Maria Antònia Oliver i Cabrer

Maria Antònia Oliver i Cabrer , tamén coñecida como Maria Antònia Oliver, nada en Manacor, Baleares, o 4 de decembro de 1946 e finada en Sencelles, 10 de febreiro de 2022, foi unha escritora mallorquina en lingua catalá. Residente en Barcelona desde 1969, é coñecida pola súa produción de novelas e contos, traducións ao catalán e castelán, ensaio literario, literatura infantil, dramaturxia e guión. En 2016 gañou o Premio de Honra das Letras Catalanas.

Maria Antònia Oliver i Cabrer

Biografía
Nacemento	4 de decembro de 1946 Manacor, España
Morte	10 de febreiro de 2022 (75 anos) Sencelles, España
3ª Dean of the Institució de les Lletres Catalanes (en)
2001 – 2004 ← Feliu Formosa i Torres – Josep Maria Benet i Jornet →
Datos persoais
Residencia	Barcelona (1969–)
País de nacionalidade	España
Actividade
Ocupación	escritora , escritora de ciencia ficción , escritora de literatura infantil , crítica literaria , tradutora , guionista
Empregador	Diario de Mallorca (en) El Correo Catalán (pt)
Membro de	Sovereign Assembly of Mallorca (en)
Xénero artístico	Dramaturxia e novela
Lingua	Lingua castelá e lingua catalá
Familia
Cónxuxe	Jaume Fuster (1969–1998), morte do cónxuxe
Premios (2022)  medalla de ouro da comunidade autónoma das illas Baleares (2016)  Premio de Honor das Letras Catalás (2007)  Creu de Sant Jordi (2004)  Jaume Fuster Award (en) (2003)  Premio Ramon Llull (2001)  Premi Trajectòria (1994)  City of Palma Award (en) (1991)  premi Prudenci Bertrana de novel·la (pt)

Traxectoria

Escritora principal da xeración literaria dos 70, iniciouse na literatura con novelas centradas na problemática das transformacións da sociedade en Mallorca, cunha base rondalística, fantástica e onírica.

A súa narrativa é variada e dálle un especial protagonismo ás mulleres. Publicou unhas once novelas. Unha das súas producións máis destacadas é no ámbito da novela negra, na que produce a serie sobre a detective mallorquina afincada en Barcelona, Lònia Guiu, e que aborda temas de crítica social nun ambiente trepidante. Tamén no ámbito da crítica social, unha das súas obras máis poderosas é Joana E. (1992), coa que gañou o Premio Prudenci Bertrana e que aborda o tema dos cambios sociais na posguerra coa historia de Joana, unha muller mallorquina que a autora coñeceu en 1979, e que retrata a sociedade mallorquina da época.

No eido da narrativa curta formou parte do colectivo Ofèlia Dracs e realizou seis coleccións de ficción curta, unha delas é o volume L'illa i la dona (2003), cunha selección de obras anteriores.

Maria-Antònia Oliver era orixinaria de Manacor, e dende moi nova sentiuse atraída pola literatura, primeiro como lectora e poeta tímida, e logo como autora de narrativa. Esta paixón pola literatura tiña unhas orixes ben definidas: a rica rondallística mallorquina recollida polo padre Antoni M. Alcover, que Oliver coñeceu dende moi nova nas versións que lle contaba un tío avó. Así, as raíces dalgunhas das súas obras, como Cròniques de la molt anomenada ciutat de Montcarrà (1972), e especialmente El vaixell d'Iràs i no Tornaràs (1976) terán o substrato de fábulas mallorquinas das que, moi rapidamente, se convertería nunha ávida lectora.

Daquela aínda non estaba claro que quería ser escritora, xa que tamén quería ser artista de cine e azafata, e non foi ata os 17-18 anos cando cambiou, comezando a estudar o bacharelato, atopando novos amigos, interesouse pola política, comezou a fumar e converteuse nunha moza rebelde. E descubriu a súa verdadeira vocación, que a levou a facer as súas primeiras probas literarias, primeiro en castelán. Porén, despois de facer un curso de catalán con Aina Moll Marquès (fóra do horario lectivo), sempre escribía en catalán, agás algúns artigos en castelán cando aínda non había xornais cataláns.

Por iso non foi de estrañar que, con tan só 23 anos, irrompese na narrativa catalá do momento, cunha obra que o escritor Llorenç Villalonga (1898-1980), na presentación pública que faría en abril de 1971, non deixaba de ser estraño. cualificar como unha pequena obra mestra. Tratábase da novela Cròniques d'un mig estiu, publicada en Barcelona en 1970, cidade á que se trasladaría a vivir neses mesmos anos, xa que, entre tanto, na súa Mallorca natal, Oliver coñeceu ao escritor Jaume Fuster (1945-1998 ), con quen casaría e con quen, ata a súa prematura morte, compartiu vida e literatura.

