Wikipedia

Xoán Montes

compositor e pianista galego
(Redirección desde «Xoán Montes Capón»)

Xoán Hermenegildo Montes Capón, coñecido simplemente como Xoán Montes nado en Lugo o 13 de abril de 1840 e finado o 24 de xuño de 1899, foi un compositor, organista e director de música galego, famoso especialmente por ser o autor da versión musical do poema "Negra Sombra" de Rosalía de Castro.

Infotaula de personaXoán Montes

Editar o valor em Wikidata
Nome orixinalXoán Montes Capón
Biografía
Nacemento13 de abril de 1840 Editar o valor em Wikidata
Lugo, España Editar o valor em Wikidata
Morte24 de xuño de 1899 Editar o valor em Wikidata (59 anos)
Lugo, España Editar o valor em Wikidata
Datos persoais
País de nacionalidadeEspaña Editar o valor em Wikidata
Actividade
Ocupacióndirector de orquestra , pianista , compositor , organista Editar o valor em Wikidata
LinguaLingua castelá e lingua galega Editar o valor em Wikidata
InstrumentoPiano e Órgano Editar o valor em Wikidata
BUSC: montes-capon-juan-1840-1899 Musicbrainz: f7cc4bbb-b93b-4706-b6d3-9c2249bf298a Editar o valor em Wikidata

Xoán Montes foi o primeiro director da Banda Municipal de Lugo en 1876 e fundou o Orfeón Lucense en 1879.[1][2]

Traxectoria editar

 
Placa na praza de Santo Domingo, onde estaba a casa na que viviu e morreu.

Se ben a familia de Xoán Montes procedía de San Fiz de Paz (Outeiro de Rei),[1] o compositor naceu na Praza de Santo Domingo da cidade de Lugo o 13 de abril de 1840 sendo o terceiro dos catro fillos de María Juana Capón López e Félix José de Montes y Galloso, un empregado administrativo no Concello de Lugo.[a][3][4] Bautizado co nome Juan Hermenegildo o mesmo día do seu nacemento, logo de saír do Seminario empregou tan só o primeiro dos dous nomes.[3] O 1 de marzo de 1850, pouco antes de que cumprira dez anos morreu seu pai, e aos poucos meses, en setembro dese mesmo ano ingresou no Seminario Conciliar de Lugo, onde estuda a carreira sacerdotal (Latinidade e Humanidade, Filosofía e Teoloxía, obtendo as máximas cualificacións), compaxinando os seus estudos con clases de música na cátedra de solfexo coa que contaba o Seminario.[5][6] Foi un músico eminentemente autodidacta, xa desde a adolescencia, cando a supresión no Seminario da cátedra de solfexo o obriga a realizar pola súa conta os estudos de música, que compaxinou cos relixiosos co consentimento dos seus profesores.[7][8] O vicerreitor encoméndalle a creación dun coro de seminaristas, e empeza a compoñer as súas primeiras pezas: glosas, pregarias, himnos, motetes; entre eles Las siete palabras de Cristo en la Cruz, da que posteriormente (1889) fará un preludio instrumental.

Oposita á praza de organista da Catedral de Mondoñedo (1862), aínda que, ao non ter a idade requirida, só pode concursar a merito, isto é, sen dereito a praza.

Remata os estudos eclesiásticos no 1863 e renuncia á vida espiritual para dedicarse enteiramente á música, como pianista, compositor ou director, sendo con certeza un caso único en toda a historia da música galega, tanto pola cantidade como pola calidade e variedade dos seus traballos.

Foi mestre de capela interino e organista da Catedral de Lugo, director da Escola de Música do concello, e, tras reorganizala, da banda municipal da cidade, coa que deu infinidade de concertos, divulgando a música sinfónica, a de cámara e a coral.

 
IES Xoán Montes de Lugo.

Fundou en 1879 o Orfeón Lucense, posteriormente chamado Orfeón Galego, co que acadou grandes éxitos dentro e fóra de Galiza interpretando obras compostas por el mesmo sobre textos de poetas galegos como Rosalía de Castro, Curros Enríquez ou Eduardo Pondal, e que dirixiu até a súa morte.

En 1886 foille concedida a condecoración de Cabaleiro da Orde de Isabel a Católica, distinción que recusou con humildade. No final da súa vida aínda levou a termo a organización por encomenda do bispo da Schola Cantorum do Seminario.

