Shang Yang
Shang Yang (chinés tradicional e simplificado: 商鞅; pinyin: Shāng Yāng; Wade-Giles: Shang1 Yang1), nado en Wey[1] (reino Zhou) arredor de 390 a.C. e finado en 338 a.C., tamén coñecido como Wei Yang (衛鞅) e orixinalmente apelidado Gongsun (公孫), foi un filósofo e político chinés. Foi un destacado estudoso legalista.[1] Foi un estadista e reformador do estado de Qin durante o período dos Reinos Combatentes da antiga China. As súas políticas supuxeron os fundamentos administrativos e políticos que permitirían aos Qin a conquistar toda a China, unificando o país por primeira vez e establecendo a dinastía Qin. El e os seus seguidores contribuíron ao Libro do Señor Shang, obra fundacional do que modernamente se chamou legalismo.[2]
  | |
| Nome orixinal | (zh) 商 |
|---|---|
| Biografía | |
| Nacemento | 390 a. C. Wei (pt)  |
| Morte | 338 a. C. (51/52 anos) Xianyang (en) |
| Causa da morte | Pena de morte |
| Datos persoais | |
| País de nacionalidade | Wei (pt) Qin (pt) |
| Actividade | |
| Campo de traballo | Filosofía |
| Ocupación | político , filósofo |
| Lingua | Lingua chinesa |
Traxectoria editar
Shang Yang naceu como o fillo dunha concubina da familia gobernante do estado Wey (衛). O seu apelido (氏, nome da liñaxe) era Gongsun e o seu nome persoal Yang. Como membro da familia Wey, tamén foi coñecido como Wei Yang.[3]
De novo, Yang estudou dereito e obtivo un posto co primeiro ministro Shuzuo de Wei (魏[4]). Co apoio do duque Xiao de Qin, Yang abondonou a súa baixa posición con Wei[5] para converterse no conselleiro xefe con Qin. As súas numerosas reformas transformaron o periférico estado de Qin nunha potencia militar e nun reino fortemente centralizado. Os cambios a un sistema legal do estado (que se dicían que estaban baseados no Canon das leis de Li Kui) impulsaron a Qin á prosperidade. Mellorando a administración mediante a énfase na meritocracia, as súas políticas debilitaron o poder dos señores feudais.
En 341 a.C., Qin atacou o estado de Wei. Yang en persoa levaron o exército Qin a vencelo, e finalmente Wei cedeu a terra occidental do río Amarelo a Qin. Polo seu papel na guerra, Yang recibiu quince cidades en Shang como o seu feudo persoal e pasou a ser coñecido como señor Shang (Shang Jun) ou Shang Yang.[6] Segundo os Arquivos do Grande Historiador, con estas conexións persoais mentres servía na corte de Wei, Shang Yang invitou a Gongzi Ang, xeneral de Wei, a negociar un tratado de paz. Segundo Ang chegou, foi tomado prisioneiro, e o exército de Qin atacou, vencendo con éxito os seus opoñentes.[3]
Mark Edward Lewis identificou a súa reorganización do exército como responsable do plan de ordenar as estradas e os campos no norte da China. Isto puido chegar lonxe, mais Yang era máis un reformador militar que un legal.[7] Yang supervisou a construción de Xiangyang.[8]
A escola de pensamento de Shang Yang foi favorecida polo emperador Wu de Han,[9] e John Keay menciona que a figura Tang de Du You foi dirixida por Shang Yang.[10]
Morte editar
Profundamente odiado pola nobreza Qin,[3] Yang non puido sobrevivir á morte do duque Xiao de Qin. O seguinte gobernante, o rei Huiwen, ordenou a exterminación contra Yang e a súa familia para fomentar a rebelión. Yang previamente humillara o novo duque "provocando que fose castigado por unha ofensa como se fose un cidadán ordinario".[11] Segundo o Zhan Guo Ce, Yang foi esconderse e nun momento Yang tratou de quedar nunha pousada. O don rexeitouno porque ía contra as leis que Yang puxera en marcha admitir un hóspede sen identificación.
Yang foi executado mediante jūliè (車裂, desmembramento mediante cinco carros, gando ou cabalos);[12][13] Toda a súa familia foi executada.[3] A pesar da súa morte, o rei Huiwen mantivo as reformas establecidas por Yang. Consérvanse outras versións alternativas da morte de Yang. Segundo Sima Qian, Yang escapou primeiro a Wei. Porén, aló foi odiado e pola súa anterior traizón a Gongzi Ang e foi expulsado. Yang foi entón ao seu feudo, onde levantou un exército rebelde, mais morreu en combate. Trala batalla, o rei Hui de Qin desmembrou o cadáver de Yang mediante carros como advertencia cara a outros.[3]
Notas editar
- ↑ 1,0 1,1 Antonio S. Cua (ed.), 2003, páx. 362, Encyclopedia of Chinese Philosophy [1] "The fifth important legalist, Shang Yang (Wei Yang, c. 390–338 B.C.E.), was born in Wei; his original surname was Gongsun."
- ↑ Pines, Yuri, "Legalism in Chinese Philosophy", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2014 Edition), Edward N. Zalta (ed.), 1.1 Major Legalist Texts, http://plato.stanford.edu/archives/win2014/entries/chinese-legalism/
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 商君列传 (vol. 68), Rexistros do Grande Historiador, Sima Qian
- ↑ O nome non é o mesmo que o do seu estado natal
- ↑ Páx. 79 de Classical China
- ↑ Bamboo Annals Ancient Text, Records of Wei
- ↑ Paul R. Goldin, Persistent Misconceptions about Chinese Legalism. páx. 18 [2]
- ↑ John Man 2008. páx. 51. Terra Cotta Army.
- ↑ Creel 1970, What Is Taoism?, 115
- ↑ Arthur F. Wright 1960. p. 99. The Confucian Persuasion
- ↑ pg 80 of Classical China, ed. William H. McNeill and Jean W. Sedlar, Oxford University Press, 1970. LCCN: 68-8409
- ↑ 和氏, Han Feizi, Han Fei
- ↑ 东周列国志, 蔡元放
Véxase tamén editar
| A Galipedia ten un portal sobre: China |
Bibliografía editar
- Zhang, Guohua, "Shang Yang"[Ligazón morta]. Encyclopedia of China (Law Edition), 1st ed.
- Xie, Qingkui, "Shang Yang"Arquivado 09 de maio de 2007 en Archive.is. Encyclopedia of China (Political Science Edition), 1st ed.
- Li Yu-ning, ShangYang's Reforms (M.E. Sharpe Inc., 1977).
Ligazóns externas editar
- Hansen, Chad. "Lord Shang (died 338 BC)". Chad Hansen's Chinese Philosophy Pages.
- Duyvendak, J. J. L. "商君書 - Shang Jun Shu". Chinese Text Project.
- "秦一". Chinese Text Project.