Pantera (grupo musical)
Neste artigo hai que completar diversas tarefas pendentes
|
Pantera foi un grupo musical de heavy metal procedente de Arlington, Texas (Estados Unidos), fundada polos irmáns Abott e que estivo activa dende a súa formación no 1981 ata a disolución do grupo no 2003. O estilo do grupo foi variando cos anos, pasando do hair metal e glam metal de finales dos anos 80 ata o groove metal e thrash metal, na década dos 90, período marcado pola publicación de Cowboys From Hell no 1990 que os catapultou á fama.
| Pantera | |
|---|---|
 Membros de Pantera | |
| Orixe | Arlington, Texas, Estados Unidos  |
| Período | 1981–2003 |
| Xénero(s) | heavy metal, thrash metal, groove metal, glam metal (inicios) |
| Selo(s) discográfico(s) | Metal Magic, Atco, EastWest, Elektra |
| Membros | Phil Anselmo, Dimebag Darrell †, Vinnie Paul, Rex Brown |
| Antigos membros | Donny Hart, Tommy Bradford, Terry Glaze, Matt L'Amour, David Peacock. |
| Páxina web | www.officialpantera.com |
A banda está considerada como unha das bandas fundamentais para asentar as bases do groove metal e unha das máis influentes formacións de metal da década dos 90.[1]. Pantera foi incluída en numerosas listas de importancia dentro da historia do heavy metal e do hard rock, chegando ó quinto posto da lista da MTV das 10 mellores bandas de heavy metal da historia,[2] así como aparecer no posto número 45 da lista de VH1 acerca das 100 mellores bandas de hard rock.[3]
Despois de numerosas discusións no seo da banda, Pantera disolveuse no 2003 e os seus integrantes tomaron camiños distintos. Mentres Anselmo seguiu co seu proxecto Down, que xa fundara durante a súa estancia en Pantera, os irmáns Abbott formaron o grupo Damageplan, que só editou un disco a causa do asasinato do guitarrista Dimebag Darrell.
Índice
- 1 Biografía
- 2 Características
- 3 Discografía
- 4 Membros
- 5 Notas
- 6 Véxase tamén
BiografíaEditar
Infancia dos irmáns AbbottEditar
Vince Paul Abbott e Darrell Abbott naceron en Dallas, Texas, EE.UU., no 1964 e 1966 respectivamente. Fillos de Jerry Abbott, un músico de country que posuía un estudio de gravación en Pantego, Texas, polo que ambos irmáns se acostumaron rápidamente ó mundo musical. Nun principio, Vincent, apodado Vinnie Paul, interesouse pola batería, polo que seus pais lle mercaron unha. Seu irmán Darrell sentiuse atraído á su vez pola batería do seu irmán, mais logo, ó ver a numerosos guitarristas de blues desfilando polos estudos de seu pai, preferiu a guitarra eléctrica. Ámbolos dous, amantes da música rock dos anos 70 e do nacente heavy metal, con grupos como Kiss ou Black Sabbath, decidiron formar un grupo musical que recollese estas influencias, unidas ó dominio que os Abbott ían tomando nos seus respectivos instrumentos. Este soño fíxose realidade no 1981.
Formación: os anos do glam e o hair metal (1981-1990)Editar
Pantera foi formado en Arlington, Texas, no 1981, polo vocalista Donnie Hart, os guitarristas Darrell Abbott (apodado "Diamond Darrell" ou "Dimebag Darrell") e Terry Glaze (Terry "Terrence Lee" Glaze), o baixista Tommy Bradford e o batería Vinnie Paul, irmán de Darrell. Empezaron tocando versións de Kiss e Van Halen, así como material propio encadrado dentro do glam metal e o hair metal, en clubs nocturnos de Texas.
