Matanzas de Paracuellos

execucións masivas de persoas opostas ao bando republicano na guerra civil española

As chamadas matanzas de Paracuellos foron unha serie de episodios de execucións masivas organizadas durante a batalla de Madrid, no transcurso da guerra civil española, que levaron á morte de algo máis de dous mil prisioneiros considerados opostos ao bando republicano. Os feitos desenvolvéronse en dous lugares próximos á cidade de Madrid: os parajes do regato de San José, en Paracuellos de Jarama, e no soto de Aldovea, no termo municipal de Torrejón de Ardoz.

Cemiterio de Paracuellos.

As execucións realizáronse aproveitando os traslados de presos de diversos cárceres madrileños, coñecidos popularmente como sacas, levados a cabo entre o 7 de novembro e o 4 de decembro de 1936, mentres se enfrontaban as tropas gobernamentais e franquistas[1] polo control da cidade. Do total de 33 sacas de presos que tiveron lugar nas datas citadas, 23 delas terminaron en asasinatos: as dos días 7, 8, 9, 18, 24, 25, 26, 27, 28, 29 e 30 de novembro e as do 1 e o 3 de decembro. Entre o 10 e o 17 de novembro non houbo extracción algunha, e desde o 4 de decembro cesaron.[2]

Os convois mencionados foron desviados cara aos lugares do regato de San José, na veiga do río Jarama, e a un caz ou canle de irrigación fóra de uso, na veiga do río do Henares onde miles de prisioneiros foron asasinados. Entre eles atopábanse militares que participaran na sublevación ou que non se incorporaron á defensa da República,[3] falanxistas, relixiosos, militantes da dereita, burgueses e outras persoas que na súa inmensa maioría foran detidas por ser consideradas como partidarias da sublevación, e encarceradas sen amparo legal nin acusación formal.

Os presos extraídos das prisións fórono con listas elaboradas e notificacións de traslado ou liberdade con cabeceira da Dirección Xeral de Seguridade e, en ocasións, asinadas por Segundo Serrano Poncela, o delegado de Orde Pública da Consellería de Orde Pública da Xunta de Defensa de Madrid. A Presidencia da Xunta de Defensa ocupábaa o xeneral José Miaja Menant, e a Consellería de Orde Pública estaba encabezada por Santiago Carrillo Solares. Posteriormente, como se dixo, os presos que figuraban nas 23 sacas citadas foron fusilados de xeito sumaria por milicias pertencentes ás organizacións obreiras.

Antes do 7 de novembro xa habían ter lugar algunhas sacas, especialmente durante o mes de outubro, froito do cambio de mans do control das prisións, que pasou das dos funcionarios de prisións ás das milicias a raíz do asalto ao cárcere Modelo, que tivo lugar o 22 de agosto de 1936, aínda que o número de asasinados foi moito menor e careceron do carácter sistemático e organizado que tiveron as de novembro e decembro.[2]

As matanzas de Paracuellos son consideradas as de maior dimensión que tiveron lugar na retagarda da zona republicana. O número de asasinados ascendeu a unhas 2500 persoas, aínda que a cifra exacta segue sendo obxecto de discrepancia e controversia. Tamén son obxecto de fortes discusións aspectos como quen deu a orde de executar aos evacuados dos cárceres, por que unhas sacas terminaron en asasinatos masivos en tanto que noutras os prisioneiros chegaban sans e salvos ao seu destino e, en definitiva, as responsabilidades directas e indirectas dos fusilamentos.

  1. O 21 de setembro a Xunta de Defensa Nacional nomeou xeneralísimo a Francisco Franco, e o 1 de outubro "Xefe do Estado español" (Preston 1994: 229-230 e 236).
  2. 2,0 2,1 (Cervera 2006: 89).
  3. Segundo Javier Cervera, uns 1100 xefes e oficiais do Exército atopábanse recluídos na Cárcere Modelo o 9 de agosto;(Cervera 2006: 85).

Véxase tamén

editar

Bibliografía

editar

Outros artigos

editar