Unha vez en Barcelona, Oliver participou nos movementos literarios máis vangardistas e, cos escritores da época e da mesma idade (ou menos), formarían a xeración literaria dos setenta, nome que ten a súa orixe. no mesmo libro título de Guillem-Jordi Graells (1950) e Oriol Pi de Cabanyes (1950), cuxo contido é unha recompilación de entrevistas a un grupo de escritores cunha vontade renovadora e disruptiva.

Aínda que nunca deixaría de estar en contacto coa súa Mallorca natal, sería en Barcelona onde Oliver publicaría a maior parte da súa obra, e onde desenvolvería boa parte das súas colaboracións literarias. Ela mesma di que “para min escribir é vivir, vivir é escribir”, e será polo tanto escribindo nos máis diversos xéneros e ámbitos como Maria-Antonia Oliver tentará fundir as necesidades de subsistencia con esas tarefas. que máis se adaptan á súa vocación: durante anos colaborará na prensa escrita, será a responsable da área de Produción Literaria do Congreso de Cultura Catalana (celebrado en Barcelona en 1977), dedicarase á tradución literaria (lembremos, neste sentido, a súa versión de Moby Dick, que en 1985 gañou o Premio de Tradución ao Catalán da Generalitat de Catalunya), fará guións para televisión, e tamén traballará para o Circuíto Catalán de TVE, nos programas " Signes ", e " Zinc céntims de culture ", presentando os autores cataláns máis importantes do momento, entre eles Josep M. Llompart, Francesc de B. Moll, Mercè Rodoreda, Llorenç Vilallonga, Maria Aurèlia Capmany, Joan Perucho, Joan Fuster, etc.

María Antonia Oliver en 2016

Ademais da súa obra narrativa, que conforma o groso da súa produción, Maria Antònia Oliver cultivou o teatro, con obras como Negroni de ginebra, e a adaptación teatral da obra de Salvador Galmés, La dida . No eido audiovisual traballou en guións cinematográficos, para televisión e radio, dos que destacan, entre outros: "Vegetal", "Muller qui cerca espill", "Que patines, Laura?" . Tamén formou parte do colectivo Ofélia Dracs .

A narrativa de Maria Antònia Oliver ten un amplo abano de recursos: nalgunhas das súas obras o nó central está formado polas relacións de varias xeracións ou por sagas familiares (Cròniques de la molt anomenada ciutat de Montcarrà, Amor de cans .. .); e noutros, o autor remitiranos a mundos oníricos e mitolóxicos (sería o caso dalgunhas narracións Tríptics ou a novela Crineres de foc, aínda que nestas últimas tamén vemos reflectida esta necesidade de explicar o mundo polos antepasados).

Tamén atopamos a súa incursión no xénero detectivesco, seguindo a tradición dos autores de novelas policiais, coa creación dun personaxe que, a diferenza da maioría de detectives que nos legou a literatura, será unha detective. E polo menos no que a literatura catalá se refire, será a primeira autora que incorpore ao xénero este personaxe feminino: Lònia Guiu. Foi a heroína das novelas Estudi en lila, Antipodes e El sol que fa l'anec, obras que foron traducidas a varios idiomas.

Despois de publicar Joana E. (Premi Prudenci Bertrana 1991), a Institución das Letras Catalanas, da Generalitat de Catalunya, propúxolle ser "Escritora do mes", o que lle deu a oportunidade de percorrer, durante trinta días, os Países Cataláns, e de contactar directamente con parte da súa audiencia. En 1995 publica Amor de cans ( Premi Llorenç Vilallonga de Ciutat de Palma ) e comeza unha nova novela, que non estará rematada ata máis tarde.

En xullo de 1997 tivo que facerse un transplante de corazón. Esta operación supuxo para ela un longo período de silencio, silencio que se prolongou porque, o 31 de xaneiro de 1998, falece o seu compañeiro Jaume Fuster, o que a deixa sen poder volver a escribir. As palabras non eran as súas amigas, como dixo ela mesma nunha entrevista con motivo da aparición de Tallats de lluna, en outubro de 2000, título da novela que comezara había cinco anos. Ao final desta novela hai unha longa nota de agradecemento aos amigos que a axudaron a vivir e escribir de novo. En 1999 converteuse nun dos vinte personaxes do libro "Jo no sóc espanyol", de Víctor Alexandre .

Colaborou en publicacións como El Correo Catalán , Serra d'Or , Canigó, Cairell, Amb Potes Rosses , Diari de Barcelona ou l'Avui . En colaboración co fotógrafo Toni Catany, publicou o libro de reportaxe Les illes (1975). Como tradutora de inglés, francés e italiano, traduciu ao catalán obras de Virginia Woolf, Robert Louis Stevenson, Mark Twain e Herman Melville (a súa versión de Moby Dick gañou o Premio de Literatura Catalá da Generalitat en 1985), entre outros, e tamén traduciu obras ao castelán. As súas obras, pola súa banda, foron traducidas ao alemán, inglés, español, francés, italiano, holandés e portugués.

Faleceu o 10 de febreiro de 2022, aos 75 anos.