No 1982, Hart abandonou a banda, e o guitarrista Glaze tomou a parte vocal. Pouco tempo despois, Tommy Bradford tamén deixou a formación e foi substituído por Rex Brown ("Rexx Rocker"). Pantera converteuse nunha das bandas favoritas do underground, inda que as súas xiras rexionais nunca os levaron máis alá de Texas, Oklahoma e Louisiana. A banda comezou como abreconcertos doutros actos de heavy metal coma os de grupos coma Stryper, Dokken, e Quiet Riot, quen en cambio promoveron o debut de Pantera, Metal Magic. Este álbum foi lanzado polo selo propio da banda, co mesmo nome, no 1983, e foi producido polo pai dos irmáns Abbott, Jerry Abbott, nos estudos Pantego.
Logo, Pantera lanzou outros dous tamén desapercibidos álbums: Projects In The Jungle e I Am The Night, nos que seguía dominando o glam metal nas súas composicións, inda que se foron separando progresivamente das do seu disco antecesor. Este último disco, I Am the Night, vendeu unicamente 25.000 copias, polo que é na actualidade unha peza de coleccionista. Foi neste período cando gravaron os seus dous primeiros videoclips: "All Over Tonight" e "Hot And Heavy" relacionados cos dous anteriores discos respectivamente.
Cambio de estilo: thrash metal e groove metal (1990-2003)Editar
A influencia de tres discos capitais dentro do desenvolvemento do thrash metal (Reign in Blood de Slayer, Master of Puppets de [[Metallica] e Peace Sells... but Who's Buying? de Megadeth]) marcarán a carreira da banda cara o citado estilo, no que non cadraba Glaze, polo que foi despedido. Phil Anselmo, proveniente de Nova Orleáns, foi a súa substitución como vocalista despois de probar algún tempo con outros cantantes como David Peacock ou Matt L'Amour. Porén o cambio de estilo non foi radical senón que foi a ós poucos e o primeiro álbum con Anselmo foi Power Metal (1988), no cal se atopa a canción Proud To Be Loud escrita polo guitarrista de Keel, Marc Ferrari. O estilo de dito traballo orientouse máis cara unha mestura do hard rock dos anos 80 e o nacente thrash metal, engadindo ademais o estilo vocal de Anselmo, máis áspero e rudo que o de Glaze.
Foi a partir deste entón cando a banda comeza o seu cambio (non só musical senón tamén estilístico), chegando a relegar os antigos discos ó ostracismo, xa que non aparecen na discografía presente na súa páxina oficial. É famosa a frase de Vinnie Paul "These magic clothes don't play music, we do. Let's just go out there and be comfortable—jeans, t-shirt, whatever—and see where it goes" (Estas máxicas roupas non fan música, nós facémola. Saiamos fóra e sintámonos confortables -pantalóns, camisetas, o que sexa- e logo veremos como vai).
Cowboys from Hell (1990-1992)Editar
Pouco despois da edición de Power Metal, Dimebag Darrell presentouse ás audicións de Megadeth, para formar parte do grupo liderado por Dave Mustaine. Darrell puxera como condición que se unise tamén o seu irmán Vinnie Paul, pero ao ter Megadeth un batería estable como Nick Menza, Darrell non foi contratado, sendo elixido no seu lugar Marty Friedman. Ante a negativa, os irmáns Abott decidiron centrarse en Pantera
Despois de buscar durante un longo período de tempo un selo que acompañase a Pantera na gravación do seguinte disco da banda,[4] Mark Ross, que traballaba para Atco Records, viu un concerto da banda nun local de Texas e convenceu á súa empresa para que fichase ao grupo. Atco aceptou, e a banda rematou o ano 1989 gravando o seu seguinte material nos estudos Pantego.
