude, sen que isto detivese o debate.[59][54] Pasada a media noite e coa maioría dos delegados opostos ao derrocamento do Goberno de coalición e á toma do poder polo Consello,[54] comezaron a chegar tropas leais ao Consello,[40] para alivio da maioría dos delegados.[60][61][57]

O 18 de xullo

editar
 
Lenin, dirixente do partido bolxevique. Non tratou de deter a revolta malia non considerar a situación adecuada para unha toma do poder polos consellos ante a debilidade bolxevique nos mesmos. Tralo fracaso do intento, propuxo substituír o obxectivo de traspasar o poder aos consellos por unha toma directa do poder polo partido, sen lograr o apoio deste, e pasou á clandestinidade, buscado polo Goberno.

Tralo alborozo pola chegada das tropas favorables, os comités executivos aprobaron a moción dos defensistas, presentada polo socialrevolucionario Abraham Gotz, que recoñecía a autoridade do Goberno formado polos ministros que quedaran trala retirada dos kadetes e aprazaba o debate sobre a formación dun novo gabinete á reunión plenaria do CEC que debía ter lugar dúas semanas máis tarde.[62][55] A moción, acordada polos dirixentes defensistas antes do estoupido das protestas, permitía a estes gozar de certo tempo para recompoñer a coalición coa burguesía, desbaratada pola dimisión kadete, e tratar de acabar coas desordes causadas polos disturbios dos últimos días.[62]

A indignación crecente de parte da poboación pola información sobre Lenin, a inminente chegada de tropas da fronte, o apoio tardío de parte da gornición e a desmoralización cada vez maior dunha parte notable dos manifestantes reforzaron repentinamente a posición do Consello e do Goberno na madrugada do 18 de xullo.[63][40]

Ante a crecente oposición ás manifestacións, o partido bolxevique, demasiado involucrado nas mesmas para retirarse sen dano e habéndoas tolerado (o propio Lenin, de volta na capital na mañá do 4 de xulloxul./ 17 de xullogreg., non tratara de detelas) e fomentado polos seus cadros menores, había de optar por tratar de tomar o poder malia a oposición do Consello e a posible hostilidade das provincias e das tropas da fronte, ou intentar disolvelas canto antes.[64] Pravda anunciou que a folga e manifestacións previstas para ese día quedaban desconvocadas; a maioría dos mariños, a principal forza dos manifestantes, regresara á súa base a noite anterior.[65]

A violencia, debida fundamentalmente aos manifestantes ata ese momento, comezou a provir agora dos partidarios do Goberno.[65] A primeiras horas da mañá, un oficial á fronte dun destacamento arrasou as oficinas de Pravda.[65][66] Cara a mediodía as tropas leais ao Consello e ao Goberno controlaban a maior parte da cidade, salvo os suburbios obreiros; a capital tornouse perigosa para os sospeitosos de bolxevismo e a intensidade da sensación de contrarrevolución alarmou ata aos socialistas moderados.[67]

Pola tarde, comezaron as conversacións entre as forzas leais e as rebeldes para a rendición destas, que non se logrou.[68] Un acordo preliminar entre representantes do Consello e dos bolxeviques que limitaba as represalias e garantía o desarme dos insurrectos foi descartado pola noite.[69] A maioría dos mariños da frota, mentres, lograron regresar a Kronstadt sen problemas, quedando apenas uns centos para defender a mansión Kshesínskaya e a fortaleza de San Pedro e San Paulo.[65]

O 19 de xullo

editar

Malia os rumores sobre o rexeitamento da dirección bolxevique a resistir as tropas leais ao Consello e ao Goberno, o mando do distrito militar decidiu poñer en marcha unha grande operación militar para tomar pola forza os edificios aínda en poder daqueles, que comezou ás 3:00 a.m; a fortaleza e a sede o partido pronto quedaron illados.

