Wikipedia

Amazigh estándar marroquí

lingua estandarizada da familia bérber escrita en alfabeto tifinagh

O amazigh estándar marroquí tamén coñecido como tamazight estándar marroquí, é unha lingua estandarizada desenvolvida polo Instituto Real da Cultura Amazigh (IRCAM) en Marrocos e que mestura características do shilha, o tamazight do Atlas central e do rifeño, as tres linguas bérberes faladas en Marrocos.[2][1][3] É lingua oficial de Marrocos dende 2011.[2][4]

Amazigh estándar marroquí[1]
ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ
tamaziɣt tanawayt'
Falado en: Marrocos
Total de falantes: Ningún[nb 1]
Familia: Linguas afroasiáticas
 Linguas bérberes
  Setentrional
   Atlas central
    Amazigh estándar marroquí[1]
Escrita: Tifinagh
Estatuto oficial
Lingua oficial de: Marrocos Marrocos (dende 2011)
Regulado por: Instituto Real da Cultura Amazigh
Códigos de lingua
ISO 639-1: --
ISO 639-2: zgh
ISO 639-3: zgh
Mapa
Status

O amazigh estándar marroquí denomínase normalmente como tamazight, amazigh ou bérber, aínda que estes termos tamén se poden usar para referirse a calquera outra lingua amazigh, ou ás linguas amazigh no seu conxunto, incluíndo aquelas fóra de Marrocos.[2][1][3][5]

Historia editar

No ano 1993, arredor do 40-60% dos marroquís falaba tamazight, ben fose tashelhit, tamazight do Atlas central ou tarifit, como lingua nai.[6][7][8] Logo da independencia de Marrocos en 1956, os activistas amazigh comezaron a pedir unha maior inclusión do tamazight nos contextos oficiais e públicos.[9][10] As asociacións culturais tamén comezaron a esixir a normalización do tamazight nos anos 80.[11]

En 2001, anunciouse a creación do IRCAM e o seu papel no ensino do tamazight nas aulas.[12] Este desenvolvemento requiriu a estandarización da escritura tamazight e a creación de dicionarios, libros de texto e materiais didácticos.[2][12]

En 2011, a constitución marroquí foi modificada para incluír o tamazight como lingua oficial.[3][4]

Desenvolvemento do estándar editar

Para desenvolver o Amazigh estándar marroquí, o IRCAM analizou as fontes escritas do tashelhit, tamazight do Atlas central e tarifit. Neste proceso, engadíronse 3584 verbos ao vocabulario normalizado.[3] Engadíronse como sinónimos palabras e estruturas sintácticas con idéntico significado en todas as linguas; por exemplo, tanto taddart, a palabra tamazight do Atlas Central para casa, como tigammi, a palabra tashelhit para casa, significan "casa" no amazigh marroquí estándar.[2]

Para engadir palabras que non se atopan en tashelhit, tamazight do Atlas central ou tarifit, o IRCAM tomou prestadas das linguas amazigh de fóra de Marrocos cando foi posible e, ademais derivou unha nova palabra do léxico tamazight existente.[2]

Ortografía editar

Véxase tamén: Alfabeto tifinagh.

O tamazight escribiuse normalmente en alfabeto árabe, en alfabeto latino bérber ou alfabeto tifinagh. Como parte do proceso de normalización, en 2003, o IRCAM escolleu tifinagh, referíndose a el como neotifinagh, como a ortografía do amazigh estándar marroquí.[13][14][15] A decisión foi controvertida tanto dentro como fóra do comité de decisión, xa que foi tomada por razóns políticas, máis que prácticas; a maioría dos marroquís falantes de tamazight non usan o tifinagh.[13][14][16][17]

A versión de neotifinagh empregada polo IRCAM é lixeiramente diferente das outras versións.[18] A partir de 2016, o uso do tifinagh restrinxiuse principalmente á sinalización pública e outros usos culturalmente visibles; non é moi utilizado na educación nin nos medios de comunicación.[19][20]