Cowboys From Hell (1990) marcou un cambio drástico na música de Pantera, que se decantou por un son máis aguerrido e poderoso deixando atrás o glam, condicionado pola voz augardentosa de Anselmo e os potentes riffs de guitarra de Dimebag Darrell. Editado o 24 de xullo de 1990, as súas cancións máis destacadas son a que dá nome ao disco, Cowboys From Hell, Psycho Holiday, Cemetery Gates, Domination e Primal Concrete Sledge. Moitos fans, e mesmo os membros mesmos da banda, consideraron este traballo como o seu debut oficial. Dimebag Darrell fixo os seus riffs e solos máis complexos e Anselmo adoptou un estilo vocal aínda máis abrasivo que en Power Metal. Para presentar adecuadamente o traballo, Pantera tocou durante un tempo na xira con Exodus e Suicidal Tendencies, antes de abrir para artistas do talle de Judas Priest, AC/DC ou Metallica, tocando ante unha multitude de máis de 500.000 persoas en Moscova para celebrar un dos primeiros concertos de música occidental desde a caída da Unión Soviética.[5]
Vulgar Display of Power (1992-1994)Editar
Posteriormente chegou Vulgar Display Of Power (25 de febreiro de 1992), que presentou aínda maior madurez, máis personalidade e estilo propio. Nel cabe destacar a forza da liña "Groove", coa conseguinte substitución das voces en falsete do power metal en favor dun estilo máis agresivo, con influencias Hardcore e guitarras máis poderosas. Deste disco cabería destacar os temas Walk, Fucking Hostile, A New Level, This Love, Mouth For War e Hollow. Os fans e críticos consideraron este traballo como o maior esforzo da banda. Ademais, o público acompañou ao álbum, chegando ao 44º posto nas listas do Billboard grazas, entre outros motivos, á repercusión que tiveron algúns dos vídeos do disco na influente MTV.
Ao pouco de editar o disco, Pantera colaborou co vocalista de Judas Priest, Rob Halford, para gravar o tema Light Comes Out of Black, que conformou a banda sonora da serie Buffy the Vampire Slayer. Para iso, Halford tomou a voz principal e Anselmo os coros. Despois desta pequena incursión no estudo de gravación, a banda mergúllase nunha xira por Xapón primeiro e no Monsters Of Rock de Italia despois, no que compartiron escenario con estrelas do rock e heavy como Black Sabbath ou Iron Maiden.
Far Beyond Driven (1994-1995)Editar
Tras Vulgar Display Of Power, en 1994 publicouse o disco Far Beyond Driven, lixeiramente máis directo e brutal que o seu antecesor, que debutou no primeiro posto do Billboard estadounidense e nas listas de Australia simultáneamente, converténdose no primeiro álbum de metal en conseguilo. Deste disco poderíanse destacar os temas I'm Broken (nomeada ao Grammy na sección de Mellor Interpretación de Metal en 1995), Becoming, 5 Minutes Alone e a versión realizada da canción de Black Sabbath Planet Caravan. Con este disco gañaron un gran respecto entre os fans máis acérrimos da música máis "brutal". Nun primeiro momento a portada do disco consistía nun trade perforando un ano, mais foi censurada e no seu lugar aparece a famosa cabeza sendo atravesada por un trade, que tamén causou un gran impacto na súa época.
Na xira de promoción do álbum, Pantera embarcouse nun tour por Sudamérica e noutro dos festivais "Monsters of Rock". Foi neste último onde os irmáns Abott se enlearon nunha regueifa cuns xornalistas por publicar unhas caricaturas pouco favorecedoras do batería Vinnie Paul. Así mesmo, Anselmo tamén tivo os seus problemas coas autoridades, tendo que pagar 5000$ polas súas agresións a un axente de seguridade durante un concerto e máis tarde sendo condenado a 100 horas de traballos comunitarios.