Faleceu na cidade de Lugo dunha hemorraxia cerebral na madrugada do 24 de xuño de 1899.[9]

Obra editar

Música sacra editar

  • Marcha fúnebre, 1892
  • Misa, 1892
  • Letrillas a San Francisco, 1893

Coro e orquestra editar

  • Gozos a s. Ramón Nonato, 1859, a 6 v. e orquestra.
  • Gozos a sta. Tomás de Aquino, (I) 1860, a 5 v., orquestra e órgano.
  • O salutaris hostia, 1860 para 2 tenores e baixo solistas, coro a 4 v., coro de baixos, orquestra e órgano.
  • Gozos a sta. Tomás de Aquino, (II) 1862, coro, orquestra e órgano.
  • Gozos a la Trinidad (I), 1862, coro, orquestra e órgano.
  • Gozos a la Trinidad (II), 1863, coro a 3 v., orquestra e órgano.
  • Las siete palabras, 1ª versión, 1864, para coro, orquestra e órgano. 2ª versión para coro e orquestra, cun Preludio orquestral de 1899.
  • Te Deum, 1887, para coro, orquestra e órgano.
  • Beatus vir, 1887, para coro a 3 v., orquestra e órgano.
  • Oficio de difuntos y Misa de requiem, 1891. Para coro mixto a 3 v., orquestra e redución para órgano.
  • Miserere, para coro a 5 v., orquestra e órgano.
  • Misa en honor del Apóstol Santiago. Para solos, coro e orquestra.

Música escénica editar

  • Entre gente de manteo, 1879

Orquestra editar

  • Fantasía para orquesta, 1892

Banda editar

  • Negra sombra.
  • Alborada gallega, 1887.
  • Marcha de procesión sobre el "Ave maris stella", 1889.
  • Sonata gallega descritiva, 1890.
  • Pasodoble sobre aires populares gallegos.

Cuarteto editar

  • Sonata gallega descritiva, 1890.
  • Balada gallega y muiñeira, 1895, versión para sexteto e piano.

Coro editar

  • Salve Regina, 1857, para coro a 4 v.
  • Glosa al Sacramento, 1857, para coro a 4 v. e órgano
  • Quem terra, pontus, sidera, 1857, para coro a 3 v.
  • Stabat Mater, 1857, a 2 v. de soprano
  • "Em belém há muita festa", vilancico ao Nacemento de N. S. X. 1857, para coro dobre, 1º a 2 v., 2º a 4 v., orquestra e órgano.
  • Gozos a s. Lorenzo de Brindis, 1859, a 3 v. e órgano.
  • A la Inmaculada, 1859, a 3 v. e órgano.
  • Veni, Creator Spiritus, 1860, a 3 v. brancas e órgano.
  • Gozos a la Concepción, 1861, a 3 v. e órgano.
  • Letrilla a la Virgen, 1861, a 4 v. e órgano.
  • Plegaria a la Santísima Virgen, 1890, para orfeón e órgano (ad libitum)
  • "El piélago del mundo", Plegaria a la Virgen, 1890, para orfeón.
  • Ego sum panis vivus, para coro.
  • O salutaris hostia, 1896, para orfeón.
  • Genitori, para orfeón a 3 vb.
  • Magnificat, para coro duplo, a 3 v. cada un e órgano.
  • Himno a Gutenberg, para orfeón.
  • "Todo en silencio yace", Nocturno, para orfeón.
  • Adiós, para orfeón.
  • "Llega la noche en alas". Barcarola, para orfeón.
  • "Ya la rosada luz de la aurora", 1878, Serenata para orfeón.
  • "Viento en popa", 1892, Barcarola para orfeón.
  • "Ai!, Marujinha, por Deus dá-me um beijo". Muiñeira para orfeón.
  • "Rapazinha, se quiseres", Muiñeira, 1892, para orfeón.
  • Negra sombra, versión para orfeón a 4 v.
  • Lonxe da terriña, versión para orfeón.
  • As lixeiras andoriñas, 1890. Balada, versión para orfeón.

Voz e piano editar

  • 6 baladas galegas: "As lixeiras andoriñas"; "Doce sono"; "Negra sombra"; "Lonxe da terriña"; "Unha noite na eira do trigo"; "O pensar do labrego"
  • Sonata gallega descritiva, 1890
  • "Ven, bella mía", Danza
  • "Hermosa niña", Danza
  • "Duerme la gota trémula", Romanza, 1892
  • Y a mí qué me cuenta Ud. Habanera
  • "Como el rocío". Vals
  • "Aquí va la Venatoria", Vals a la Venatoria, 1888

Voz e órgano editar

  • Lamentación "Cogitavit Dominus", 1865, para unha voz e órgano.
  • Ego sum panis vivus, a 2 v. e órgano.
  • Miserere, a 2 v. e harmonio.
  • Este confesor, para orfeón a 2 v. e órgano.
  • Letrillas a la Santísima Virgen, a 2 v. e órgano.
  • "Yo soy feliz", Letrillas al Ssmo. Sacramento, a 3 v. e órgano.
  • "En Belén hai muita festa", vilancico ao Nacemento de N. S. X. 1857, para 2 v. e órgano.
  • Marcha de procesión sobre el "Ave maris stella", 1889, versión para 2 v. e órgano.
  • Jaculatoria a la Santísima Virgen, a 1, 2 o 3 v. e órgano.

