Australia Occidental

Australia Occidental[1][2][3] (Western Australia, en inglés) é o maior dos estados de Australia, chegando a cubrir o terzo occidental do país-continente. Limita con Australia Meridional e o Territorio do Norte. Ten unha extensión total de 2 525 500 km².

Modelo:Xeografía políticaAustralia Occidental
Western Australia (en) Editar o valor em Wikidata
Imaxe

Nomeado en referencia aAustralia e Oeste Editar o valor em Wikidata
Localización
Editar o valor em Wikidata Mapa
 26°S 121°L / -26, 121Coordenadas: 26°S 121°L / -26, 121
EstadoAustralia Editar o valor em Wikidata
CapitalPerth Editar o valor em Wikidata
Contén a división administrativa
Poboación
Poboación2.656.156 (2020) Editar o valor em Wikidata (1,05 hab./km²)
Lingua usadaLíngua gija (pt) Traducir
Ngarinyin (en) Traducir
Bunuba (en) Traducir
Lingua walmajarri
Martuthunira (en) Traducir
Lingua warlpiri
Badimaya (en) Traducir
Nyulnyul (en) Traducir
Lingua pintupi
Ngarluma (en) Traducir
Ngadjunmaya (en) Traducir
Broome Pearling Lugger Pidgin (en) Traducir
Lingua jiwarli
Língua guniyandi (pt) Traducir
Worora (en) Traducir
Nyamal (en) Traducir
Lngua noongar
Dhalandji (en) Traducir
Djabirr-Djabirr (en) Traducir
Lingua pitjantjatjara
Nhuwala (en) Traducir
Yinggarda (en) Traducir
Wunambal (en) Traducir
Dialeto djugun (pt) Traducir
Nyigina (en) Traducir
Galaagu (en) Traducir
Gajirrabeng (en) Traducir
Yinjibarndi (en) Traducir
Lingua miriwoong
Jurruru (en) Traducir
Garadjari (en) Traducir
Panyjima (en) Traducir
Lingua bardi
Djawi (en) Traducir
Wajarri (en) Traducir
Lingua ngaanyatjarra
Kurrama (en) Traducir
Djaru (en) Traducir
Ngarla (en) Traducir
martu wangka (pt) Traducir
Malgana (en) Traducir
Mangarla (en) Traducir
Yinhawangka (en) Traducir
Wanman (en) Traducir
Nhanda (en) Traducir
Warrwa (en) Traducir
Língua yawuru (pt) Traducir
Nimanburru (en) Traducir
Miriwoong Sign Language (en) Traducir
Crioulo australiano (pt) Traducir
Nyangumarta (en) Traducir
Gambera (en) Traducir
Marriammu (en) Traducir
Kukatja (en) Traducir
Dhargari (en) Traducir
Kwini (en) Traducir
Pinigura (en) Traducir
Miwa (en) Traducir
Pintiini (en) Traducir
Wariyangga (en) Traducir
Wilawila (en) Traducir
Pini (en) Traducir
Kariyarra (en) Traducir
Andajin (en) Traducir
Wajuk (en) Traducir
Yawijibaya (en) Traducir
Pinjarup (en) Traducir
Umiida (en) Traducir
Unggumi (en) Traducir
Unggaranggu (en) Traducir Editar o valor em Wikidata
Xeografía
Superficie2.527.013 km² Editar o valor em Wikidata
Bañado porOcéano Índico, Océano Antártico, Gran Baía Australiana e Mar de Timor Editar o valor em Wikidata
Altitude536 m Editar o valor em Wikidata
Punto máis altoMonte Meharry (pt) Traducir (1.251 m) Editar o valor em Wikidata
Comparte fronteira con
Datos históricos
Precedido por
Creación1829 Editar o valor em Wikidata
Día festivo
Organización política
• Premier of Western Australia (en) Traducir Editar o valor em WikidataMark McGowan (pt) Traducir (2017–2023)
Roger Cook (en) Traducir (2023–) Editar o valor em Wikidata
Órgano lexislativoParliament of Western Australia (en) Traducir , Editar o valor em Wikidata
Máxima autoridade xudicialSupreme Court of Western Australia (en) Traducir Editar o valor em Wikidata
Identificador descritivo
Fuso horario
Prefixo telefónico08 Editar o valor em Wikidata
ISO 3166-2AU-WA Editar o valor em Wikidata
Outro
Irmandado con

Sitio webwa.gov.au Editar o valor em Wikidata

Na súa cidade capital, Perth, situada a beiras do río Swan, viven 1,5 millóns de persoas, é dicir as dúas terceiras partes dos habitantes do estado. Gran parte do estado é árido, alberga dous desertos: Gibson e Vitoria, pero tamén se destaca pola gran cantidade de parques nacionais.

