Xuan Xosé Sánchez Vicente

político e escritor asturiano

Xuan Xosé Sánchez Vicente, nado en Xixón[1] o 1 de febreiro de 1949, é un escritor, ensaísta e político asturiano, e membro da Academia de la Llingua Asturiana.[2]

Infotaula de personaXuan Xosé Sánchez Vicente

Editar o valor em Wikidata
Biografía
Nacemento1 de febreiro de 1949 Editar o valor em Wikidata (75 anos)
Xixón, España Editar o valor em Wikidata
Datos persoais
País de nacionalidadeEspaña Editar o valor em Wikidata
EducaciónUniversidade de Oviedo Editar o valor em Wikidata
Actividade
Campo de traballoFiloloxía románica, ciencia da literatura, actividade literaria e política Editar o valor em Wikidata
Lugar de traballo Asturias Editar o valor em Wikidata
Ocupaciónescritor , romanista , político , filólogo Editar o valor em Wikidata
Partido políticoPartido Socialista Obrero Español
Partíu Asturianista Editar o valor em Wikidata
LinguaLingua castelá e lingua asturiana Editar o valor em Wikidata
Premios

Traxectoria editar

Licenciado en filoloxía románica pola Universidade de Oviedo,[1] profesor de secundaria desde 1972, participou no Surdimiento da literatura asturiana, foi un dos animadores do Conceyu Bable, secretario xeral do Partido Socialista Popular de Asturias ao se integrar este no PSOE foi concelleiro en Piloña (1979-1983), deputado provincial e membro da Xunta Xeral do Principado de Asturias preautonómica. En 1983 deixou o PSOE ao considerar que carecía de política autonómica e dun proxecto para Asturias.

En 1985, xunto con Xesús Cañedo e Carlos Rubiera, fundou o Partíu Asturianista, do que é presidente dende entón. Como membro deste partido foi deputado da Xunta entre 1991 e 1999. En 2004 promoveu a creación da Unión Asturianista.[3]

Como complemento á súa actividade puramente política, tamén colaborou con organismos e comisións de carácter cultural, como a Fundación Pública de Belas Artes, da que foi presidente durante catro anos, período no que se creou o Museo de Belas Artes de Asturias e se produciu a apertura de La Cuevona en Ribadesella. En 2005, o PAS, liderado por Xuan Xosé Sánchez Vicente alcanzou un acordo de coalición indefinido con Unión Asturianista, liderada por Sergio Marqués, coalición que competiu nas eleccións co nome de Unió Asturianista.

Obra editar

Xuan Xosé Sánchez Vicente é un dos principais escritores en asturiano, tanto pola cantidade como pola calidade da súa obra, en 1979 publicou o seu primeiro libro, Esvilla de poesíes na llingua asturiana, recompilación de poemas asturianos anteriores ao Surdimiento; en Camín de señardaes (1980), recolle poemas escritos desde 1974. Séguelle Poemes de Xixón en 1981. En 1984 publicou a súa primeira novela La muerte amiya de nueche. En Cuentos de llingua afilada (1984) recolle a totalidade dos relatos escritos ata a data.

Publicou varias antoloxías de autores asturianos, Clásicos asturianos (1982), Clásicos asturianos. Lliteratura relixosa (1983), Antoloxía de la poesía del sieglu XIX" (2006), e tamén Poesíes asturianes completes de Xosé Caveda y Nava, con motivo de la dedicación de la semana de las letras asturianas ó poeta de Villaviciosa.

El Pelayu (1985), foi a súa primeira peza teatral, centrada na figura de Paio de Asturias. En 1992 recollería toda a súa produción teatral no volume Esta danza ye la vuestra, si ye que vos presta: teatru, obra completa.

En 1988 tira un novo libro de versos, De reidores costes, onde rompe coa súa anterior produción, achegándose máis á literatura da segunda xeración do Surdimientu.

