Wikipedia

Linguas cuxitas

subgrupo de linguas da familia afroasiática

As linguas cuxitas[1] son unha póla da familia de linguas afroasiáticas. Son faladas principalmente no Corno de África, mais tamén existen minorías que falan linguas cuxitas máis ao norte, en Exipto e o Sudán, e máis ao sur en Kenya e Tanzania. No ano 2012, as linguas cuxitas con máis dun millón de falantes eran o oromo, o somalí, o bexa, o afar, o hadiyya, o kambaata, o saho e o sidamo.[2]

Lingua cuxitas
Falado en: Etiopía, Eritrea, Djibuti, Somalia, Exipto, o Sudán, Kenya e Tanzania.
Rexións: Corno de África
Total de falantes:
Familia: Afroasiática
 Lingua cuxitas
Códigos de lingua
ISO 639-1: --
ISO 639-2: ---
Mapa
Status

Status oficial editar

 
Mapa das linguas cuxitas.

No 2021, as linguas cuxitas con maior número total de falantes son o oromo (37 millóns),[3] o somalí (22 millóns),[4] o bexa (3,2 millóns),[5] o sidamo (3 millóns),[6] e o afar (2 millóns).[7]

O oromo é unha das linguas oficiais de Etiopía[8] e é tamén a lingua habitual de varios dos estados do sistema federal etíope, incluíndo os estados rexionais de Oromia,[9] Harari e Dire Dawa, así a Zona de Oromia dentro da Rexión de Amhara.[10]

O somalí é a primeira das dúas linguas oficias de Somalia e a terceira das linguas oficiais da autodeclarada república de Somalilandia.[11][12] Tamén é lingua de ensino en Djibuti,[13] e lingua habitual da Rexión de Somali en Etiopía.[10]

O bexa, o afar, o blin e o saho son as linguas cuxitas faladas en Eritrea, sendo linguas de ensino no currículo da escola elemental de Eritrea.[14] A constitución de Eritrea tamén recoñece a igualdade de todas as linguas nativas faladas.[15] Ademais, o afar é lingua no ensino en Djibuti,[13] e lingua habitual na Rexión de Afar, en Etiopía.[10]

Notas editar

  1. ↑ Definición de cuxita no Dicionario de Galego de Ir Indo e a Xunta de Galicia.
  2. ↑ Mous (2012), pp. 343–345.
  3. ↑ Eberhard, David M.; Simons, Gary F.; Fennig, Charles D., eds. (2021). Oromo. Ethnologue: Languages of the World (Twenty-fourth ed.) (Dallas, Texas: SIL International). Consultado o 2 de marzo de 2021. 
  4. ↑ Eberhard, David M.; Simons, Gary F.; Fennig, Charles D., eds. (2021). "Somali". Ethnologue: Languages of the World (Twenty-fourth ed.). Dallas, Texas: SIL International. Consultado o 20 de abril de 2021. 
  5. ↑ "Bedawiyet". Ethnologue. Consultado o 22 de novembro de 2017. 
  6. ↑ "Sidamo". Ethnologue. Consultado o 22 de novembro de 2017. 
  7. ↑ "Afar". Ethnologue. Consultado o 22 de novembro de 2017. 
  8. ↑ Shaban, Abdurahman. "One to five: Ethiopia gets four new federal working languages". Africa News. Arquivado dende o orixinal o 15 de decembro de 2020. Consultado o 02 de novembro de 2021. 
  9. ↑ "The world factbook". cia.gov. 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 "Constitution of the Federal Democratic Republic of Ethiopia" (PDF). Government of Ethiopia. pp. 2 & 16. Consultado o 22 de novembro de 2017. 
  11. ↑ "Somaliland profile". BBC News (en inglés). 2017-12-14. Consultado o 2021-10-19. 
  12. ↑ "The Constitution of the Somali Republic (as amended up to October 12, 1990)" (PDF). Government of Somalia. p. 2. Consultado o 23 de novembro de 2017.  "The Transitional Federal Charter of the Somali Republic" (PDF). Government of Somalia. p. 5. Consultado o 23 de novembro de 2017. 
  13. ↑ 13,0 13,1 "Journal Officiel de la République de Djibouti – Loi n°96/AN/00/4èmeL portant Orientation du Système Educatif Djiboutien" (PDF). Government of Djibouti. Consultado o 22 de novembro de 2017. 
  14. ↑ Graziano Savà, Mauro Tosco (xaneiro de 2008). ""Ex Uno Plura": the uneasy road of Ethiopian languages toward standardization". International Journal of the Sociology of Language 2008 (191): 117. doi:10.1515/ijsl.2008.026. Consultado o 23 de novembro de 2017. 
  15. ↑ "The Constitution of Eritrea" (PDF). Government of Eritrea. p. 524. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 15 de decembro de 2017. Consultado o 22 de novembro de 2017. 