As tensións internas e The Great Southern Trendkill (1995-1996)Editar
Segundo os irmáns Abott, Anselmo comezou a distanciarse seriamente dos membros da banda cando volveron ó traballo no 1995. Mentres que os irmáns pensaban que a fama se lle subira á cabeza, Anselmo achacouno a unhas dores crónicas nas costas que lle impedían comportarse con normalidade. Para tentar solucionalos, Anselmo volveuse adicto ao alcol, algo que acabou distanciándoo inda máis dos seus compañeiros. Os médicos recomendáronlle pasar polo quirófano para solucionar os devanditos problemas, mais Anselmo negouse xa que debería pasar un ano en total repouso, polo que comezou a usar a heroína como antibiótico e analxésico, volvéndose adicto á devandita droga.
En 1995, Anselmo creou un proxecto chamado Down, paralelo a Pantera, xunto co baixista Todd Strange, os guitarristas Pepper Keenan e Kirk Windstein e a batería Jimmy Bower. Down editou o seu primeiro disco en setembro do mesmo ano baixo o nome de NOLA. Para o segundo disco do grupo, Strange sería substituído polo baixista de Pantera, Rex Brown, quen gravaría Down II: A Bustle in Your Hedgerow, cuxo título é un dos versos da coñecida canción de Led Zeppelin Stairway to Heaven.
O seguinte álbum de Pantera, The Great Southern Trendkill, foi publicado en 1996 durante o final do auxe do grunge e a aparición do rapcore e o nu metal. Cabe destacar os temas Drag The Waters (o único single do álbum e unha das cancións máis famosas da banda), Floods (cun dos solos de guitarra máis complicados de Darrell),[6] War Nerve e os complementarios Suicide Note Pt. I e Suicide Note Pt. II, adicados polo cantante Phil Anselmo á súa adicción á heroína. Anselmo gravou as súas partes vocais nun estudo de Nova York xunto con Trent Reznor de Nine Inch Nails, mentres o resto do grupo gravou o que restaba en Texas, unha proba máis do progresivo distanciamento que sufría Anselmo con respecto ao resto de integrantes de Pantera.
Sobredose e Official Live:101 Proof (1996-2000)Editar
O 13 de xullo de 1996, Anselmo sufriu unha sobredose de heroína unha hora despois dun concerto pertencente á xira que a banda estaba a realizar ao longo do estado de Texas. O seu corazón parouse durante cinco minutos, aínda que os médicos que o atendían administráronlle unha forte dose de adrenalina e foi enviado ao hospital. Despois de espertar, Anselmo agradeceu aos seus compañeiros de banda o apoio recibido durante a súa sobredose, inda que isto non fixo gran cousa no que respecta ao distanciamento de Anselmo cara o resto de membros, xa que os Abbott estaban avergoñados polo comportamento do vocalista.
En 1997 publican o disco en directo Official Live: 101 Proof, recompilando as mellores cancións dos seus catro discos anteriores tocadas na xira Tourkill entre 1996 e 1997, demostrando o seu brutal posta en escena e o seu son en directo, un dos puntos fortes do grupo. Tamén engadiron dous temas inéditos gravados en estudo, Where You Come From e I Can't Hide, ambas as gravadas en 1997. Dúas semanas antes da publicación de devandito álbum, a banda conseguiu o seu primeiro disco de platino da súa carreira por Cowboys from Hell. Apenas catro meses despois, Vulgar Display of Power e Far Beyond Driven conseguiron este premio tamén.[7]
Durante 1997, Pantera tamén tocou no festival Ozzfest, sendo cabezas de cartel xunto con Ozzy Osbourne, Black Sabbath, Marilyn Manson, Type O Negative, Fear Factory ou Machine Head. Un ano despois repetirían a experiencia, tocando no Ozzfest de 1998 xunto con Ozzy Osbourne, Fear Factory, Slayer, Foo Fighters ou Soulfly.
Neste período Anselmo embarcouse en máis proxectos paralelos, entre os que hai que destacar a súa colaboración como guitarrista no álbum de Necrophagia: Holocausto de la Morte, e axudou aos grupos de black metal Viking Crown e Eibon. Pola súa banda, os irmáns Abbot e Rex Brown formaron Rebel Meets Rebel xunto co vocalista David Allan Coe, no que engadiron sons country ao son de Pantera.
