Vilarinho da Furna
Vilarinho da Furna, tamén coñecido como Vilarinho das Furnas (pola asociación co nome do encoro) foi un lugar da parroquia de Campo do Gerês (antigamente chamado São João do Campo), situado no concello de Terras de Bouro, no distrito de Braga. Desde 1971 esta aldea está somerxida polo encoro de Vilarinho das Furnas . Este encoro acabou adquirindo un nome equivocado para esta vila, o que levaría, a día de hoxe, a cometer o erro de chamarlle este lugar Vilarinho das Furnas, en lugar de Vilarinho da Furna.
| ||||
| Localización | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Estado | Portugal | |||
| Distritos | Distrito de Braga | |||
| Concello | Terras de Bouro  | |||
| Xeografía | ||||
| Altitude | 43 m | |||
| Identificador descritivo | ||||
| Fuso horario | ||||
A comezos da década de 1960, contra a vontade da veciñanza de Vilarinho, comezaron as obras iniciais do encoro, que rematarían en 1970. Ao ano seguinte, esta vila acabou sendo somerxida por primeira vez e en 1972 tivo lugar a inauguración do encoro, da man do presidente da república, o almirante Américo Tomaz.
En outubro de 1985 créase a Asociación de Antigos Veciños de Vilarinho da Furna (AFURNA), co obxectivo de promover e preservar todo o patrimonio deste territorio. No ano 1989 inaugurouse o Museo Etnográfico de Vilarinho da Furna, construído con pedras dunha das casas desta vila, hoxe mergullada polas augas do río Homem.
Cando se baleira o encoro para a súa limpeza e cando o nivel da auga baixa en períodos de seca, aínda se poden ver as casas, camiños e muros da antiga aldea.
Orixes e antecedentes históricos editar
Vilarinho da Furna foi unha aldea comunitaria, e a súa orixe pérdese nas néboas da memoria, mesmo descoñecéndose a súa antigüidade. Nas Indagacións de 1220, de D. Afonso II, e de 1258, de D. Afonso III, hai referencias á parroquia de São João do Campo, pero nada se atopa sobre Vilarinho da Furna. Mais, no Arquivo do Distrito de Braga, hai a primeira referencia a Vilarinho, no inventario de bens da Igrexa de São João do Campo, de 1540, así como no arquivo parroquial, de 1623. Parece ser que pasou a ser parroquia autónoma do concello de Terras de Bouro, e despois pasou a ser aldea da parroquia de São João do Campo. E sábese que foi a última aldea pola que pasou a famosa Vía Nova, antes de entrar en Galicia a antiga vía militar de Braga a Astorga .
Na evolución humana, a organización comunitaria corresponde a un ciclo cultural resultante do paso do pastoreo nómade á agricultura sedentaria. En Vilarinho da Furna consérvase ata 1971 unha organización comunitaria bastante perfecta, o que denota a superioridade dunha economía que conxuga as potencialidades das economías pastorís e agrarias, nun sistema de organización comunitaria, noutrora estendido en Europa.
Vilarinho da Furna está intrinsecamente unida á cultura dos pastores e gandeiros de Europa (pobos indoeuropeos), que emigraron de leste a oeste, en dúas épocas. O primeiro, en época prerromana, probablemente formado por descendentes do pobo celta . O segundo, por pobos xermánicos que invadiron a Península Ibérica ao caer o Imperio Romano de Occidente, concretamente polos Suevos . [1]
| “ | Agradábame ir de vez en cuanto ata Vilarinho para presenciar a harmonía social en pleno funcionamento, sen policías uniformados ou de paisano. Dábame alegría ver como a lei moral pulsaba os corazóns e as conciencias, e a axuda espontánea producía os seus froitos. | ” |
— Miguel Torga.[2][3][Citas orixinais 1] | ||
Marco natural editar
A 4 km da cabeceira parroquial, Campo do Gerês, a aldea está hoxe mergullada nas augas do río Homem que sontén o encoro. Nun recuncho practicamente illado e perdido entre a serra Amarela, ao norte e ao oeste, e a serra do Xurés, ao sur e ao leste, está ancorado entre o val do Ribeiro das Furnas, onde medraban gallas de vide por unha ladeira granítica, ata que se ensanche en terras de aluvión moi fértiles, onde se cultivaba millo, patacas e feixóns.
As casas distribuíanse principalmente polas ladeiras da Serra Amarela, orientadas ao Leste, e polo tanto protexidas do Norte e do Oeste pola serra, na marxe dereita do río Homem. Na marxe esquerda do río, o terreo era máis arborado, con pequenas franxas destinadas ao pastoreo de gando, formando parte da serra do Xurés.
Foi antes da confluencia do Ribeiro das Furnas co río Homem onde se atopaba a aldea. Nesta parte de río o val era máis amplo, onde había pozos profundos e transparentes, e a pouca distancia había covas no granito, con grandes fendas e desprendemento de bloques. [1]
| “ | Regresaba de alí cun pouco máis de esperanza nos outros e en min. | ” |
— Miguel Torga.[2][3][Citas orixinais 2] | ||
Construción de presas editar
Os plans para a obra comezaron en 1950 e os traballos de terra en 1967. Nesta época, Vilarinho da Furna contaba cuns 300 habitantes.
Os habitantes acabaron prexudicados polas indemnizacións que recibían por abandonar a aldea. Os terreos foron valorados en apenas 0,5 escudos por metro cadrado pola Compañía Hidroeléctrica do Cavado, un valor moito máis baixo do normal daquela.
Ademais disto, os habitantes tamén tiveron problemas coa súa propia evacuación. Ao atoparse nun lugar afastado e de difícil acceso ás estradas, a poboación tivo que asumir en solitario os gastos e problemas de transporte das súas pertenzas, xa que o Estado non construíu unha estrada asfaltada para facilitar o transporte. O derradeiro habitante marchou en 1971, un ano antes de que a aldea ficara completamente asolagada.
Galerías editar
-
Casas da aldea de Vilarinho das Furnas -
Vilarinho da Furna -
Panorámica de Vilarinho da Furna asolagado -
Vídeo da aldea de Vilarinho da Furna asolagada
Notas editar
- ↑ 1,0 1,1 Jorge Dias, Vilarinho da Furna, uma aldeia comunitária (1948), Imprensa Nacional Casa da Moeda, Lisboa, 1981.
- ↑ 2,0 2,1 Miguel Torga (1973). Diário XI. Coimbra.
- ↑ 3,0 3,1 Mayoral 1973.
Citas orixinais, en lingua portuguesa editar
- ↑ Tradución ao galego do orixinal: De maneira que gostava de ir de vez em quando até Vilarinho presenciar a harmonia social em pleno funcionamento, sem polícias fardados ou à paisana. Dava-me contentamento ver a lei moral a pulsar quente e consciente nos corações, e a entreajuda espontânea a produzir os seus frutos.
- ↑ Tradución ao galego do orixinal: Regressava de lá com um pouco mais de esperança nos outros e em mim.
Véxase tamén editar
Outros artigos editar
Ligazóns externas editar
- Vilarinho das Furnas de António Campos (1971)
- Vilarinho das Furnas, de António Campos, 1971 (Entrevista da RTP)
- Vilarinho da Furna (modelando o passado)
- Barragem de Vilarinho das Furnas
- Vilarinho de Furnas (18 após do asolagamento)
- Ponte Romana Vilarinho da Furna
- AFURNA – Associação dos Antigos Habitantes de Vilarinho da Furna
- Museo erguido con pedra das casas de Vilarinho da Furna