Portal:Pobos indíxenas de América

Null
Mapa de América Benvido ó Portal dos pobos indíxenas de América!

Portal dos pobos indíxenas de América

Os pobos indíxenas de América, tamén chamados amerindios, indios ou nativos americanos son os nomes dados ós habitantes das Américas antes da chegada dos europeos, e os seus descendentes actuais. A hipótese máis aceptada para a súa orixe é que os primeiros habitantes da América viñeran de Asia atravesando a pé o estreito de Bering.

Malia que algúns pobos indíxenas de América eran tradicionalmente cazadores recolectores, especialmente na bacía do río Amazonas, aínda quedan moitos grupos que practican a acuicultura e a agricultura. O impacto da súa dotación agrícola no resto mundo é unha testemuña do seu traballo na remodelación e no cultivo da flora autóctona das Américas. Malia que algunhas sociedades teñen unha forte dependencia da agricultura, outras practicaron unha mestura de agricultura, caza e recolección. Nalgunhas rexións, os pobos indíxenas crearon arquitecturas monumentais, cidades organizadas a grande escala, sociedades de xefatura, estados e imperios.

Moitas partes de América seguen habitadas por pobos indíxenas e algúns países contan con poboacións especialmente significativas, como Belize, Bolivia, o Canadá, Chile, Ecuador, Groenlandia, Guatemala, Güiana, México, Panamá e o Perú. Existen arredor de mil linguas indíxenas diferentes faladas en América. Algunhas, como o quechua, o aimará, o guaraní, as linguas maias e o náhuatl contan os seus falantes en millóns. Moitos pobos manteñen prácticas e trazos culturais indíxenas en diferentes graos, incluíndo a relixión, a organización social e as prácticas de subsistencia. Como moitas culturas, algunhas evolucionaron para incorporar aspectos tradicionais pero tamén atenden ás necesidades modernas. Algúns pobos indíxenas aínda viven relativamente illados da cultura occidental e uns poucos son pobos non contactados.

Artigo destacado

editar

Os yanomami (tamén chamados yąnomamö ou yanomama), son un pobo indíxena de 35 000 persoas que habitan en 200 ou 250 vilas na selva amazónica, na fronteira entre Venezuela e o Brasil.

Dende 1630 até 1720, as complexas sociedades dos ríos foron eliminadas ou minguadas como resultado das expedicións de caza de escravos polos conquistadores e bandeirantes. Se isto afectou ós Yanomami e en que grao son cuestións de pura especulación. O contacto sostido co mundo exterior comezou na década de 1950s coa chegada de membros da Misión Novas Tribos así como de misioneiros católicos da Compañía de Xesús e dos salesianos.

En Roraima, na década de 1970 producíronse proxectos de desenvolvemento dentro do "Plan de Integración Nacional" levado a cabo polos gobernos militares brasileiros daquel momento. Isto supuxo a apertura dun tramo de estrada perimetral (1973–76) e varios programas de colonización en terras tradicionalmente ocupadas polos yanomami. Durante o mesmo período, o proxecto de busca de recursos RADAM (1975) detectou importantes depósitos naturais na rexión. Isto provocou un aumento progresivo dos buscadores de ouro, que despois de 1987 se converteu nunha verdadeira febre do ouro. Centos de pistas clandestinas foron abertas polos buscadores de ouro nos principais tributarios do río Branco entre 1987 e 1990. O número de mineiros na área yanomami de Roraima estimouse entre 30 e 40,000, unhas cinco veces máis que a poboación indíxena residente. Aínda que a intensidade desta carreira do ouro diminuíu moito dende 1990, a prospección de ouro segue hoxe na terra yanomami, estendendo a violencia e outros serios problemas sociais.

A reserva da biosfera Alto Orinoco-Casiquiare foi creada en 1993 co obxectivo de preservar o territorio e o estilo de vida tradicional dos yanomami e dos ye'kuana. Porén, malia que a constitución de Venezuela recoñece os dereitos dos pobos indíxenas ás súas terras ancestrais, poucos teñen a titularidade das mesmas e o goberno anunciou a apertura de grandes partes do Amazonas para a minaría legal.

Lugar de interese

editar

Nunavut (en inuktitut: ᓄᓇᕗᑦ, A nosa terra), é o maior e máis recente dos Territorios Autónomos do Canadá, situado ao Nordeste do país, entre Groenlandia ao Leste, Manitoba ao Sur, e os Territorios do Noroeste ao Oeste, territorio do que se saíron o 1 de abril de 1999, de acordo cos lindeiros fixados previamente en 1993. As devanditas fronteiras recoñecían a soberanía de Nunavut sobre case todas as illas árticas do Canadá (Ellesmere, Baffin, Devon, Southampton e a metade oriental de illa Victoria e a de Melville), así como sobre a zona costeira central do Canadá sobre o Océano Ártico e todas as illas da Baía de Hudson.

Desde 1996, ano en que se produciron disturbios entre o exército canadense e varios pobos inuit (tamén chamados esquimós), como os oka, ipperwash e nativos de Gusafsen Lake, empezábase a advertir a arela destes pobos inuit por lograr unha maior autonomía para o territorio. Tras a recomendación que facía un informe da Comisión Real do Canadá sobre a conveniencia de conceder maior autonomía aos pobos aborixes do Canadá, esta chegou de forma efectiva a mediados de 1999.

O territorio posúe unha superficie de 2.093.190 km², da cal o 7,5% corresponde a augas interiores. A súa poboación é duns 29.300 habitantes, repartidos en case unha trintena de aldeas ou poboacións menores. Unha delas é Iqaluit, a capital, situada na illa de Baffin, anteriormente denominada Frobisher Bay.

Artigos de calidade (1)

Artigos bos (3)

Imaxe destacada

editar

Nena indíxena de Ecuador.
Vexa o artigo pobo otavalo.


...Arquivo
Biografía destacada

editar

Cuauhtémoc (en náhuatl: Cuāuhtēmoc; ‘a aguia pousouse’ ‘cuāuhtli 'aguia'; tēmoc, 'descendeu, pousouse'), nado en 1496 e finado en 1525, coñecido polos conquistadores españois como Guatemuz foi o derradeiro tlatoani mexica de México-Tenochtitlán. Asumiu o poder en 1520, un ano antes da toma de Tenochtitlán por Hernán Cortés e as súas tropas.

O nome Cuāuhtémōc que significa literalmente 'aguia que descendeu (pousouse)' (náhuatl cuāuh(-tli) 'aguia', temō- 'descender', -c PASADO). A forma honorífica de Cuāuhtémōc é Cuāuhtémōctzīn (o sufijo -tzīn úsase para designar unha dignidade similar a "son" ou "señor" en galego).

Cuāuhtémōc, fillo de Ahuizotl e curmán de Moctezuma Xocoyotzin e, Tecuichpo (náhuatl, 'copo de algodón') ó chegar esta á nubilidade. Cando asumiu o poder, os conquistadores xa foran expulsados de Tenochtitlán, pero a cidade estaba devastada pola fame, a varíola e a falta de auga potable. Cuauhtémoc chegaba a este momento tras ser tlacatlecutli (xefe de armas) da resistencia ós conquistadores, dado que dende a morte de Moctezuma previo á Noite Triste, é identificado como líder militar dos mexicas.

Sabías que...?

editar

Evo Morales.


...Arquivo
Portais relacionados
Wikimedia Commons
Wikimedia Commons

en Commons

Wiktionary
Wiktionary

no Galizionario