Entre as principais atraccións do estado están:

Australia Occidental é un estado mineiro, que achega o 25% do ingreso nacional. Extráese ouro, carbón, mineral de ferro e diamantes, entre outros.

Tamén existen áreas vitivinícolas, en Perth e Swan Valley, que prosperan grazas ao excelente clima e chan para este cultivo.

Xeografía editar

A capital do estado é a cidade de Perth na parte meridional da costa oeste. Outras cidades importantes son Bunbury, Kalgoorlie, Albany, Geraldton, Port Hedland e Broome, aínda que todas elas bastante menores que Perth. O territorio próximo á costa é relativamente tépedo e forestal, aínda que gran parte do estado é cálido e árido, moi pouco habitado.

Historia editar

Os primeiros europeos en chegar ás costas de Australia Occidental foron os holandeses, quen, en busca dunha ruta ás indias das especias, viaxaron por baixo dos 40º de lonxitude sur, atopando as costas australianas, onde moitos deles encallaron os seus barcos a partir do século XVII. Moitos destes náufragos convertéronse logo en habitantes fixos destas terras.

Logo, nos primeiros anos do século XIX, tanto franceses como ingleses percorreron a zona, estableciéndo algúns pequenos asentamentos.

O establecemento na zona era fundamental para Inglaterra a fin de disputarlle os novos territorios a Francia. Foi así que en 1829 o capitán James Stirling á fronte dun pequeno continxente de cidadáns libres, estableceuse a uns 16 km da boca do río Swan (en inglés cisne, bautizado así pola gran cantidade de cisnes negros que hai na zona), ao pé do monte Eliza. Durante os primeiros anos o choque cos aborígenes do lugar foi constante.

Esta colonia, Perth, foi a primeira iniciada por cidadáns libres, ata que en 1849 comezaron a chegar os primeiros prisioneiros británicos desde outros lugares do continente, que se encargarían da construción, entre outras cousas, dos edificios públicos. Moitos deses edificios aínda están en funcionamento.

En 1890 descubriuse ouro en Coolgardie, a uns 500 km de Perth, o que provocou unha inmensa migración de xente en busca destas riquezas, facendo crecer notablemente a poboación estable. Posteriormente cando a guerra arrasaba Europa, houbo unha nova onda inmigratoria.

 
Cidades de Australia Occidental, vilas, poboados e rede de estradas

Goberno e política editar

Australia Occidental obtivo a autonomía en 1889 cunha Cámara do Parlamento bicameral, con sede en Perth e composta por unha Asemblea Lexislativa (cámara baixa) e un Consello Lexislativo (cámara alta). O sufraxio é universal e obrigatorio para todos os cidadáns australianos maiores de 18 anos de idade residentes en Australia Occidental.

Coa federación das colonias australianas en 1901, Australia Occidental pasou a ser un estado da federación. Isto supuxo a cesión de certos poderes ao goberno da Mancomunidade, de acordo coa Constitución. A pesar de que todos os poderes que non sexan expresamente cedidos á Mancomunidade permanecen no estado, co tempo a Mancomunidade foi estendendo os seus poderes grazas ao control que exerce sobre os impostos e o financiamento.

O poder executivo é exercido polo Primeiro Ministro do estado e os seus ministros. Desde 2006, o Primeiro Ministro é Alan Carpenter, do Partido Laborista.

Notas e referencias editar

  1. Benigno Fernández Salgado, ed. (2004). Dicionario Galaxia de usos e dificultades da lingua galega. Editorial Galaxia. p. 1303. ISBN 9788482887524. Australia Occidental (Australia) 
  2. Anaír Rodríguez Rodríguez, Montserrat Davila Ventura. Lingua galega: dúbidas lingüísticas (PDF). Área de Normalización Lingüística da Universidade de Vigo. p. 115. ISBN 84-8158-266-2. 
  3. Goretti Sanmartín Rei et al. Servizo de Normalización Lingüística, Universidade da Coruña, ed. Criterios para o uso da lingua (PDF). p. 120. ISBN 84-9749-199-8. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 26 de setembro de 2013. Consultado o 14 de abril de 2014.