Ancash

Ancash
Localización
	9°32′S 77°32′O / -9.53, -77.53Coordenadas: 9°32′S 77°32′O / -9.53, -77.53
Estado	Perú
Capital	Huaraz
Contén a división administrativa	Aija (pt) ; Antonio Raimondi (pt) ; Assunção (pt) ; Bolognesi (pt) ; Carhuaz (pt) ; Carlos Fermín Fitzcarrald (pt) ; Casma (pt) ; Corongo (pt) ; Huaraz (pt) ; Huari (pt) ; Huarmey (pt) ; Huaylas (pt) ; Mariscal Luzuriaga (pt) ; Ocros (pt) ; Pallasca (pt) ; Pomabamba (pt) ; Recuay (pt) ; Santa (pt) ; Sihuas (pt) ; Yungay (pt)
Poboación
Poboación	1.083.519 (2017) (30,19 hab./km²)
Lingua usada	Huaylas Quechua (en) ; Cajatambo North Lima Quechua (en) ; Corongo Ancash Quechua (en) ; Southern Conchucos Ancash Quechua (en) ; Chiquián Ancash Quechua (en) ; Northern Conchucos Ancash Quechua (en) ; Sihuas Ancash Quechua (en)
Xeografía
Superficie	35.889,91 km²
Comparte fronteira con	Liberdade (pt) ; Huánuco (pt) ; Lima (pt)
Datos históricos
Precedido por	Huaylas (en)
Organización política
• Xefe do goberno	Waldo Rios (en)
Identificador descritivo
Fuso horario	UTC−05:00
ISO 3166-2	PE-ANC
Páxina web	regionancash.gob.pe

Ancash ou Áncash é unha das 25 rexións do Perú. A súa capital é a cidade de Huaraz, mentres que a cidade máis desenvolvida é Chimbote.

Atópase na parte central e occidental do país. Limita co océano Pacífico polo oeste, polo norte co departamento de La Libertad, polo leste con Huánuco e polo sur con Lima. Abrangue gran parte da costa norte na súa parte occidental e unha gran sección da cordilleira dos Andes. Cunha poboación estimada no ano 2011 de 1 122 792 de habitantes, ten unha superficie de 36 mil km² que representa o 2,8% do territorio nacional.

No plano xeográfico, dentro do departamento diferéncianse claramente dous tipos de paisaxes: a chaira costeira árida que domina toda a zona occidental da rexión cun ancho máximo medio de 15 km; e as zonas montañosas que ocupan o 72 % do territorio departamental, comprendendo os accidentes xeográficos das cordilleiras Blanca, Negra, Huallanca, Huayhuash e o Canón do Marañón que debido á súa situación na divisoria de augas continental, dan orixe a ríos moi importantes como o Santa e o Pativilca que desembocan no océano Pacífico, e o Marañón, afluente do Amazonas que desembocará no Atlántico.

A historia de Áncash está vinculada ás tradicións culturais máis temperás do Antigo Perú, desde o desenvolvementos das tradicións líticas do Arcaico polo 13 000 a.C, co home da Cova de El Guitarrero, até a influencia da civilización caral-supe, ademais de ter sido seo da chavín que posteriormente influíu nas culturas recuay e wari, para finalmente pertencer ao Tahuantinsuyo até a chegada dos colonizadores españois que aproveitaron o seu gran potencial mineiro e marítimo.

Áncash conta cun rico patrimonio histórico e natural, entre os que destacan os dous xacementos arqueolóxicos preincas Chavín de Huantar e Sechín, e as 340.000 hectáreas dedicadas a espazos naturais protexidos no Parque Nacional Huascarán e a Zona Reservada da Cordilleira de Huayhuash que se emprazan na serra departamental.

O departamento é a quinta economía do país por achegar ao Valor Agregado Bruto nacional un 3,5%. A importancia relativa da rexión no país é maior no caso dos sectores mineiro e pesqueiro. O 47,8% da poboación traballa no sector terciario, seguido do 37% no sector primario, e o 15,2% restante no sector secundario.^[1]

Toponimia editar

Áncash aparece como topónimo rexional por decisión do entón presidente Agustín Gamarra, quen participou na Batalla de Yungay (20 de xaneiro de 1839) no lado do exército chileno peruano, dirixido por Bulnes. Gamarra decretou o cambio de nome do daquelas departamento de Huaylas polo de Departamento de Ancachs o 28 de febreiro do mesmo ano; simultaneamente decretou cambiar de nome tamén a Yungay como vila de Ancachs.^[2] Similarmente, en Chile hai unha poboación chamada Yungay denominada así a causa do mesmo episodio.

A quebrada de Ancash é unha corrente pequena de auga, próxima ao cerro de Pan de Azúcar, onde se desenvolveu o enfrontamento bélico que puxo fin á primeira invasión chilena ou Guerra da Confederación. Os naturais chámana Ankash raqra. No quechua ancashino existen as palabras anqash ('azul') e ankash (livián, lixeiro)^[3]

Provincias editar

Capitais entre parénteses

Notas editar

↑ Banco Central de Reserva del Perú. "Caracterización del departamento de Áncash." (PDF). Consultado o 11 de decembro de 2012.
↑ Congreso Peruano. "Decreto para que el departamento de Huaylas sea denominado Ancachs" (PDF). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 26 de setembro de 2007. Consultado o 11 de decembro de 2012.
↑ «Diccionario quechua Ancash-Huaylas»(1976) editado polo Ministerio de Educación

Véxase tamén editar

Ligazóns externas editar

Mapa vial de Ancash MTC

[1] Banco Central de Reserva del Perú. "Caracterización del departamento de Áncash." (PDF). Consultado o 11 de decembro de 2012.

[2] Congreso Peruano. "Decreto para que el departamento de Huaylas sea denominado Ancachs" (PDF). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 26 de setembro de 2007. Consultado o 11 de decembro de 2012.

[3] «Diccionario quechua Ancash-Huaylas»(1976) editado polo Ministerio de Educación

[1]

[2]

[3]