Órgano editar

  • Marcha de procesión sobre el "Ave maris stella", 1889

Piano editar

  • Melodía para a man esquerda.
  • Andante sentimental.
  • Mazurca.
  • Gavota improvisada.
  • Bailados para orquestra: 3 Cuadrillas, 4 Mazurcas, 3 Valses, 4 Habaneras (a 4ª para 2 v. e piano), Polca.

Piano a 4 mans editar

  • Vals.
  • Mazurca.
  • Bailados: Mazurca, Vals, Polca.
  • Habanera, a 6 mans.
  • Balada, para piano e harmonio.
  • Aires gallegos, para piano e harmonio.

Harmonio editar

  • Scherzo
  • Aires gallegos: Muiñeira, Alborada, Muiñeira
  • Muiñeira
  • Danzas: Vals, Mazurca, Polca
  • Jota
  • Balada gallega y Muiñeira, 1895

Notas editar

  1. ↑ Os seus irmáns maiores chamábanse José (1833-1874) e Rosalía (1835-1869), mentres que a súa irmá pequena chamábase Juana (1844-1913).[3]
Referencias
  1. ↑ 1,0 1,1 Queija, Yolanda (10 de abril de 2014). "Juan Montes, el músico que da nombre al conservatorio lucense". La Voz de Galicia (en castelán). Consultado o 11 de xullo de 2019. 
  2. ↑ Calvo Rodríguez, Uxía; López Fojón, Ismael. "Barrio do romanticismo. Capela do Cementerio de San Amaro de A Coruña. Montes Capón, Xoán (Lugo 1840-1899)". laciudadgallegadelosmusicos.com. Consultado o 11 de xullo de 2019. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 López Calo 1999, p. 103.
  4. ↑ "O busto de Xoán Montes, o gran músico de Lugo, pasa á Praza Maior". lugoxornal.gal. 29 de xaneiro de 2019. Consultado o 11 de xullo de 2019. 
  5. ↑ López Calo 1999, p. 103-104.
  6. ↑ Barros Guede, José (11 de abril de 2008). "Juan Montes, genial compositor y director de coros, bandas y orfeones gallegos". La Opinión (en castelán). Consultado o 13 de xullo de 2019. 
  7. ↑ "DOCUMENTACIÓN. El compositor de «Negra Sombra»". La Voz de Galicia (en castelán). 9 de marzo de 2003. Consultado o 14 de xullo de 2019. 
  8. ↑ Corbelle, Sabela (29 de outubro de 2017). "'Negra sombra', 125 años que no son nada". El Progreso (xornal) (en castelán). Consultado o 14 de xullo de 2019. 
  9. ↑ López Calo 1999, p. 116.

Véxase tamén editar

Bibliografía editar

  • Cañada, Silverio (ed.) Gran Enciclopedia Galega.
  • LASTRA MAGADÁN, Teresa. Xoán Montes. Lugo: Ed. El Progreso de Lugo, S.L., 2002
  • LÓPEZ-CALO, José. Juan Montes, seminarista de Lugo: Obras musicales. Lugo: Ed. Deputación Provincial de Lugo, 2001
  • LÓPEZ-CALO, José. «Juan Montes. El hombre, el músico». Cuadernos de música iberoamericana. Vol. 7 (1999)
  • LÓPEZ-CALO, José: Obras musicales de Juan Montes. 11 volúmenes. Xunta de Galicia. 1992-
  • LÓPEZ-CALO, José: Juan Montes, seminarista de Lugo. Obras musicales. Deputación Provincial de Lugo, 2001
  • TRILLO, Joám: Juan Montes: Obras para piano. Agadic, Dos Acordes, 2016
  • TRILLO, Joám: Juan Montes: Obras para piano a 4 y seis manos. Agadic, Dos Acordes, 2016
  • VARELA DE VEGA, Juan Bautista. Xoán Montes, o músico de Lugo. Lugo: Ed. Excmo Concello de Lugo, Padroado de Cultura, 1999
  • VARELA DE VEGA, Juan Bautista. El músico Juan Montes y los poetas gallegos. Valladolid: Imprime Gráf. Andrés Martín S.L., 2001
  • VARELA DE VEGA, Juan Bautista. Juan Montes, un músico gallego. A Coruña: Ed. Deputación da Coruña, 1990
  • Varela de Vega, Juan Bautista. Cinco séculos de música na Catedral de Lugo.
  • VVAA. Congreso sobre Juan Montes. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, difusión cultural, Consellería de Cultura, Comunicación social e Turismo, Dirección Xeral de Promoción Cultural,
  • Diccionario de la música española e hispanoamericana. Sociedad cultural de autores y editores.

Ligazóns externas editar

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Xoán_Montes&oldid=6304211»