Agustina de Aragón

Agustina Raimunda María Zaragoza y Doménech, chamada Agustina de Aragón, nada en Reus, o 4 de marzo de 1786 e finada en Ceuta o 29 de maio de 1857, foi unha defensora de Zaragoza durante os Sitios, na Guerra da Independencia española.

Agustina de Aragón
Nome completoAgustina Raimunda María Saragossa Domènech
Nacemento4 de marzo de 1786
Lugar de nacementoBarcelona e Reus
Falecemento29 de maio de 1857
Lugar de falecementoCeuta
SoterradaMausoleum of the Heroines of the Sieges of Zaragoza, Santa Catalina Cemetery e Crypt of the Cathedral-Basilica of Our Lady of the Pillar of Zaragoza
NacionalidadeReino de España
Na rede
Find a Grave: 19180016 Editar o valor em Wikidata
editar datos en Wikidata ]

Traxectoria editar

A finais do século XVIII estableceuse sen dúbida o bautismo de Agustina o 6 de marzo de 1786 na cidade de Barcelona, concretamente no barrio de la Ribera, na rúa dos Sombrereros.[1] Era filla de Pedro Juan Francisco Ramón Saragossa Labastida, obreiro, e de Raimunda Domènech Gasull, ambos naturais de Fulleda (Lleida).

Agustina casou aos 17 anos con Juan Roca Vilaseca, cabo de artillaría, o 17 de abril de 1803 na igrexa de Santa María do Piñeiro de Barcelona. O matrimonio tivo un fillo varón de nome descoñecido, que morreu a curta idade. O seu marido participou dende o principio na Guerra da Independencia española, tomando parte na batalla del Bruc. Os acontecementos da guerra leváronos a el e a Agustina a Zaragoza.

Durante o asedio desta cidade, Agustina levou a cabo a acción que a fixo célebre. Tras caer feridos ou mortos todos os defensores da porta chamada do Portillo, as tropas francesas dirixíronse a tomala ao asalto. Agustina, que levaba a comida ao seu marido, tomando a mecha de mans dun artilleiro ferido conseguiu disparar un canón sobre as tropas francesas que corrían sobre a entrada. Di a lenda que os asaltantes franceses, temendo unha emboscada, se bateron en retirada, e novos defensores acudiron a tapar a fenda, defendéndose a cidade unha vez máis. Nacera o mito de Agustina de Aragón ou La Artillera ("A artilleira"), nome que se lle deu a partir de entón.

Novamente a lenda conta que, decatado o xeneral Palafox de tal fazaña, mandou chamar a moza e alí mesmo, sobre o campo de batalla, felicitouna e concedeulle o distintivo de subtenente co uso dos escudos de distinción co lema de cada un deles: "Defensora de Zaragoza" e "Recompensa do valor e patriotismo". A realidade é algo máis sobria: Palafox efectivamente admitiu a Agustina dentro do corpo de artilleiros, pero como artilleiro raso. Probablemente o nomeamento tiña tanto de práctico como de honorífico: a pertenza ao corpo de artilleiros proporcionaba a Agustina o dereito a comer do rancho dos soldados, o que non era desdeñable nunha cidade asediada. Posteriormente, con todo, Agustina conseguiu sucesivamente os galóns de sarxento e de subtenente.[2]

Agustina non cesou no seu empeño de defender a súa cidade dos franceses e participou activamente na defensa doutros sitios de Zaragoza. O 21 de febreiro de 1809 e tras dous meses de frenética resistencia, a cidade non puido aguantar a presión das tropas napoleónicas e caeu.

Agustina foi tomada prisioneira e liberada nun troco. Percorreu gran parte de España como animadora dos exércitos, onde a súa xesta se fixo moi coñecida. Participou en múltiples combates, incluído o asedio francés a Tarragona. A súa carreira militar concluíu na batalla de Vitoria, coas forzas do xeneral Morillo, que lle estendeu un certificado pola súa participación en devandito combate.[3]

Casou en segundas nupcias en Ceuta con Juan Eugenio Cobos de Mesperuza (I Barón de Cobos de Belchite), tendo dese matrimonio unha filla chamada Carlota.

Faleceu no seu domicilio do número 37 da rúa Soberanía Nacional (hoxe rúa Real) de Ceuta o 29 de maio de 1857, aos 71 anos de idade, por mor dunha broncopneumonía, e foi enterrada no cemiterio de Santa Catalina de devandita cidade. Ata 1870 non foron trasladados os seus restos a Zaragoza, descansando primeiro no Pilar e, desde o 14 de xuño de 1908, na capela da Anunciación da Igrexa da Nosa Señora do Portillo, onde son venerados como os dunha grande heroína que con valor e decisión repeleu as adversidades. Está considerada como un dos símbolos máis representativos da resistencia española contra os invasores napoleónicos.

Galería editar

Filmografía editar

En 1950 estreouse o filme Agustina de Aragón dirixida por Juan de Orduña, e no que Aurora Bautista interpretou a heroína.

Honras editar

En 1913 foi colocada unha placa conmemorativa na casa de Ceuta en que morreu.

Foi cantada por Lord Byron en Childe Harold.

Notas editar

  1. Suñé, Ricardo. Nueva crónica de Barcelona: historia de la ciudad a través de sus calles y de sus tradiciones. Barcelona: Editorial Seguín, 1945, vol. III, p. 1651. Reprodución fotográfica da partida de bautismo.
  2. García, Mariano. "La nómina de Agustina de Aragón". Arquivado dende o orixinal o 02 de novembro de 2010. Consultado o 10 de decembro de 2010. 
  3. Sánchez Arreseigor, Juan José: Vascos contra Napoleón. Actas, Madrid 2010. (Páx. 175, 185 e 339)

Véxase tamén editar

Bibliografía editar

  • Beltrán, M.; Beltrán, A.; Fatás, G. (dir. e coord.), Aragoneses Ilustres. Zaragoza, Caja de Ahorros de la Inmaculada, 1983. pp. 9-10.
  • Irisarri, Ángeles de, La artillera, Madrid, Suma de Letras, 2008.
  • Queralt del Hierro, María Pilar, Agustina de Aragón, la mujer y el mito, Madrid, La Esfera de los Libros, 2008.

Ligazóns externas editar