Tamén publicou Crónica del Surdimientu (1975-1990) (1991), unha exhaustiva crónica do movemento literario que comezou grazas a Conceyu Bable en 1975.

Tamén publicou traballos lexicográficos como o Diccionariu de la Llingua Asturiana (1988) e o Diccionariu Asturinu-Castellanu, Castellanu-Asturianu (1996).

No ano 2020, a Academia de la Llingua Asturiana deulle o segundo Premio Nacional de Literatura Asturiana[4] en recoñecemento da “súa traxectoria intelectual e literaria que o converten nun referente ao longo de cinco décadas e nun dos maiores activos da literatura asturiana".

Bibliografía editar

Ensaios editar

  • La cultura popular asturiana: unidá y pluralidá (1985)
  • Diccionariu de la llingua asturiana (1988)
  • El hilo de Ariadna: argumentos y propuestas para una política asturianista (1991)
  • Crónica del surdimientu (1975-1990) (1991)
  • Diccionariu asturianu–castellanu, castellanu–asturianu (1996)
  • La cultura asturiana: dialéctica, narrática y proyectabilidá (1999)
  • Teoría y práctica d'Asturies: (discursos y artículos) (1999)
  • Los dioses derrotaos (mitoloxía asturiana) (juntament amb Xesús Cañedo Valle) Xixón: Fundación Nueva Asturies, 2001
  • Refraneru asturianu(juntament amb Xesús Cañedo Valle) Xixón: Fundación Nueva Asturies, 2002
  • El Gran Libro de la Mitología Asturiana (juntament amb Xesús Cañedo Valle) Uviéu: Ediciones Trabe, 2003
  • Lletra y llingua (Asturies, España, Europa: artículos políticos en castellano) Xixón: Fundación Nueva Asturies, 2003
  • Xírigues. Lengua y vida de los artesanos asturianos ambulantes (coord.) Oviedo: Cajastur, 2004
  • Les producciones clasicistes d'Antón de Marirreguera Uviéu: Trabe Ediciones, 2004
  • Litora cantabrica (Estudios lliterarios y llingüísticos) Xixón: Fundación Nueva Asturies, 2004
  • Ríu Nalón (Estudios lliterarios y llingüísticos) Xixón: Fundación Nueva Asturies, 2005
  • Ríu Deva (Artículos políticos) Xixón: Fundación Nueva Asturies, 2006

Xírigues. Lengua y vida de los artesanos asturianos ambulantes. (Coord.), Cajastur, Asturies, 2004.

  • Ríu Nalón (Estudios lliterarios y llingüísticos). Fundación Nueva Asturies, Gijón, 2005.
  • Ríu Deva. Fundación Nueva Asturies, Gijón, 2006.
  • Antoloxía de la poesía del sieglu XIX. Fundación Nueva Asturies, Gijón, 2006.
  • Ficciones y realidaes. Fundación Nueva Asturies, Gijón, 2007.
  • Dos muyeres escritores y otros ensayos (coord.). Fundación Nueva Asturies, Gijón, 2007.
  • Ría del Eo (España y Asturies: futuru y coyuntura). Fundación Nueva Asturies, Gijón, 2008.
  • Mundu, saber y decir nel refraneru (juntament con Xesús Cañedo Valle). Fundación Nueva Asturies, Gijón, 2008.
  • Diccionariu castellanu-asturianu. Trabe Ediciones, Oviedo, 2008.
  • Diccionariu asturianu-castellanu. Trabe Ediciones, Oviedo, 2009.