Criticismo editar

A adopción do tifinagh en 2003 foi recibida con críticas xeneralizadas, especialmente entre os activistas amazighs, que consideran que a elección é pouco práctica e limitante na promoción do tamazight.[17] A maioría dos marroquís falantes de amazigh usan o alfabeto latino e non o tifinagh, e o alfabeto latino é a escritura oficial usada para as linguas amazigh fóra de Marrocos.[14][16][19][21] Como resultado, a adopción do tifinagh considérase limitante tanto dentro de Marrocos como para conectar Marrocos coa cultura amazigh máis ampla no norte de África, e os críticos máis duros da decisión ven a decisión como unha estratexia intencionada do goberno.[14][16][17] O lingüista Salem Chaker argumentou que a decisión era "perigosa" e tiña a intención de "[conducir] este período de transición da escritura e do ensino amazigh a un final sen saída".[22] Porén, a maioría dos non activistas opuxéronse á adopción oficial do alfabeto latino para o amazigh, e unha enquisa de 2011 sinalou que o 45,5% dos enquisados coincidían en que o tifinagh era a escrita máis axeitada para representar o tamazigh.[13][17][21]

Na práctica, aínda que os tres dialectos se usan nos libros de texto da escola primaria, o tashelhit parece ser a base principal da lingua empregada nos materiais en lingua amazigh estándar producidos polo Instituto Real da Cultura Amazigh, complementado por numerosos neoloxismos puristas. Isto levou a algúns críticos a argumentar que a "política lingüística" oficial de Marrocos está a marxinar os dialectos bérberes do norte e do leste do país, e convertendo tacitamente todos os dialectos bérberes de Marrocos en "non estándar", especialmente aqueles cuxos falantes non se identifican con ningún dos tres principais dialectos empregados polo IRCAM, como o "tamazight iznasen" do nordeste, o "tamazight senhaja-ktama" do norte, o tamazight do Atlas central, o tamazight de Figuig e o bérber do sueste.[23][24][25]

Notas editar

  1. ↑ A poboación amazigh de Marrocos fala tashelhit, tarifit, tamazight do Atlas central e algunhas outras variedades de forma nativa, non a combinación estandarizada delas.