Reinventing The Steel (2000-2003)Editar
Tras os rumores de ruptura do grupo debido á gran cantidade de proxectos dos seus compoñentes, o grupo contraataca co que sería o seu último disco, Reinventing the Steel (2000), recuperando un son máis pesado onde as raíces de Black Sabbath se notan máis que nos seus últimos traballos. As cancións destacadas deste álbum son Goddamn Electric", Yesterday Don't Mean Shit, Revolution Is My Name (primeiro single e vídeo no que se pode ver aos compoñentes na súa preadolescencia pintados como os compoñentes de Kiss) e We'll Grind That Axe For A Long Estafe.
Este mesmo ano, Pantera volveuse a embarcar noutro Ozzfest xunto con Ozzy Osbourne, Incubus, Queens of the Stone Age ou Black Label Society. Unha vez finalizado o Ozzfest, a banda foi de xira por Australia, Estados Unidos, Corea do Sur e Europa. Con todo, os ataques do 11 de setembro de 2001 fixeron que a xira por Europa se cancelase, regresando os membros de Pantera aos seus fogares en Estados Unidos. Unha vez en casa, os irmáns Abbott planearon compor e gravar outro disco con Pantera, algo que nunca puido levar a cabo.[8] Durante esta época, Anselmo fundou novos proxectos, como Superjoint Ritual, e editou o segundo álbum de Down. O batería Vinnie Paul expresou que Anselmo dixéralle que non iría de xira durante o tempo que Pantera estivese parada, algo que supostamente rompeu o cantante ao organizar a xira de presentación do segundo traballo de Down e o disco de Superjoint Ritual. Con todo, e segundo declaracións de Anselmo, o descanso de Pantera e a realización das súas xiras con Down e Superjoint Ritual levaron a cabo "de mutuo acordo".[9]
Ruptura e novos proxectosEditar
A banda disolveuse oficialmente no 2003, cando os Abbott se deron conta de que Anselmo lles marchara e que non retornaría. A ruptura da banda non foi en absoluto amigable e transcendeu do mundo musical para chegar a informativos e xornais de tirada xeral. Mentres Darrell e Vinnie Paul, xunto cos técnicos de Pantera e demais axudantes, xuraron e perxuraron que tentaran contactar por teléfono con Anselmo, este aduciu que ninguén se interesou por el. Tal foi o enfrontamento entre Anselmo e os irmáns Abbott, que o vocalista, nunha entrevista á revista Metal Hammer, dixo: "Dimebag merece que lle peguen unha boa malleira". Anselmo diría despois que foi un comentario irónico, algo que Vinnie Paul non creu, empeorando máis se cabe as relacións entre os membros da xa desaparecida banda.
En xullo de 2004, Vulgar Display of Power alcanzou de novo o disco de platino, e The Great Southern Trendkill conseguiu a tamén devandita certificación.
Un ano despois da ruptura de Pantera, os irmáns Abbott fundaron Damageplan xunto con Bob Zilla ao baixo e Patrick Lachman como vocalista para editar un único disco, New Found Power, no 2004.
