Lingua algonquina

lingua
Para a familia lingüística da cal o algonquino forma parte, vexa Linguas algonquinas.

O algonquino[3] é unha lingua do grupo algonquino falada polo pobo algonquino que habita no Canadá. Próxima ao ojibwa, algúns lingüistas considéranno un dialecto diverxente desta lingua.[4] O algonquino ten unha morfoloxía polisintética complexa, organiza o verbo nunha serie de catro clases en torno a unha polaridade «animada/inanimada». (Os verbos son transitivos ou intransitivos dependendo se as clases son inanimadas ou animadas). Outra orixinalidade desta lingua é o marcador «directo-inverso» que segue a terminación do verbo e que depende se a persoa que o utiliza é o suxeito ou o obxecto da acción.

Algonquino
Anicinâbemowin
Falado en: Canadá
Rexións: Quebec e partes de Ontario
Total de falantes: 3.330 (censo de 2016)[1]
Familia: Linguas álxicas
 Linguas algonquinas
  Linguas algonquinas centrais
   Lingua anishinaabe
    Algonquino
Estatuto oficial
Lingua oficial de: Ningún lado
Regulado por: Non está regulada
Códigos de lingua
ISO 639-1: --
ISO 639-2: alg
ISO 639-3: alq
Mapa

En verde, o territorio histórico da lingua algonquina.
Status

O algonquino está clasificado como en perigo severo polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO[2]

Distribución xeográfica editar

 
Territorio actual onde se fala algonquino.

Fálase en 10 reservas e territorios indios do suroeste do Quebec e na zona de Maniwaki e Golden Lake en Ontario.

Falantes editar

Segundo o censo de 2006 había 2020 persoas que tiñan o algonquino como lingua materna, chegando a 2560 as persoas que podían manter unha conversación[5]. Non todos os falantes viven en reservas e hai que ter en conta que algúns definen a lingua que falan como amerindia ou lingua do grupo algonquino, polo que o número de falantes é superior ao censado.
No Quebec hai 2500 falantes (1880 como lingua materna):

  • Reserva de Lac Simon: 880 algonquino, 100 francés, 10 francés-inglés e 10 outras
  • Reserva de Pikogan: 290 algonquino, 65 francés e 65 francés-inglés
  • Reserva de Kitigan: 370 algonquino, 375 inglés, 280 inglés-francés e 15 francés
  • Reserva de Kitcisakik: 185 algonquino e 34 francés
  • Reserva de Winneway: 35 algonquino, 110 inglés e 9 inglés-francés
  • Reserva de Timiskaming: 30 algonquino, 245 inglés e 215 inglés- francés
  • Reserva de Keobaowek: 20 algonquino, 207 inglés e 15 francés
  • Reserva de Lac Rapide: 218 habitantes, non hai datos sobre o número de falantes.
  • Territorio de Hunter's Point: 5 habitantes, non hai datos sobre o número de falantes

En Ontario hai 65 falantes:

  • Reserva de Pikwakanagan: 45 algonquino, 340 inglés e 20 inglés-francés

Ensino editar

O algonquino estúdase como materia en preescolar e en primaria. Hai tamén cursos para adultos nalgunha das reservas.

Fonoloxía editar

Consoantes editar

  Bilabial Alveolar Postalveolar Velar Glotal
Oclusiva sonora   b  [b]   d  [d]     g  [g]  
xorda   p  [p]   t  [t]     k  [k]  
aspirada   p  [pʰ]   t  [tʰ]     k  [kʰ]  
Africada sonora       dj  [ʤ]    
xorda       tc  [ʧ]    
Fricativa sonora     z  [z]   j  [ʒ]    
xorda     s  [s]   c  [ʃ]     h  [h]
Nasal     m  [m]   n  [n]      
Aproximante     w  [w]   y  [j]      

Vogais editar

: curtas
  • a [ʌ]
  • e [e] ou [ɛ]
  • i [ɪ]
  • o ou u [ʊ]
: longas
  • à (tamén á ou aa) [aː]
  • è (tamén é ou ee) [eː]
  • ì (tamén í ou ii) [iː]
  • ò (tamén ó ou oo) [oː]

Ditongos editar

  • aw [aw]
  • ay [aj]
  • ew [ew]
  • ey [ej]
  • iw [iw]
  • ow [ow]

Notas editar

  1. Canadá, Goberno do Canadá, Estatísticas. "Language Highlight Tables, 2016 Census - Aboriginal mother tongue, Aboriginal language spoken most often at home and Other Aboriginal language(s) spoken regularly at home for the population excluding institutional residents of Canada, provinces and territories, 2016 Census – 100% Data". www12.statcan.gc.ca (en inglés). Consultado o 17 de novembro de 2017. 
  2. Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022. 
  3. Definición de algonquino, -a no Dicionario de Galego de Ir Indo e a Xunta de Galicia.
  4. Por exemplo Marianne Mithun en The languages of native North America Cambridge University Press, 2001
  5. http://www12.statcan.ca/francais/census06/analysis/aboriginal/tables/table24.htm#top Arquivado 28 de xuño de 2013 en Archive.is Estatísticas do Canadá

Véxase tamén editar

Ligazóns externas editar