Pouco logo das 7:00 a.m., os bolxeviques recibiron un ultimato esixindo a súa rendición e aproveitaron o tempo de reflexión para trasladarse da mansión á fortaleza.[70] As forzas gobernamentais ocuparon a mansión pouco despois, sen atopar resistencia.[65] Cara ao mediodía, as conversacións entre sitiados e asaltantes acabaron coa rendición dos primeiros, postura favorecida polo Consello e apoiada polo comité central bolxevique.[71]

Nas provincias houbo escaso apoio á toma do poder polos consellos e apenas se produciron incidentes nunhas cantas cidades.[72]

Este día expediuse a orde de detención contra Lenin, Zinoviev e Kamenev.[73][74] Tras dubidar entre pasar á clandestinidade e entregarse para ser xulgado e utilizar o xuízo como defensa, Lenin optou pola primeira alternativa[74] xunto con Zinoviev aducindo as accións de Pereverzev na súa contra como proba da imposibilidade de recibir un xuízo imparcial.[73] Pasou a Helsinqui antes de regresar a Vyborg antes da Revolución de Outubro.[73]

Consecuencias

editar
 
Aleksandr Kerenskii, ministro de Defensa e pronto presidente do Goberno dun novo gabinete de coalición social-burguesa, nas exequias dos mortos durante as Xornadas de Xullo. As medidas do Goberno contra os bolxeviques foron ineficaces.

A revolta acentuou o rexeitamento dos dirixentes menxeviques a tomar o poder e formar un Goberno exclusivamente socialista, como reclamaran os manifestantes.[32] Na súa opinión, unha toma do poder polo soviet, que só representaba a unha pequena parte da poboación ao seu modo de ver, levaría a un enfrontamento armado entre socialistas e burgueses, á utilización por estes das masas campesiñas rusas, e ao triunfo da contrarrevolución.[75] Para os menxeviques, o atraso social, económico e político ruso impedía o éxito dun Goberno exclusivamente socialista.[75] Os socialistas moderados sostiveron xa que logo a necesidade de forxar unha nova coalición cos representantes da burguesía para manter o sistema democrático e evitar o enfrontamento civil.[75]

As manifestacións, enormes pero desorganizadas e sen dirección ante a reticencia dos bolxeviques, resultaron incapaces de impoñer un Goberno soviético ante a negativa dos dirixentes socialistas moderados a tomar o poder e a ausencia dunha dirección socialista alternativa.[76] Lonxe de ser un intento bolxevique por tomar o poder,[36] as protestas foran un síntoma do descontento popular e do desexo de que se formase un novo Goberno exclusivamente socialista que aplicase un programa de reformas radicais que incluíse a paz, cambios económicos e a solución dos graves problemas do país.[40] Os bolxeviques víronse arrastrados a participar nas protestas por un descontento que non podían controlar.[36] Para unha parte crecente da poboación, a coalición coas forzas burguesas fracasara ao non servir para satisfacer os seus desexos de reformas fundamentais.[77] A participación dos socialistas moderados no Goberno e o fracaso deste conduciu ademais a un crecente desprestixio daqueles.[78] A importancia da axitación bolxevique e a súa posición como principal partido de oposición permitiron tanto ao Goberno como aos socialistas moderados concentrarse en criticar o partido de Lenin como causante das protestas e ignorar o descontento da poboación e o desexo crecente dun Goberno soviético.[79][62][3] A conseguinte falta de reformas nas semanas que seguiron ás protestas fixeron inútiles as represalias contra os bolxeviques e efémera a súa perda de popularidade.[79] A actitude das provincias, maioritariamente favorable polo momento ás teses dos defensistas partidarios da coalición coas forzas burguesas,[78] minguou rapidamente nas semanas seguintes como xa sucedera na capital, tendencia que os socialistas moderados subestimaron.[77]

Pola súa banda, as clases medias e altas reaccionaron ás protestas de xullo endureciendo a súa posición e negándose cada vez máis a realizar novas concesións políticas ou económicas, o que complicou aínda máis os acordos entre socialistas e burgueses.[78] Sentiron unha enganosa sensación de forza que desapareceu semanas despois co fracaso do golpe de Kornilov,[80] o esperado ditador que debía acabar coas consecuencias da revolución, que rexeitaban.[81]

