Provincia de Canarias

A provincia de Canarias foi unha provincia española que tivo vixencia entre 1833 e 1927 e que comprendía todas as illas que forman o arquipélago canario. A súa capital era Santa Cruz de Tenerife.

En 1927 a provincia quedou dividida en dúas: a provincia de Santa Cruz de Tenerife, que engloba as illas occidentais das Canarias, e a provincia das Palmas, que engloba as illas orientais.

Historia editar

Antecedentes editar

Territorialmente coincide coa Intendencia creada no seu afán reorganizador do primeiro Borbón Filipe V.

Non figura como tal nas 38 prefecturas de 1810 nas que, segundo o proxecto do clérigo Llorente, o rei Xosé I tentou ordenar o territorio ao estilo das establecidas en Francia.

En xaneiro de 1822, durante o trienio liberal aprobouse unha división provincial de España en 52 provincias, agrupadas en 15 rexións. Canarias figuraba como rexión e provincia.

Apenas uns meses tras a morte do absolutista Fernando VII, a división territorial levada a cabo por Javier de Burgos en 1833 baixo a rexencia de María Cristina de Borbón mantívose practicamente sen cambios (a nivel provincial) ata a actualidade. Dividía , cun tamaño relativamente homoxéneo e eliminando a maior parte dos exclaves e enclaves propios do Antigo Réxime.

Creación da provincia das Canarias editar

O 30 de novembro de 1833 creouse a provincia das Canarias, dentro da división territorial levada a cabo por Javier de Burgos baixo a rexencia de María Cristina de Borbón, que dividía o territorio español en 49 provincias. A Constitución de Cádiz de 1812 instituía a capital en Santa Cruz de Tenerife. Esta decisión non agradou á sociedade da illa de Gran Canaria,^[1] a pesar de que ata ese momento, a cidade que exercía desde había tres séculos como capital de facto do arquipélago canario era a cidade de San Cristóbal de La Laguna situada na propia illa de Tenerife.^[2]

En 1912, créase a Lei de Cabidos, para tentar satisfacer a ambas as partes. Isto non agradou aos que pedían a división provincial, especialmente desde Gran Canaria, e aos que avogaban pola autonomía rexional, maioritariamente desde Tenerife.^[3]

En 1927, durante a ditadura do xeneral Primo de Rivera a ata entón provincia das Canarias dividiuse en dúas: a metade oriental daría lugar á provincia das Palmas, quedando a occidental denominada desde ese momento co nome de provincia de Santa Cruz de Tenerife. É a única provincia que se dividiu desde a división provincial de 1833, ocasionando que de 49 pasouse ás 50 que actualmente existen en España.

Capitalidade editar

Pódese considerar que a capitalidade nas Canarias pasou de facto por San Marcial del Rubicón (en Lanzarote), Betancuria (en Fuerteventura), As Palmas de Gran Canaria (en Gran Canaria) e San Cristóbal de la Laguna (en Tenerife), ata que en 1843 confirmouse a capitalidade oficial das Canarias á Vila de Santa Cruz de Tenerife, de novo na illa de Tenerife (de iure, sendo esta última cidade a única que ostentou tal título de maneira oficial),^[4] o que intensificou o desgusto da burguesía grancanaria, que considerou que a medida non era boa para o conxunto do arquipélago e só beneficiaba á burguesía tinerfeña, que ademais contaba con apoio en Madrid dos Gobernadores Civís e dos Comandantes Xerais. Comeza o preito insular, coa loita pola «división provincial», que foi unha das principais liñas de actuación ata 1866 do Partido Canario, cuxos principais líderes foron Antonio López Botas e Cristóbal del Castillo.