Asasinato de Darrell (2004)Editar
Durante a xira de presentación de New Found Power ocorreu a catástrofe. O 8 de decembro de 2004, exactamente 24 anos despois do asasinato de John Lennon, durante o concerto no local Alrosa Vila, en Columbus, Ohio, Dimebag Darrell foi asasinado por Nathan Gale, un suposto fan alienado da banda que foi despois abatido por un policía mentres portaba un refén. Á parte do malogrado Darrell, tres persoas máis sufriron feridas mortais: Nathan Bray, un fan da banda de 23 anos; Erin Halk, empregado do local de 29 anos de idade; e Jeffrey Thompson, xefe de seguridade de Damageplan, con 40 anos. Chris Paluska, preparador da xira, e John Brooks, técnico de son da batería, foron tamén feridos por Gale. Isto provocou un shock entre os fans metaleiros, convertendo a Dimebag Darrell nunha lenda. Aínda que Anselmo declarou pouco despois do asasinato de Darrell que estaba a meditar reunir a Pantera,[10] Vinnie Paul dixo un ano despois que esa reunión "nunca pasará". Paul declarou tamén que era imposible unha reconciliación con Anselmo.[11]
CaracterísticasEditar
Aparicións na cultura popularEditar
Pantera apareceu en multitude de actos e programas de entretemento. A serie animada Beavis and Butthead incluíu os vídeos das cancións "Mouth for War", "Psycho Holiday", "I'm Broken" e "This Love". En devandita serie, os seus protagonistas comentaban os vídeos mentres as interpretaban. Aínda que devanditos personaxes adoitan comentar de forma negativa a maioría dos vídeos que inclúen na súa serie, cos de Pantera realizan unha excepción ao comentalos relativa e favorablemente. "Walk" foi usada durante a retransmisión do programa de loita libre Extreme Championship Wrestling polo loitador Rob Van Dam. A música de Pantera apareceu tamén en multitude de videoxogos, entre os que destacan Doom (no que aparecen os temas "Rise", "Mouth for War", "Regular People (Conceit)" e "This Love", aínda que todas elas sen parte vocal), e Guitar Hero, no que a canción "Cowboys from Hell" é unha das máis difíciles de tocar.
Doutra banda, moitas cancións de Pantera que non aparecen en ningún álbum oficial da banda, si o fan nas bandas sonoras de, por orde cronolóxica, Buffy the Vampire Slayer, Contos da cripta, Strangeland, Detroit Rock City, Heavy Metal 2000, Dracula 2000 e A matanza de Texas (2003). Tamén unha canción parecida a "Death rattle" apareceu no capítulo Semana de prehibernación da serie Bob Esponxa.
CríticasEditar
O estilo de Pantera foi numerosas veces sometido a crítica debido ao parecido deste co da banda Exhorder. Moitos fans da devandita banda acusaron a Pantera de roubar o seu estilo, o groove metal que logo popularizarían. A biografía presente en Allmusic di que, se Exhorder tivese un orzamento maior de gravación e unha gran compañía detrás, quizáis se falou dunha "novos Pantera". Outro músico que cre nun posible plaxio de Pantera a Exhorder é Dave Mustaine, líder de Megadeth, quen o dixo nunha entrevista á canle MTV en 1994.[12]
No polo oposto atópase o crítico musical Brian Davis, quen traballa para a emisora de radio de fala inglesa por internet, KNAC, ao dicir que existen algunhas similitudes entre o son de Exhorder e o de Pantera, pero que dicir que Pantera roubou o son de Exhorder é excesivo.
