Fernando Lasama de Araújo
Fernando de Araújo, tamén coñecido como Lasama, nado o 26 de febreiro de 1963 e finado o 2 de xuño de 2015, foi un activista e político de Timor Leste. Pulou na clandestinidade pola independencia timorense antes de fundar o Partido Demócrata no Timor independente. Foi presidente do Parlamento Nacional de 2007 a 2012. Tamén exerceu como presidente en funcións durante dous meses a principios de 2008.
  | |
| Biografía | |
|---|---|
| Nacemento | 26 de febreiro de 1963 Manutaci, Timor Leste (en)  |
| Morte | 2 de xuño de 2015 (52 anos) Dili, Timor Leste |
| Membro do Parlamento Nacional de Timor-Leste (pt) | |
| | |
| Datos persoais | |
| País de nacionalidade | Timor Leste |
| Relixión | Catolicismo |
| Actividade | |
| Ocupación | político |
| Partido político | Partido Democrático (Timor-Leste) (pt) |
Premios | |
Traxectoria editar
Antecedentes e inicios de carreira editar
Naceu en Manutaci, distrito de Ainaro, no que daquela era o Timor portugués. Era de etnia Mambai.
Á idade de 12 anos, presenciou o masacre de 18 membros da súa familia polo exército indonesio. Estudou literatura na Universidade Udayana de Balí, Indonesia. Alí fundou a Resistência Nacional dos Estudantes do Timor-Leste (RENETIL).
No cárcere indonesio editar
Tras o masacre de Santa Cruz en 1991, Araújo foi detido por "subversión contra o Estado" tras completar o seu primeiro ano de estudos. En xaneiro de 1992, un tribunal indonesio condenouno a nove anos de prisión e o xuíz dixo que era culpable de "deshonrar á nación [Indonesia] aos ollos da comunidade internacional". Foi nomeado por Amnistía Internacional como preso de conciencia.[1] En 1992 gañou o Reebok Human Rights Award.[2]
Foi liberado da Institución Penitenciaria de Cipinang cedo tras a presión dos activistas dos dereitos humanos indonesios.[2] Despois da súa liberación, Araújo permaneceu en Iacarta e continuou traballando pola autodeterminación e a democracia en Timor Leste, traballando en estreita colaboración cos defensores dos dereitos humanos indonesios e os defensores da democracia.
Política timorense editar
Araújo volveu a Timor Leste para traballar co Consello Nacional da Resistencia de Timor no referendo de independencia de Timor Oriental de 1999, que votou a favor da independencia do país. Ocupou como viceministro de Asuntos Exteriores no gabinete de transición durante a Administración de Transición das Nacións Unidas en Timor Oriental que gobernou o país de 1999 a 2001.
Araújo fundou a organización ecoloxista Fundaçao Haburas, o semanario Talitakum e o semanario do Partido Demócrata (PD) Vox Populi.
En 2001, fundou o PD como alternativa ao partido dominante Fretilin. O PD estaba dirixido por antigos estudantes activistas clandestinos, incluídos membros de Renetil. O partido quedou segundo nas eleccións de 2002 cun 8,72% dos votos. Participou en todas as eleccións parlamentarias desde a independencia e gañou escanos cada vez.
Eleccións de 2007 e 2012 editar
Lasama de Araújo foi o candidato do Partido Demócrata nas eleccións presidenciais de abril de 2007. Ocupou o terceiro lugar cun 19,18% dos votos,[3][4] e o 26 de abril anunciou o apoio do seu partido ao segundo candidato, o primeiro ministro José Ramos-Horta, na segunda volta.[5]
Nas eleccións parlamentarias de xuño de 2007, Araújo gañou un escano como primeiro nome na lista de candidatos do PD.[6] Na primeira sesión do novo parlamento o 30 de xullo, Araújo foi elixido presidente do Parlamento Nacional, derrotando a Aniceto Guterres de Fretilin.
Presentouse de novo nas eleccións presidenciais de 2012, ocupando o terceiro lugar cun 17,3% dos votos. Despois foi reelixido como deputado nas eleccións parlamentarias de Timor Oriental de 2012. En 2015, foi nomeado Ministro de Estado, Coordinador de Asuntos Sociais e Ministro de Educación.
Araújo non se presentou á presidencia do Parlamento Nacional en 2012. Vicente Guterres foi elixido para sucedelo a finais de xullo.[7]
Presidente de Timor-Leste (en funcións) editar
Tras un atentado que feriu gravemente ao presidente José Ramos-Horta o 11 de febreiro de 2008, Araújo pasou a ser presidente en funcións o 13 de febreiro.[8]
Ramos-Horta asumiu de novo o relevo o 17 de abril de 2008, cando regresou a Timor-Leste.[9]
Vida persoal editar
Mentres estaba en prisión coñeceu á súa muller, Jacqueline "Joy" Aquino Siapno, unha académica filipina que traballaba para Amnistía Internacional. Teñen un fillo, Hadomi. Siapno e o seu fillo deixaron Timor en 2014, pero o seu divorcio nunca se finalizou antes da súa morte.[10] De Araújo morreu en 2015 dun ictus, aos 52 anos.[11]
O seu nome de loita Lasama significa "alguén que non podes tripar".
Recoñecementos editar
En 2012, recibiu a Orde de Timor-Leste.[12]
Notas editar
- ↑ "Araujo, prisioner of conscience" (PDF). Amnistía Internacional. 1992. Consultado o 2 de xuño de 2019.
- ↑ 2,0 2,1 From the pain comes the dream. 2003. ISBN 9781884167355.
- ↑ "Two set to square off for presidency" Arquivado 15 de febreiro de 2008 en Wayback Machine., AAP, 18 de abril de 2007.
- ↑ 2007 presidential election results Arquivado 08 de marzo de 2008 en Wayback Machine., East Timor Election Commission website.
- ↑ "Ramos Horta wins key support", AFP, 27 de abril de 2007.
- ↑ "National Provisional Results from the 30 June 2007 Parliamentary Elections" Arquivado 31 de outubro de 2007 en Wayback Machine., Comisión Nacional de Eleccións de Timor-Leste, 9 de xullo de 2007.
- ↑ "vicente-guterres-ketua-pn-baru" (en Indonesian). The Timor News. 31 de xullo de 2012. Arquivado dende o orixinal o 23 de xaneiro de 2016. Consultado o 6-2-2022.
- ↑ "New poll if Ramos Horta recovery slow", The Australian Financial Review, 14 de febreiro de 2008.
- ↑ Ramos Horta still haunted by questions | The Australian[Ligazón morta]
- ↑ "Lasama de Araújo in-memoriam".
- ↑ "Fernando de Araújo (1962-2015)". www.cmjornal.pt (en portugués). Consultado o 2022-02-07.
- ↑ Jornal da República: DECRETO PRESIDENTE 46/2012, 19 de maio de 2012, consultado o 29 de abril de 2020.
Véxase tamén editar
Outros artigos editar
Ligazóns externas editar
- Entrevista de setembro de 2008 (Transcrición)
- Entrevista Colección Liberdade a Fernando de Araújo Arquivado 10 de agosto de 2022 en Wayback Machine.