Capela e necrópole de San Vítor de Barxacova

conxunto arqueolóxico no concello de Parada de Sil

Coordenadas: 42°22′23″N 7°30′06″O / 42.37305556, -7.50166667

A capela e necrópole de San Vítor de Barxacova é un conxunto arqueolóxico situado no concello de Parada de Sil, formado polos restos dunha capela medieval e unha necrópole con tumbas antropomorfas escavada en pedra.

Escavación arqueolóxica na necrópole.

Situación editar

O enclave está no val do río Mao, preto da desembocadura do río Sil, na parroquia de San Lourenzo de Barxacova. Xusto na beira oposta hai outro penedo chamado a Pena do Castelo, xa no concello da Teixeira.

Historia editar

 
Vista do penedo no val do río Mao.

Foi un lugar de paso desde tempo atrás. Preto do camiño que vai cara á ponte románica de Canceliñas foi atopada a espada de Forcas (Idade de Bronce), e no propio recinto atopáronse restos de tellas romanas. Barállase a teoría de que tivese a súa orixe como lugar de observación do paso do río Mao, xunto co penedo da Pena do Castelo.

A capela e a necrópole pertenceron ao couto do mosteiro de Santa Cristina de Ribas de Sil. Á súa vez, até o século XII pertenceu ao mosteiro de San Lourenzo de Barxacova, que nese momento pasou a ser bailía da encomenda de Quiroga, pertencente á Orde de San Xoán de Xerusalén.

Non se sabe en que momento se abandonou. Segundo a tradición oral, as pedras das paredes da capela estaban erguidas até o século XIX[1]. A comezos do século XX construíuse sobre o penedo unha base de cemento para unha torre eléctrica, xa retirada.

Arquitectura editar

 
Entrada á capela.

A capela erguíase sobre o penedo, do que se foron desprendendo co tempo varias rochas. Accedíase a través duns chanzos por un corredor. A construción debía ter uns 12 m², e presúmese que había un miradoiro sobre a propia necrópole.

As tumbas adoitan estar coa cabeza orientada cara ao oeste, con pequenas variacións para adaptarse á orografía do terreo. Hai un gran conxunto de tumbas aliñadas ao oeste da capela, do outro lado do camiño. Consérvanse algunhas das lousas que cubrían as tumbas, posiblemente reutilizadas duns enterramentos para outros.

 
Reconstrución da tumba feita con pedra tallada.
 
Tumbas na necrópole.

No lado sur da propia capela había tres tumbas máis: unha delas inconclusa, e outra non escavada, senón feita con pedra tallada.

Escavacións editar

A primeira campaña comezou no 2010[2], dirixida por Eduardo Breogán Nieto Muñiz, coa limpeza da contorna e a realización de varias sondaxes na explanada. As escavacións proseguen no verán de 2011.

Vestixios editar

Atopáronse moitas pezas de cerámica de cociña, un conrado de Sancho IV de León, un real de billón de Henrique II de Castela, e un ceitil de Afonso V de Portugal. Nunha das tumbas da capela apareceu un anaco de tibia humana.

Tradición editar

Até os comezos da escavación en 2010 só se vían 3 tumbas e os restos da capela, polo que se pensou que era un cenobio eremita. Porén, a aparición de moitas pezas de cerámica de cociña, e a súa situación nun camiño de paso, desbotan esa teoría, dando a entender que había un asentamento estable.

Segundo a tradición oral, no lugar enterrábanse os mortos da parroquia de San Lourenzo de Barxacova, de Forcas, e os do lugar de Ivil, na parroquia de Pradomao.

Segundo a tradición, a imaxe de san Vítor foi levada por unha nobre á súa casa das Quintas, na parroquia de Chandrexa, vivenda restaurada que aínda conserva unha capela privada.

Notas editar

  1. Arias Sanjurjo, J.: "Una excursión a la Ribera Sagrada", no Boletín de la Comisión Provincial de Monumentos históricos y artísticos de Orense, tomo V, nº 98, pp.49-52 (1914).
  2. "Estudo, limpeza e mantemento do despoboado de San Vítor (Parada de Sil, Ourense)" Arquivado 13 de marzo de 2016 en Wayback Machine., na web do director da escavación.

Véxase tamén editar

Ligazóns externas editar