Obras

Novelas

• Cròniques d'un mig estiu (1970). Barcelona: Club Editor.
• Cròniques de la molt anomenada ciutat de Montcarrà ( 1972). Barcelona: Edicións 62.
• El vaixell d'Iràs i no Tornaràs (1990). Barcelona: Laia, 1976 ; Barcelona: La Magrana.
• Punt d'arròs (1979). Barcelona: Edicións Galba; Barcelona: Kapel, 1985 ; Barcelona: Edicións 62, 1996 .
• Crineres de foc (1985). Barcelona: Laia; Barcelona: Edicións 62, 2002 . (finalista do Premio Sant Jordi 1984).
• Estudi en lila (1985). Barcelona: La Magrana. Serie de detectives de Lònia Guiu.

• Antípodes (1988). Barcelona: La Magrana. Serie de detectives de Lònia Guiu.
• Joana E. (1992). Barcelona: Edicións 62; Barcelona: Colección AIE Fifteen Great Hits, 1993.
• El sol que fa l'ànec (1994). Barcelona: La Magrana. Serie de detectives de Lònia Guiu.
• Amor de cans (1995). Barcelona: Edicións 62. ( Premio Cidade de Palma-Llorenç Villalonga de novela 1994).
• Tallats de lluna (2000). Barcelona: Edicións 62.

Narrativa curta

• Coordenades espaitemps per guardar-hi les ensaïmades (1975). Barcelona: Pòrtic; Barcelona: Edicións 62, 1995 .
• Figues d'un altre paner (1979). Palma: Ed. Moll.
• El Pacaticú (1988). Barcelona: Publicacións da Abadía de Montserrat.
• Tríptics (1989). Barcelona: Edicións 62.
• L'illa i la dona. Trenta-cinc anys de contes (2003). Barcelona: Edicions 62. (selección dalgúns traballos anteriores).
• Colors de mar (2007). Barcelona: Proa.

Co colectivo Ofèlia Dracs, narracións dentro das escolmas de contos:

• Lovecraft, Lovecraft (1981). Barcelona: Edicións 62. Xénero de terror.
• Negra i consentida (1983). Barcelona: Laia. Xénero detectivesco.
• Essa Efa. recull de contes intergalàctics (1985). Barcelona: Laia; Barcelona: Edicións 62, 1996 . Xénero ciencia ficción.
• Boccato di cardinali (1985). Valencia: Tres e Catro. Temática gastronómica.
• Misteri de reina (1994 ). Valencia: Tres e Catro.
• Dones soles: 14 contes (1995). Barcelona: Planeta. (antoloxía).

Narrativa infantil e xuvenil

• Margalida fina perla (1985). Barcelona: Publicacións da Abadía de Montserrat.

Teatro

• Negroni de ginebra (1991). Estrea Teatro Zitzània, Terrassa.
• Negroni de ginebra (1993). Barcelona: Edicións 62.
• La dida (1996). Palma: Editorial Moll. (adaptación teatral da obra de Salvador Galmés ).

Guións de ficción difundidos

• Muller qui cerca espill. Circuíto catalán da Televisión Española, emitido en 1980 no espazo "Lettres Catalanes".
• Vegetal Circuíto catalán da Televisión Española, emitido en catro capítulos en 1980 no espazo "Novela".
• Vegetal i Muller qui cerca espill.Barcelona: Hogar del Libro, 1982 .
• Que patines, Laura? Televisión de Catalunya: 1987 .
• Estudo en lila . Radio Catalunya: 1988 - 89 .
• O vidente Televisión de Catalunya: 1990 .
• Sagitari. TVC: 1999 .
• Capità Escalaborns (con Carles Benpar). Cine: Swann Europea e TV3, 1990 (longametraxe).

Libros de reportaxes

• Les Illes (1975). Fotografía de Toni Catany . Barcelona: Publicacións da Abadía de Montserrat.

Vista da Cruz de Sant Jordi concedida á autora en 2007 pola súa traxectoria como escritora

Premios

• Premio Recull-Francesc Puig e lente narrativa (1971) por Muller qui cerca espill, les hands cut
• Finalista do Premio Sant Jordi (1984) por Crineres de foc
• Premio das Letras Catalanas da Generalitat de Catalunya (1985) pola súa tradución de Moby Dick
• Premios Literarios Girona-Prudenci Bertrana (1991), de Joana E.
• Premio Ciutat de Palma-Llorenç Villalonga de novela (1994) por Amor de cans
• Premio Traxectoria da Semana do Libro en Catalán (2001)
• Premio Ramon Llull do Goberno Balear (2003)
• Premio Jaume Fuster de Escritores en Lingua Catalá (2004)
• Creu de Sant Jordi (2007), pola súa traxectoria como escritora
• Premio de Honra das Letras Catalanas (2016)
• Medalla de Honra e Gratitude da Illa de Mallorca (2016)
• Medalla de Ouro da Comunidade Autónoma das Illas Baleares (2022), postumamente.