As medidas represivas do novo Goberno encabezado por Aleksandr Kerenskii foron limitadas[73] e ineficaces e non lograron restablecer a orde de forma completa.[82] Os plans para enviar a fronte ás tropas máis involucradas no levantamento leváronse a cabo de forma parcial[83] e non se chegou a desarmar a poboación que recibira armamento para axudar a sufocar a revolta.[84] Ante a ameaza de vez de Lavr Kornilov a comezos de setembro, o propio Soviet de Petrogrado viuse obrigado a aumentar o armamento en mans dos civís. As medidas máis vas foron as que intentaron disolver o partido bolxevique e as súas organizacións dependentes, que apenas sufriron desgastar a pesar do arresto dalgúns dos seus dirixentes. A perda de apoio entre obreiros e campesiños aos bolxeviques foi así mesmo efémera,[79] aínda que intensa.[85]

O partido decidiu o propio 6 de xulloxul./ 19 de xullogreg. non pasar á clandestinidade e continuar coas súas actividades legalmente, aínda que ocultando a Lenin e Grigori Zinóviev, buscados polo Goberno.[86][73] Outros dirixentes considerados polo Goberno culpables da revolta, tachada de traizón, foron arrestados[87] nos días seguintes ao seu esmagamento (entre eles o bolxevique Lev Kamenev ou Lev Trotski e Anatolii Lunacharskii, os dous do Comité Interdistrito).[88][83][74] Preto de duascentas persoas foron acusadas formalmente polo Goberno de haber instigado a rebelión; algunhas foron liberadas durante o golpe de Kornilov e outras durante a Revolución de Outubro e ningunha chegou a ser xulgada.[89] Ao comezo a derrota bolxevique pareceu total, coa fuxida de parte dos dirixentes, o arresto doutros, a hostilidade do resto de correntes socialistas e o estancamento no recrutamento de membros do partido. A comezos de setembro, con todo, cando tivo lugar o errado golpe de Kornilov, o partido de Lenin recuperouse completamente do fracaso do intento de toma do poder de xullo.[90] O 31 de agostoxul./ 13 de setembrogreg., os bolxeviques lograban a maioría no Soviet de Petrogrado e pouco despois Lenin avogaba pola inmediata toma do poder, mentres a Organización Militar Bolxevique, temerosa de repetir o fracaso de xullo, defendía a preparación concienciuda do golpe.