A pesar da controversia que houbo no seu día acerca dun posible plaxio entre as dúas formacións, o vocalista de Exhorder, Kyle Thomas, declarou que non lle importa a polémica que hai ao redor do seu estilo, argüindo que os membros de Pantera e os de Exhorder son grandes amigos e que lamentaba a morte de Darrell.[13]
DiscografíaEditar
Álbums de estudioEditar
| Data de lanzamento | Título | Discográfica |
| 1 de xaneiro de 1983 | Metal Magic | Metal Magic Records |
| 1984 | Projects in the Jungle | Metal Magic Records |
| 1985 | I Am the Night | Metal Magic Records |
| 1988 | Power Metal | Metal Magic Records |
| 24 de xullo de 1990 | Cowboys from Hell | Atlantic Records |
| 25 de febreiro de 1992 | Vulgar Display of Power | Eastwest Records |
| 15 de marzo de 1994 | Far Beyond Driven | Eastwest Records |
| 22 de maio de 1996 | The Great Southern Trendkill | Eastwest Records |
| 14 de marzo de 2000 | Reinventing the Steel | Eastwest Records |
Directos e especiaisEditar
| Data de lanzamento | Título | Discográfica |
| 29 de xullo de 1997 | Official Live: 101 Proof | Eastwest Records |
| 23 de setembro de 2003 | The Best Of Pantera: Far Beyond the Great Southern Cowboys' Vulgar Hits!, en Europa foi publicado como Reinventing hell | Eastwest Records |
Vídeo e DVDEditar
| Data de lanzamento | Título | Discográfica |
| 1985 | The Hot 'n Heavy Home Video | Metal Magic Records |
| 1991 | Cowboys from Hell: The Videos | ATCO |
| 1993 | Vulgar Video | Elektra |
| 1997 | 3: Watch It Go | Elektra |
| 1999, 2006 | 3 Vulgar Videos from Hell | Elektra/Rhino |
| 2007 | Dimevision - Vol 1: That's The Fun I Have | Locomotive Records (En España) |
MembrosEditar
Formación FinalEditar
- Phil Anselmo - Voz
- Dimebag Darrell Abbott - Guitarra (1966-2004)†
- Rex Brown (coñecido tamén como Rexx Rocker) - Baixo
- Vinnie Paul Abbott - Batería
Membros AnterioresEditar
- Terry Glaze (coñecido tamén como Terrence Lee) - Voz (1983-1986)
- Donny Hart - Voz (1981-1982)
- Tommy Bradford - Baixo (1981-1982)
- Terry Glaze - Guitarra (1981–1982), voz (1982–1986)
- Matt L'Amour - Voz (1986)
- David Peacock - Voz (1986–1987)
Músicos de estudioEditar
- Kerry King - de Slayer, guitarra en Goddamn Electric de Reinventing the Steel (2000)
- Seth Putnam - de Anal Cunt voces en The Great Southern Trendkill (1996)
- Marc Ferrari - voz e guitarra en Power metal (1988) ["We'll Meet Again" e "Proud to Be Loud"]
CronoloxíaEditar
NotasEditar
- ↑ "Pequena biografía de Pantera". Consultado o 01/10/2005.
- ↑ "As 10 mellores bandas da historia do heavy". Consultado o 14/07/2006.
- ↑ "Os 100 mellores artistas de hard rock (do 60 ó 41)". Consultado o 14/07/2006.
- ↑ Kaye, Don (2003). "The Best of Pantera: Far Beyond the Great Southern Cowboys' Vulgar Hits!". Warner Music Group.
- ↑ "For Those About to Rock: Monsters in Moscow". MSN. Arquivado dende o orixinal o 10 de marzo de 2006. Consultado o 24/10/06.
- ↑ "Clasificación dos solos máis importantes segundo Guitar World". Consultado o 4 de decembro de 2007.
- ↑ "RIAA US Sales Search". Consultado o 4 de outubro de 2006.
- ↑ Wiederhorn, Jon (21 de decembro de 2005). "Pantera Members Rip It Up With Rebellious Side Projects". MTV. Consultado o 4 de novembro de 2006.
- ↑ "Phil Anselmo fala sobre o futuro de Pantera, 27 de maio do 2003". Blabbermouth.net. Consultado o 17/10/05.
- ↑ "Philip H. Anselmo; On Behalf of Darrell Lance Abbott, Pt. I". Consultado o 17 de outubro de 2005.
- ↑ Bowcott, Nick (Xaneiro de 2006). "Dimebag: Despois dun ano". Metal Hammer.
- ↑ "Megadeth Trash Pantera, Dave Matthews Band Busts Out, Mariah Skates: This Week In 1994". MTV. Consultado o 29 de novembro de 2005.
- ↑ "Kyle Thomas Speaks Out on the Pantera/Exhorder 'Feud'". Blistering.com. Arquivado dende o orixinal o 05 de marzo de 2016. Consultado o 5 de novembro de 2005.