Véxase tamén editar

Bibliografía editar

  • Ethnologue on the Cushitic branch
  • Ambrose, Stanley H. (1984). "The Introduction of Pastoral Adaptations to the Highlands of East Africa". En Clark, J. Desmond; Brandt, Steevn A. From Hunters to Farmers: The Causes and Consequences of Food Production in Africa. University of California Press. pp. 212–239. ISBN 0520045742. Consultado o 23 February 2020. 
  • Appleyard, David (2012). "Cushitic". En Edzard, Lutz. Semitic and Afroasiatic: Challenges and Opportunities. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag. pp. 199–295. ISBN 9783447066952. 
  • Bender, Marvin Lionel. 1975. Omotic: a new Afroasiatic language family. Southern Illinois University Museum series, number 3.
  • Bender, M. Lionel. 1986. A possible Cushomotic isomorph. Afrikanistische Arbeitspapiere 6:149–155.
  • Bender, M. Lionel (2020). Grover Hudson, ed. Cushitic Lexicon and Phonology. Schriften Zur Afrikanistik - Research in African Studies 28. Berlin: Peter Lang. ISBN 978-3-631-60089-4. 
  • Bechhaus-Gerst, Marianne (2000). "Linguistic evidence for the prehistory of livestock in Sudan". En Blench, Roger; MacDonald, Kevin. The Origins and Development of African Livestock: Archaeology, Genetics, Linguistics and Ethnography. Routledge. pp. 449–461. ISBN 978-1135434168. Consultado o 22 February 2020. 
  • Cooper, Julien (2017). "Toponymic Strata in Ancient Nubia Until the Common Era". Dotawo: A Journal of Nubian Studies 4: 197–212. doi:10.5070/D64110028. 
  • Fleming, Harold C. 1974. Omotic as an Afroasiatic family. In: Proceedings of the 5th annual conference on African linguistics (ed. by William Leben), p 81-94. African Studies Center & Department of Linguistics, UCLA.
  • Güldemann, Tom (2018). "Historical linguistics and genealogical language classification in Africa". En Güldemann, Tom. The Languages and Linguistics of Africa. The World of Linguistics, Volume 11. Berlin: De Mouton Gruyter. pp. 58–444. 
  • Hetzron, Robert (1980). "The limits of Cushitic". Sprache und Geschichte in Afrika 2: 7–126. 
  • Kießling, Roland & Maarten Mous. 2003. The Lexical Reconstruction of West-Rift Southern Cushitic. Cushitic Language Studies Volume 21
  • König, Christa (2008). Case in Africa. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-923282-6. 
  • Lamberti, Marcello. 1991. Cushitic and its classification. Anthropos 86(4/6):552-561.
  • Mous, Maarten (2012). "Cushitic". En Frayzingier, Zygmunt; Shay, Erin. The Afroasiatic Languages. Cambridge University Press. pp. 342–422. 
  • Newman, Paul. 1980. The Classification of Chadic within Afroasiatic. Universitaire Pers.
  • Rilly, Claude (2008). "Enemy brothers. Kinship and relationship between Meroites and Nubians (Noba)". En Godlewski, Włodzimierz; Łajtar, Adam. Between the Cataracts. Proceedings of the 11th International Conference for Nubian Studies Warsaw University 27 August-2 September 2006. Part 1. Main Papers. Warszawa: PAM Supplement Series. pp. 211–225. ISBN 9788323533269. doi:10.31338/uw.9788323533269.pp.211-226. 
  • Rilly, Claude (2011). "Recent Research on Meroitic, the Ancient Language of Sudan" (PDF). ITYOPIS – Northeast African Journal of Social Sciences and Humanities (NEAJ) 1: 10–24. 
  • Rilly, Claude (2016). "The Wadi Howar Diaspora and its role in the spread of East Sudanic languages from the fourth to the first millenia BCE". Faits de Langues 47: 151–163. doi:10.1163/19589514-047-01-900000010. 
  • Rilly, Claude (2019). "Languages of Ancient Nubia". En Dietrich Raue. Handbook of Ancient Nubia. Berlin: Walter de Gryuter. pp. 129–151. 
  • Zaborski, Andrzej. 1986. Can Omotic be reclassified as West Cushitic? In Gideon Goldenberg, ed., Ethiopian Studies: Proceedings of the 6th International Conference, pp. 525–530. Rotterdam: Balkema.
  • Reconstructing Proto-Afroasiatic (Proto-Afrasian): Vowels, Tone, Consonants, and Vocabulary (1995) Christopher Ehret
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Linguas_cuxitas&oldid=5963479»