Lorenzo da Ponte
Emanuele Conegliano, coñecido como Lorenzo da Ponte, nado en Cèneda (Treviso) o 10 de marzo de 1749 e finado en Nova York o 1 de agosto de 1838, foi un poeta e libretista italiano, coñecido sobre todo como autor dos libretos de tres grandes óperas de Mozart.
  | |
| Biografía | |
|---|---|
| Nacemento | (it) Lorenzo Da Ponte 10 de marzo de 1749 Ceneda (Italia) |
| Morte | 17 de agosto de 1838 (89 anos) Nova York (Estados Unidos de América) |
| Lugar de sepultura | Cemiterio Calvary 11th Street Catholic Cemetery (en)  |
| Residencia | Nova York (1805–1838) Londres (1792–1805) Viena (1781–1791) Venecia (1774–1779) Portogruaro (pt) (1769–1774)Ceneda (en) (1749–1769) |
| Relixión | Igrexa católica |
| Actividade | |
| Ocupación | libretista, poeta, escritor, compositor, tradutor, dramaturgo, cantautor |
| Empregador | Universidade Columbia |
| Membro de | |
| Xénero artístico | Libreto |
| Pseudónimo literario | Lesbonico Pegasio |
| Familia | |
| Cónxuxe | sen valor |
| Descrito pola fonte | Appletons' Cyclopædia of American Biography Allgemeine Deutsche Biographie Biblioteca dixital BEIC |
          | |
Traxectoria
editarNaceu nunha familia xudía. En 1763 toda a familia converteuse ó catolicismo e tomou o nome do bispo que oficiou o bautismo. Máis tarde da Ponte fíxose sacerdote e viviu en Venecia. Porén, nesa cidade levou unha vida libertina e disoluta, ata que en 1779 foi expulsado da República de Venecia. Trasladouse a Viena mercede ó interese demostrado por Antonio Salieri e pola súa habilidade, xa manifesta, de libretista. Nesa cidade alcanzou o posto de poeta oficial da corte do emperador Xosé II. Naqueles anos era case obrigatorio que as óperas estivesen cantadas en italiano, e da Ponte foi quen de producir numerosos libretos de éxito para diferentes músicos.
Desa época data a súa amizade e colaboración co compositor Vicente Martín y Soler, ó que italianizou como Martino nas súas Memorias (Una cosa rara, ossia, bellezza ed onestà, L'arbore di Diana e Il Burbero di buon cuore). Tamén colaborou con Mozart na creación de tres obras mestras: Le nozze di Figaro (1786), a partir da comedia de Beaumarchais, Don Giovanni (1787) e Così fan tutte (1790).
Trala morte de Xosé II en 1790, da Ponte caeu en desgraza na corte, e en 1791 viuse obrigado a afastarse de Viena. Perdeu a súa popularidade, e entre 1792 e 1805 residiu en Londres. Posteriormente trasladouse ós Estados Unidos, e tras algunhas voltas, estableceuse en Nova York. Alí dedicouse á ensinanza da lingua e a literatura italianas, e intentou, se ben con pouco éxito, promover a constitución dun primeiro teatro operístico.
Entre 1823 e 1827 publicou as súas Memorias en catro volumes, ocupándose da redacción definitiva entre 1829 e 1830. Nesa época publicouse tamén o Anti Da Ponte, un libelo contra as súas capacidades poéticas.
Obras
editarLibretos
editar- Ifigenia in Tauride (1783); Adaptación da ópera Iphigénie en Tauride de Christoph Willibald Gluck
- La Scuola de' gelosi (1783); Versión revisada dos libretos de 1778 de Caterino Mazzolà - Música de Antonio Salieri
- Il Ricco di un giorno (1784); Música de Antonio Salieri
- Il Burbero di buon cuore (1786, segundo a peza Le Bourru bienfaisant de Carlo Goldoni) - Música de Vicente Martín y Soler
- Il Demogorgone ovvero Il filosofo confuso (1786); Música de Vincenzo Righini
- Il Finto cieco (1786); Música de Giuseppe Gazzaniga
- Le nozze di Figaro (1786, segundo a peza As vodas de Fígaro de Beaumarchais) - Música de Mozart
- Una cosa rara, o sia Bellezza ed onestà (1786, segundo a comedia La Luna della Sierra de Luis Vélez de Guevara) - Música de Vicente Martín y Soler
- Gli equivoci (1786) - Música de Stephen Storace
- L'Arbore di Diana (1787) - Música de Vicente Martín y Soler
- Il Dissoluto punito, o sia Il Don Giovanni (1787) - Música de Mozart
- Axur, re di Ormus (1787/88, segundo a ópera Tarare de Beaumarchais) - Música de Antonio Salieri
- Il Talismano (1788, segundo Carlo Goldoni) - Música de Antonio Salieri
- Il Bertoldo (1788) - Música de Antonio Brunetti
- L'Ape musicale (1789) - Pastiche a partir de composicións de diferentes mestres
- Il Pastor fido (1789, segundo a pastoral homónima de Giovanni Battista Guarini) - Música de Antonio Salieri
- La Cifra (1789) - Música de Antonio Salieri
- Così fan tutte, o sia La scuola degli amanti (1789/90) - Música de Mozart
- La Caffettiera bizzarra (1790) - Música de Joseph Weigl
- La Capricciosa corretta (1795) - Música de Vicente Martín y Soler
- Antigona (1796) - Música de Giuseppe Francesco Bianchi
- Il Consiglio imprudente (1796) - Música de Giuseppe Francesco Bianchi
- Merope (1797) - Música de Giuseppe Francesco Bianchi
- Cinna (1798) - Música de Giuseppe Francesco Bianchi
- Armida (1802) - Música de Giuseppe Francesco Bianchi
- La Grotta di Calipso (1803) - Música de Peter von Winter
- Il Trionfo dell'amor fraterno (1804) - Música de Peter von Winter
- Il Ratto di Proserpina (1804) - Música de Peter von Winter
Textos para cantatas e oratorios
editar- Per la ricuperata salute di Ofelia (1785) - Música de Wolfgang Amadeus Mozart, Antonio Salieri e Cornetti (obra perdida)
- Davidde penitente (1785) - Música de Wolfgang Amadeus Mozart
- Hymn to America - Música de Antonio Baglioni
Escritos
editar- Memorie, catro volumes (Nova York, 1823-27).
Véxase tamén
editar| A Galipedia ten un portal sobre: Ópera |
Ligazóns externas
editar- Biography na Columbia Encyclopedia
- Lorenzo Da Ponte de Riccardo Insolia
- Schizzo biografico de Wolfgang Hildesheimer
- Biografía de Lorenzo da Ponte Arquivado 24 de marzo de 2008 en Wayback Machine., artigo sobre a vida de Lorenzo da Ponte.