Artigos editar

  • Rexonalismu/nacionalismu asturianu. Un sieglu: 1839-1936 a Alcordanza del Padre Galo, "Fernán Coronas" Uviéu: Conseyería d'Educación, Deportes y Xuventú, 1993. P. 57-75
  • Palacio Valdés, deudor de Xosé Caveda y Nava article a ALLAS, Lletres Asturianes núm. 2 (1982), p. 29-41
  • Delles idees pa un estudiu sociolóxicu del bable, article a ALLAS, Lletres Asturianes núm. 5 (1983), p. 21-24
  • L'Evanxeliu 'n bable según San Matéu (una xera de normalización llingüística), article a ALLAS, Lletres Asturianes núm. 9 (1984), p. 20-27
  • La llingua asturiana y Xovellanos (resum de la tesi de llicenciatura), a ALLAS, Lletres Asturianes núm. 14 (1985), p. 39-56
  • Llingua y mundu: dellos aspectos de la semántica l'agua, article a ALLAS, Lletres Asturianes núm. 17 (1985), p. 37-42
  • Enclisis, proclisis y pronomes átonos n'asturianu (juntament amb Carlos Rubiera Tuya), article a ALLAS, Lletres Asturianes núm. 18 (1985), p. 71-81
  • Señor Conde Campumanes, cuyu ñome tantu estruendu...., article a ALLAS, Lletres Asturianes núm. 22 (1986), p. 89-101
  • Carta a un escritor mozu...., article a ALLAS, Lletres Asturianes núm. 22 (1986), p. 89-101
  • Un repasu a la mitoloxía asturiana contemporánea, article a ALLAS, Lletres Asturianes núm. 26 (1987), p. 83-91
  • 1910-1930: al rebuscu d'una lliteratura lliteraria, article a ALLAS, Lletres Asturianes núm. 30 (1988), p. 23-31
  • Cantar y más cantar: un comentariu testual, article a ALLAS, Lletres Asturianes núm. 36 (1990), p. 51-57
  • Dellos apuntes sobre la influència de Caveda, col·laboració a IV Xunta d'escritores asturianos. Lliteratura asturiana nos 90 Uviéu: Conseyería d'Educación, Cultura, Deportes y Xuventú, 1997
  • Dellos aspectos la cadarma'l sintagma nominal, article a Trébole, revista pedagóxica núm. 4 Uviéu: Conseyería d'Educación, Cultura y Deportes, 1990, p. 33-38
  • Teatru asturianu, col·laboració a Lliteratura Asturiana y Futuru Uviéu: Conseyería d'Educación, Cultura y Deportes, 1987, p. 47-51
  • La lliteratura de Xulín de Lluza: Colonización y sodesarrollu, col·laboració a Estudios y Trabayos del Seminariu de Llingua Asturiana (II) Uviéu: Universidá d'Uviéu, 1979
  • Intervencions a la taula rodona Lenguas minoritarias y comunicación internacional, aparegudes a Bilingüismo y Comunicación. Actas de las séptimas jornadas culturales de Aller. 14-18 marzo de 1989
  • La lengua asturiana y el estatuto de autonomía, col·laboració a Las lenguas nacionales en el ámbito de la administración València: Diputación Provincial de Valencia, 1981
  • Cuentu Ñarigudu: un comentariu, col·laboració a III Xunta d'escritores asturianos. Caminos nuevos pa la lliteratura Uviéu: Conseyería de Cultura, 1996
  • Los biltos de Xosé Caveda y Nava na sociedá asturiana: Dos notes sobre la so significación y influencia, col·laboració a IV Xunta d'escritores asturianos (Villaviciosa, 1996) Uviéu: Conseyería de Cultura, 1998
  • Homenaxe a Teresa González: Delles notes sobre la so poesía, article a Lliteratura núm. 11
  • Asturies secuestrada. La cultura, article a Les Noticies núm. 19 (19 de xineru de 1997)
  • Asturies secuestrada. La política (I), article a Les Noticies núm. 20 (26 de xineru de 1997)
  • Asturies secuestrada. La política (II), article a Les Noticies núm. 21 (2 de febreru de 1997)
  • El marco endoculturador: modelos tradicionales en la literatura asturiana, article a El Comercio (11 d'ochobre de 2000)
