Iurta
A iurta[1] (en mongol: Гэр; romanización: ger)[2] é unha vivenda utilizada polos nómades nas estepas de Asia Central. Distintos pobos usaron este tipo de vivenda desde a Idade Media. Na Idade Media, a vida nómade dos mongois obrigou a que tivesen unha vivenda para os seus constantes desprazamentos. Esta tenda de campaña estaba protexida por unha grosa cuberta, era fácil de transportar e óptima para soportar os intensos cambios climáticos de Mongolia.
| A artesanía tradicional do ger mongol e os costumes conexos | |
|---|---|
 Unha iurta ou ger mongol. | |
| Patrimonio da Humanidade - UNESCO | |
| País |  Mongolia |
| Localización | N/D |
| Tipo | Cultural inmaterial |
| Criterios | Criterios |
| Inscrición | 2013 |
| Rexión da UNESCO | Asia e Pacífico |
| Identificador | 00872 |
| Coñecementos e técnicas tradicionais vencellados á fabricación de iurtas, kirguises e kazajas (hábitat nómade dos pobos túrcos) | |
|---|---|
 Iurta tradicional kirguís. | |
| Patrimonio da Humanidade - UNESCO | |
| País |  Kirguizistán Casaquistán |
| Localización | N/D |
| Tipo | Cultural inmaterial |
| Criterios | Criterios |
| Inscrición | 2014 |
| Rexión da UNESCO | Asia e Pacífico |
| Identificador | 00998 |
A visita a unha iurta implicaba un rigoroso ritual protocolario. Podíase executar unha persoa polo só feito de entrar na iurta dun mandatario sen anunciar previamente a súa visita.
A súa influencia na cultura de Asia Central vese reflectida nos deseños do escudo de Casaquistán e a bandeira de Kirguizistán, ambos adoptados en 1992.
A artesanía tradicional relativa á iurta mongol foi designada como Patrimonio Cultural Inmaterial da Humanidade pola Unesco o 5 de decembro de 2013.[3] Ao ano seguinte, o 26 de novembro de 2014, igualmente foi designada a artesanía da iurta kirguiz e kazaka.[4]
Partes dunha iurta orixinal editar
Na antigüidade, a iurta era modular e desmontable, pois estaba formada por varias partes e realizada con diversos materiais. As actuais conservan a forma, pero os materiais utilizados na súa construción cambiáronse por outros máis evolucionados e mellorados tecnoloxicamente. Por exemplo, resultan agora máis lixeiros, resistentes e ignífugos. As súas partes máis diferenciadas eran:
- Recubrimento: A tenda estaba cuberta por varias capas de palla e lonas de la. O seu número variaba dependendo da estación do ano.
- Anel: Burato que se encontraba na parte central superior da tenda. Soportaba a carga do extremo das vigas máis cara ao interior e, ao mesmo tempo, permitía a saída de fume e a entrada de luz ao recinto.
- Jana: Eran as paredes da tenda e formábanse cun entramado de madeiras. Encargábanse de soportar o peso do outro extremo das vigas cara ao exterior, sen necesidae de usar cordas tensoras.
- Porta: Estaba delimitada por un marco de taboleiros suxeitos ao jana con cordas. Podía tratarse dunha simple lona reforzada na súa parte posterior cunha madeira con bisagras.
- Vigas: Daban unha forma redondeada ao teito. Apoiábanse sobre a parte superior do jana e estendíanse ata o anel. Pola forma na que eran colocadas, non requiría de piares de reforzo no centro da vivenda, o que outorgaba un maior aproveitamento do espazo interno.
- Cortina: Localizábase a certa distancia das paredes, colgada das vigas. A súa función era a de separar o espazo común do centro das áreas privadas.
Armado dunha iurta mongol editar
-
Empezando polas paredes e a porta. -
Colócanse as vigas do teito. -
Coas vigas no seu lugar. -
Colocación da cuberta interior no teito. -
Agregado da cuberta. -
Agregado da cuberta exterior. -
Atado das sabas e completar a estrutura.
.JPG)
Iurtas en Occidente editar
Fóra da zona de uso tradicional da iurta, tamén se empregou, e séguese facendo na actualidade,[cando?] noutros países.[onde?] Hainas máis ou menos fieis ás orixinais, en canto á forma, usos e materiais de construción.
Notas editar
- ↑ "iurta". TERGAL. Consultado o 22/11/2019.
- ↑ Nómadas en invierno (LaVanguardia.com, 8 de febreiro de 2005 e 31 de maio de 2006)
- ↑ "Once nuevos elementos inscritos en la Lista Representativa del Patrimonio Cultural Inmaterial de la Humanidad". Unescopress.
- ↑ "Diez nuevos elementos en la Lista representativa del patrimonio cultural inmaterial". Unescopress.
Véxase tamén editar
| Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Iurta |
Ligazóns externas editar
- Como construír unha iurta (en inglés)
- O Iurta Mongol (en inglés)
- A artesanía tradicional do ger mongol e os costumes conexos na páxina web da Unesco (en español)
- Coñecementos e técnicas tradicionais vencellados á fabricación de iurtas kirguises e kazajas (hábitat nómade dos pobos turcos) na páxina web da Unesco (en español)