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 Galili 1989, p. 321.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Wade 2000, p. 179.
  3. 3,0 3,1 Galili 1989, p. 337.
  4. 4,0 4,1 4,2 Basil 1984, p. 101.
  5. 5,0 5,1 5,2 Basil 1984, p. 100.
  6. 6,0 6,1 6,2 Chamberlin 1976, p. 168.
  7. 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 7,7 Daniels 1997, p. 37.
  8. 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 Basil 1984, p. 102.
  9. 9,0 9,1 9,2 Wade 2000, p. 181.
  10. Rabinowitch (1991), p. 57
  11. 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 Basil 1984, p. 103.
  12. 12,0 12,1 Daniels 1997, p. 36.
  13. 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 Chamberlin 1976, p. 167.
  14. Rabinowitch (1991), p. 72
  15. Rabinowitch (1991), p. 75
  16. 16,0 16,1 Rabinowitch (1991), p. 77
  17. Rabinowitch (1991), p. 84
  18. Rabinowitch (1991), p. 97
  19. Rabinowitch (1991), p. 104
  20. Rabinowitch (1991), p. 106
  21. 21,0 21,1 Wade 2000, p. 180.
  22. 22,0 22,1 22,2 Rabinowitch (1991), p. 122
  23. Rabinowitch (1991), p. 65
  24. 24,0 24,1 Galili 1989, p. 315.
  25. Rabinowitch (1991), p. 135
  26. 26,0 26,1 26,2 26,3 26,4 26,5 26,6 26,7 Wade 2000, p. 182.
  27. Rabinowitch (1991), p. 137
  28. Rabinowitch (1991), p. 147
  29. 29,0 29,1 29,2 29,3 29,4 29,5 29,6 Galili 1989, p. 325.
  30. 30,0 30,1 30,2 30,3 Daniels 1997, p. 38.
  31. Rabinowitch (1991), p. 148
  32. 32,0 32,1 Basil 1984, p. 104.
  33. 33,0 33,1 33,2 33,3 33,4 Chamberlin 1976, p. 172.
  34. 34,0 34,1 34,2 34,3 Chamberlin 1976, p. 169.
  35. 35,0 35,1 35,2 35,3 35,4 Galili 1989, p. 328.
  36. 36,0 36,1 36,2 36,3 36,4 36,5 36,6 Chamberlin 1976, p. 170.
  37. 37,0 37,1 37,2 Galili 1989, p. 329.
  38. Rabinowitch (1991), p. 159
  39. Rabinowitch (1991), p. 162
  40. 40,00 40,01 40,02 40,03 40,04 40,05 40,06 40,07 40,08 40,09 40,10 40,11 Wade 2000, p. 183.
  41. Rabinowitch (1991), p. 171
  42. Rabinowitch (1991), p. 172
  43. 43,0 43,1 43,2 Galili 1989, p. 326.
  44. 44,0 44,1 44,2 44,3 Chamberlin 1976, p. 171.
  45. 45,0 45,1 Galili 1989, p. 327.
  46. Rabinowitch (1991), p. 177
  47. Rabinowitch (1991), p. 178
  48. Daniels 1997, p. 39.
  49. Rabinowitch (1991), p. 179
  50. 50,0 50,1 50,2 50,3 50,4 Chamberlin 1976, p. 173.
  51. Rabinowitch (1991), p. 185
  52. Rabinowitch (1991), p. 189
  53. Radkey (1958), p. 281
  54. 54,0 54,1 54,2 54,3 Chamberlin 1976, p. 174.
  55. 55,0 55,1 Chamberlin 1976, p. 175.
  56. Rabinowitch (1991), p. 192
  57. 57,0 57,1 57,2 Chamberlin 1976, p. 176.
  58. Rabinowitch (1991), p. 199
  59. Rabinowitch (1991), p. 193
  60. Rabinowitch (1991), p. 198
  61. Galili 1989, p. 333.
  62. 62,0 62,1 62,2 Galili 1989, p. 334.
  63. Rabinowitch (1991), p. 200
  64. Rabinowitch (1991), p. 203
  65. 65,0 65,1 65,2 65,3 65,4 Chamberlin 1976, p. 177.
  66. Daniels 1997, p. 40.
  67. Rabinowitch (1991), p. 206
  68. Rabinowitch (1991), p. 213
  69. Rabinowitch (1991), p. 212
  70. Rabinowitch (1991), p. 214
  71. Rabinowitch (1991), p. 215
  72. Chamberlin 1976, p. 178.
  73. 73,0 73,1 73,2 73,3 73,4 Chamberlin 1976, p. 183.
  74. 74,0 74,1 74,2 Daniels 1997, p. 41.
  75. 75,0 75,1 75,2 Basil 1984, p. 105.
  76. Wade 2000, p. 184.
  77. 77,0 77,1 Galili 1989, p. 335.
  78. 78,0 78,1 78,2 Galili 1989, p. 336.
  79. 79,0 79,1 79,2 Wade 2000, p. 185.
  80. Chamberlin 1976, p. 189.
  81. Chamberlin 1976, p. 190.
  82. Rabinowitch (1991), p. 222
  83. 83,0 83,1 Chamberlin 1976, p. 185.
  84. Rabinowitch (1991), p. 223
  85. Rabinowitch (1991), p. 219
  86. Rabinowitch (1991), p. 217
  87. Rabinowitch (2007), p. 3
  88. Rabinowitch (1991), p. 218
  89. Rabinowitch (1991), p. 221
  90. Rabinowitch (1991), p. 235

Véxase tamén

editar
 

Bibliografía

editar