Referencias editar

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Ataa Allah, Fadoua; Boulaknadel, Siham (2018). Mastorakis, N.; Mladenov, V.; Bulucea, A., eds. "Morpho-Lexicon for standard Moroccan Amazigh". MATEC Web of Conferences 210: 04024. ISSN 2261-236X. doi:10.1051/matecconf/201821004024. 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Alalou, Ali (2018-04-03). "The question of languages and the medium of instruction in Morocco". Current Issues in Language Planning (en inglés) 19 (2): 6–8. ISSN 1466-4208. doi:10.1080/14664208.2017.1353329. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Fadoua Ataa, Allah; Boulaknadel, Siham (maio de 2014). "Amazigh Verb Conjugator" (PDF). Proceedings of the Ninth International Conference on Language Resources and Evaluation (LREC'14) (European Language Resources Association (ELRA)): 1053. 
  4. ↑ 4,0 4,1 Alalou, Ali (2018-04-03). "The question of languages and the medium of instruction in Morocco". Current Issues in Language Planning (en inglés) 19 (2): 136–160. ISSN 1466-4208. doi:10.1080/14664208.2017.1353329. 
  5. ↑ Zouhir, Abderrahman (2014). "Language Policy and State in Morocco: The Status of Berber". Digest of Middle East Studies 23 (1): 37–53. doi:10.1111/dome.12039. 
  6. ↑ Alalou, Ali (2018-04-03). "The question of languages and the medium of instruction in Morocco". Current Issues in Language Planning (en inglés) 19 (2): 136–160. ISSN 1466-4208. doi:10.1080/14664208.2017.1353329. In Morocco, three Amazigh languages can be identified: Tamazight in the middle and center of the country, Tarifit in the north, and Tashelhit in the south. Although the adjective Amazigh is commonly used, the term Tamazight is now widely used as a generic name for all of the three languages. 
  7. ↑ Gross, Joan E. (1993). "The Politics of Unofficial Language Use: Walloon in Belgium, Tamazight in Morocco". Critique of Anthropology (en inglés) 13 (2): 181. ISSN 0308-275X. doi:10.1177/0308275X9301300204. Tamazight in Morocco is divided by linguists into three major dialect areas usually referred to as: Taselhit in the south, Tamazight in the Middle Atlas mountains, and Tarifit in the north. 
  8. ↑ Gross, Joan E. (1993). "The Politics of Unofficial Language Use: Walloon in Belgium, Tamazight in Morocco". Critique of Anthropology (en inglés) 13 (2): 182. ISSN 0308-275X. doi:10.1177/0308275X9301300204. As the mother tongue of 40-60 per cent of the population of Morocco, Tamazight is clearly a national language, yet in many ways it has less recognition by the state than does Walloon in Belgium since Walloon is now taught (as a foreign language) in the schools and Tamazight is not. 
  9. ↑ Bassiouney, Reem (2009-08-27). "Language policy and politics". Arabic Sociolinguistics. Edinburgh University Press. pp. 219–220. ISBN 9780748623730. doi:10.3366/edinburgh/9780748623730.003.0006. Consultado o 2022-12-14. 
  10. ↑ Vourlias, Christopher (25 de xaneiro de 2010). "Moroccan minority's net gain". Variety 417 (10) (Penske Business Media, LLC). 
  11. ↑ African Literacies: Ideologies. Abdelhay, Asfaha, Yonas Mesfun. Newcastle upon Tyne. 2014. p. 153. ISBN 978-1-4438-6826-6. OCLC 892969053. 
  12. ↑ 12,0 12,1 Crawford, David L. (2005). "Royal Interest in Local Culture: Amazigh Identity and the Moroccan State". Nationalism and minority identities in Islamic societies. Maya Shatzmiller. Montreal [Que.]: McGill-Queen's University Press. pp. 164–165. ISBN 978-0-7735-7254-6. OCLC 191819018. 
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 Soulaimani, Dris (2016-01-02). "Writing and rewriting Amazigh/Berber identity: Orthographies and language ideologies". Writing Systems Research (en inglés) 8 (1): 1–2. ISSN 1758-6801. doi:10.1080/17586801.2015.1023176. 
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 Larbi, Hsen (2003). "Which Script for Tamazight, Whose Choice is it ?". Amazigh Voice (Taghect Tamazight) (New Jersey: Amazigh Cultural Association in America (ACAA)) 12 (2). Consultado o 17 de decembro de 2009. 
  15. ↑ Maddy-Weitzman, Bruce (2011). The Berber identity movement and the challenge to North African states (1st ed.). Austin: University of Texas Press. p. 195. ISBN 978-0-292-73478-4. OCLC 741751261. In Morocco, the Palace had chosen neo-Tifinagh as a compromise option, for political reasons. 
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 Silverstein, Paul; Crawford, David (2004). "Amazigh Activism and the Moroccan State". Middle East Report (233): 46. ISSN 0899-2851. JSTOR 1559451. doi:10.2307/1559451. 
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 Soulaimani, Dris (2016-01-02). "Writing and rewriting Amazigh/Berber identity: Orthographies and language ideologies". Writing Systems Research (en inglés) 8 (1): 12–14. ISSN 1758-6801. doi:10.1080/17586801.2015.1023176. 
  18. ↑ African Literacies: Ideologies. Abdelhay, Asfaha, Yonas Mesfun. Newcastle upon Tyne. 2014. pp. 151–152. ISBN 978-1-4438-6826-6. OCLC 892969053. 
  19. ↑ 19,0 19,1 Campbell, George L. (2012). The Routledge handbook of scripts and alphabets. Christopher Moseley (2nd ed.). Milton Park, Abingdon, Oxon: Routledge. pp. 58–59. ISBN 978-0-203-86548-4. OCLC 810078009. 
  20. ↑ "Morocco draft law on official use of Berber language scrutinised". BBC Monitoring Middle East. 4 de agosto de 2016. 
  21. ↑ 21,0 21,1 Soulaimani, Dris (2016-01-02). "Writing and rewriting Amazigh/Berber identity: Orthographies and language ideologies". Writing Systems Research (en inglés) 8 (1): 6–9. ISSN 1758-6801. doi:10.1080/17586801.2015.1023176. 
  22. ↑ Maddy-Weitzman, Bruce (2011). The Berber identity movement and the challenge to North African states (1st ed.). Austin: University of Texas Press. pp. 170–171. ISBN 978-0-292-73478-4. OCLC 741751261. 
  23. ↑ Three Moroccan activists claim that the Royal Institute of Amazigh Culture is favoring other dialects and sidelining the Southeastern Berber dialect of Morocco, adjacent to the Sous region
  24. ↑ Criticism against Morocco's Royal Institute of Amazigh Culture
  25. ↑ Criticism against Morocco's Royal Institute of Amazigh Culture[Ligazón morta]

Véxase tamén editar

Outros artigos editar

Ligazóns externas editar

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Amazigh_estándar_marroquí&oldid=6547519»