Capilaria

especie de planta
(Redirección desde «Adiantum capillus-veneris»)
Capilaria

capilaria
Clasificación científica
Reino: Plantae
División: Pteridophyta
Clase: Pteridopsida
Orde: Pteridales
Familia: Pteridaceae
Subfamilia: Vittarioideae
Xénero: Adiantum
Especie: ''A. capillus-veneris''
Nome binomial
'Adiantum capillus-veneris'
L.

A capilaria[1] ou cuadrillo[2] (Adiantum capillus-veneris L.) é un fento do xénero Adiantum da familia Pteridaceae. Aparece en zonas temperadas e tropicais de todo o mundo. Medra nas catro provincias galegas.

Etimoloxía

editar

O nome específico capillus -veneris vén do latín capillus, -i = cabelo, cabeleira; Venus, -eris = Venus, logo cabelo de Venus. O nome vulgar galego: capilaria, ten a mesma etimoloxía.

As follas deste fento compáranse cos pelos dunha fermosa cabeleira, empregándose asemade na antigüidade para o coidado do cabelo, pois tíñase a crenza de que as plantas eran medicinalmente boas para as afeccións do órgano ao que se asemellan.

Taxonomía

editar

Adiantum capillus-veneris foi descrita por Carl von Linné e publicado e Species Plantarum en 1753.

Nome común

editar

A planta recibe diferentes nomes comúns en galego como:

  • capilaria, cabelo de venus;
  • cuadrillo, coantriño, colandrillo, colandriño, cuandrillo, cuantrillo, culandrillo, culantrillo[3].

Descrición

editar
 
Detalle das frondes

É un fento miúdo vivaz provisto dun rizoma rastreiro densamente cuierto de páleas estreitas e acastañadas do que xorden frondes de (3) 10 – 30 (40) cm de lonxitude. O pecíolo é igual ou lixeiramente máis curto que a lámina, de cor parda escura con tons avermellados ou negro. A lámina é de aparencia feble e delicada, de contorna oval ou ovada lanceolada, 1 – 3 pinnatisectas. As pínnulas teñen un peciólulo das mesmas características ca o pecíolo; as fértiles son flabeladas e teñen o ápice irregularmente lobulado; as estériles teñen forma de cuña e a súa marxe é máis ou menos serrada. As pínnulas presentan un fino sistema de veas que se ramifica dicotomicamente até a marxe. Os soros están protexidos polas dobreces lobuladas do ápice (a xeito de falso indusio) das pínnulas e teñen forma rectangular ou de ril, formados por 2 – 10 fileiras de esporanxios, cunha tonalidade castaña. Esporas tetraédricas – globosas, triletas, escuras e verrugosas.

Distribución

editar

En zonas temperadas e tropicais de todo o mundo. Aparece nas 4 provincias galegas.

Hábitat e ecoloxía

editar

Este fento é característico de paredes polas que escorre a auga, moi frecuentemente ligado ao goteo das rochas porosas calcarias. Vai entre o nivel mar e os 1500 m de altitude. Clase: Adiantea capilli-veneris. Comunidades formadas esencialmente por comunidades brio-pteridofíticas que colonizan cantís, muros e penedos enchoupados de augas carbonatadas que precipitan sobre os restos orgánicos, polo que en ocasións forman sedimentos calcarios. Ademais da capilaria é característica destes ecosistemas: Pinguicula grandiflora subsp. grandiflora.

Requirimentos ecolóxicos

editar

Require penumbra e calor. Medra principalmente no piso colino principalmente. Prefire solos húmidos ou moi húmidos (indicadora de humidade) e exclusivamente básicos (pH maior de 6; indicadora de solos ricos en bases). Mellor en solos pobres nitróxeno.

Fungos asociados

editar

O fungo Hyalopsora adianti-capilli-veneris parasita as frondes da capilaria; no envés das frondes óllanse unhas bóchegas alaranxadas que corresponden ao fungo.

Usos medicinais

editar

Ten principios antitusíxenos e expectorantes. A capilaria empregouse dende a antigüidade coma planta medicinal, xa Dioscórides, médico, farmacólogo e botánico grego, a mencionaba nos seus escritos. Hoxe en día é pouco usada na medicina. Coma menciña natural as frondes frescas ou secas sábese que teñen propiedades antitusíxenas, adstrinxentes, depurativas, emolientes, febrífugas, laxantes, refrixerantes, estimulantes e sudoríficas; lixeiramente expectorantes e emenagogas. Emprégase en infusión ou xarope para combater a bronquite e afeccións da gorxa e tamén no tratamento do alcoholismo e para a eliminación de lombrigas parasitas. Emprégase externamente contra as mordedelas das serpes e picadas das abellas entre outras. No Nepal emprégase coma untura aplicado na testa contra as dores da cabeza.

Usos culinarios

editar

As frondes empréganse coma adubo en pratos doces, e secas para preparar infusións, incluso polo verán coma xaropes culinarios: cócense amodo durante varias horas e posteriormente se mesturan con azucre e o zume de froitas para preparar unha refrescante bebida.

Tamén se emprega coma planta ornamental.

  1. Nome vulgar galego preferido en Termos Esenciais de Botánica do Servizo de Normalización Lingüística da Escola Politécnica Superior de Lugo - Universidade de Santiago de Compostela, 2002. Tamén en Nomenclatura vernácula da flora vascular galega, E. Losada, J. Castro e E. Niño, (1992):, Xunta de Galicia
  2. Nome vulgar en Nomenclatura vernácula da flora vascular galega, E. Losada, J. Castro e E. Niño, (1992), Xunta de Galicia
  3. E. Losada, J. Castro e E. Niño, (1992): Nomenclatura vernácula da flora vascular galega, Xunta de Galicia

Véxase tamén

editar

Outros artigos

editar

Ligazóns externas

editar