  • Los dioses perdedores, los dioses resistentes, article a La Nueva España (31 d'ochobre de 2000)
  • ¿Esiste una sentimentalidá lliteraria asturiana?, article a La Nueva Quintana, suplemento de La Nueva España (17 d'ochobre de 2000)
  • Una nota sobre'l significáu del versu 12 de "Didu y Enees" de Marirreguera, col·laboració a Antón de Marirreguera y el Barrocu Asturianu Uviéu: Gobiernu del Principáu d'Asturies, 2000
  • La estampa de cortexu, article a La Nueva Quintana, suplemento de La Nueva España (16 de xineru de 2001)
  • El coloquio, un género tradicional de la literatura asturiana, article a El Comercio (3-1-2001)
  • La estampa de cortexu, una adaptación endoculturadora del idilio y la égloga en el XIX asturiano, article a El Comercio (6 de febreru de 2001)
  • Contra l'asturianu (sobre Clarín y la nuestra llingua), article del suplement de La Nueva España dedicat a Leopoldo Alas Clarín) (13 de xunu de 2001)
  • El coloquio, un género tradicional de la literatura asturiana, article a La Nueva España (9-10-2001)
  • Asturias dentro de veinte años, col·laboració a Asturias. Veinte años de autonomía Pola Sieru: Ediciones Madú, 2002
  • Covadonga: patria, relixón y sentimientu, article a La Nueva España (23-10-2001)
  • Emigración y lliteratura asturiana. La lliteratura asturiana en Cuba, article a La Nueva Quintana. La Nueva España (4-12-2001)
  • Emigración y lliteratura asturiana. La lliteratura asturiana n'Arxentina y Uruguái, article a La Nueva Quintana. La Nueva España (8-10-2002)
  • Emigración y lliteratura asturiana. La lliteratura asturiana en México, article a La Nueva Quintana. La Nueva España (15-10-2002)
  • La vida del aldeanu. Parodia y palinodia acebaliana, article a La Nueva Quintana. La Nueva España (19-11-2002)
  • La vida del aldeanu": parodia y palinodia acebaliana, article a Revista de Filoloxía Asturiana volum 2 (2002). Uviéu: Alvízoras / Trabe, 2003
  • Los años del Surdimientu: Tendencies lliteraries y sociedá, col·laboració a Andrés Solar, una voz del Surdimientu. XXV Selmana de les Lletres Asturianes Uviéu: Conseyería d'Educación, Cultura, Deportes y Xuventú, 2004
  • Los años del Surdimientu: Tendencies lliteraries y sociedá, col·laboració a Poesía en movimiento. XXVI Selmana de les Lletres Asturianes Uviéu: Conseyería d'Educación, Cultura, Deportes y Xuventú, 2005
  • Calter y otros derivaos del llatín character, article a Revista de Filoloxía Asturiana volum 3/4 (2003-2004) Uviéu: Alvízoras / Trabe, 2005
  • El asturianu: delles idees y aclaraciones, article a Piloña (1976)
  • Xovellanos, ante su lengua materna: Una pasión permanente, article a La Nueva España, número especial 175 Aniversario del ideador de la Asturias moderna (27 de payares, 1986)
  • Les voltes y revoltes d'un camí, article a El Temps núm. 943 (9 al 15 de juliol, 2002)
  • Les vueltes y revueltes d'un camín, article a La Nueva Quintana. La Nueva España (24/12/2002)

Literatura editar

  • Camín de señardaes: antoloxía poética, 1974–1979 (1980)
  • Poemes de Xixon (1981)
  • Cuentos de llingua afilada (1984)
  • El Pelayu (teatru asturianu) (1985)
  • De reidores costes (1988)
  • Lluna llena (1990)
  • Esta danza ye la vuestra, si ye que vos presta (teatru. Obra completa) (1991)
  • ...Y de llastientes picos (1999)
  • As de corazón es/y/esTrabe Ediciones, Uviéu, 2001.
  • No miréis al mar, Septem Ediciones, Uviéu, 2007.

Notas editar