Roubo de bebés na ditadura arxentina

(Redirección desde «Roubo de bebés na ditadura Arxentina»)

O roubo de bebés na ditadura arxentina foi unha práctica de secuestro, desaparición e ocultación da identidade de fillos de detidos-desaparecidos moitas veces mediante partos clandestinos e adopcións ilegais que se realizou durante a guerra sucia na Arxentina (1976-1983).

Secuestro e desaparición de bebés durante a ditadura editar

Un dos aspectos máis aberrantes da ditadura arxentina chamada Proceso de Reorganización Nacional (1976-1983) foi o secuestro e desaparición de bebés dos detidos-desaparecidos.

Na maioría dos casos trátase de mulleres detidas-desaparecidas que se atopaban embarazadas e foron mantidas con vida nos centros clandestinos de detención ata o parto co fin de apropiarse dos bebés. Existen constancias de que en varias oportunidades estas mulleres foron torturadas a pesar de estar embarazadas.

O seguinte é parte do testemuño que Adriana Calvo de Laborde prestou no Xuízo ás Xuntas o 29 de abril de 1985:

Como experiencias terribles en este lugar tengo que contar el parto de Inés ORTEGA; Inés tenía en ese momento 16 o 17 años; era por supuesto su primer hijo, estaba muy asustada, unos días antes de su parto comenzó con contracciones y nosotras comenzamos a 11 al cabo de guardia, así se hacían llamar; después de horas conseguimos que nos atendieran y les explicamos que estaba con contracciones, y dijeron que iban a traer a un médico; varias horas después llegó una persona de barba, delgado, morocho, lo pude ver porque después tuve oportunidad de conocerlo en circunstancias muy particulares.. . y por otra parte sé que se trata del doctor BERGES, que está con prisión preventiva ordenada por el juez PIAGGIO, porque lo reconocí con posterioridad; ese doctor nos sacó de la celda a Inés y a mí, ya que estaba yo embarazada, aunque yo no tenía contracciones; nos llevaron prácticamente a la rastra, escaleras arriba, en una escalera de cemento, donde nos golpeábamos en todos los escalones; nos tiró en el piso y en menos de tres minutos nos hizo un tacto a cada una; era sin duda un médico obstetra; dijo que estábamos perfectamente bien y nos volvieron a tirar en la celda; unos días después, comenzó el trabajo de parto de Inés ORTEGA; yo, que era la mayor, que ya había tenidos dos hijos, me encargué de estar con ella mientras las demás pedían a los gritos ayuda; estuvimos todas gritando al cabo de guardia para que viniera; Inés tenía contracciones cada vez más seguidas, yo trataba de decirle que la respiración abdominal, que el jadeo; estaba tirada en el piso, desesperada; por fin, muchas horas después, comenzó su trabajo de parto por la mañana y vinieron a buscarla muy tarde a la noche, se la llevaron al cuarto de al lado, el mismo que usaban para torturar, la subieron a la mesa y vendada, oíamos sus gritos, oíamos las risas de los guardias, oíamos los gritos del médico y por fin oímos el llanto del bebé; había nacido un varón en perfectas condiciones aunque no lo crean; lo oímos durante un día que lo tuvieron en una celda chiquita, que había al lado de la nuestra; ella nos contó después que la dejaron con su bebé; después le dijeron que el coronel lo quería ver y que se lo iban a entregar a los abuelos; Inés no volvió con nosotras, nunca más aparecieron ni Inés ni su bebé, ella le puso Leonardo y nació el 12 de marzo de 1977, y estaba en perfectas condiciones...[1]

A ditadura confeccionou un regulamento secreto para establecer o procedemento a seguir nestes casos e organizou maternidades clandestinas dentro dos centros clandestinos de detención ou nas súas proximidades, con médicos e enfermeiras baixo mando militar. Tipicamente, unha vez producido o parto asasinábase á nai e confeccionábanse documentos falsos para o bebé, suprimindo a súa identidade.

Os bebés eran entón entregados a parellas que na maioría dos casos eran cómplices ou encubridoras do asasinato dos pais biolóxicos e da supresión da identidade dos nenos. Nalgunhas oportunidades os nenos foron inscriptos como propios polos apropiadores e noutros mediante adopcións ilegais.

Estímase que uns 500 nenos foron secuestrados-desaparecidos. Eses nenos creceron sen saber quen eran eles e os seus pais e en que circunstancias naceron.

Xuízos editar

Unha vez establecida a democracia na Arxentina, o 10 de decembro de 1983, o presidente Raúl Alfonsín ordenou o axuízamento das primeiras tres xuntas militares que estiveron ao mando durante a ditadura. O proceso, coñecido como o Xuízo ás Xuntas levouse a cabo en 1985 e terminou coa condena dos tres membros da primeira (Videla, Massera e Agosti) e dúas dos membros da segunda xunta (Viola e Lambruschini). Con todo o fiscal Julio César Strassera non presentou o roubo de bebés como un plan sistemático do goberno militar e polo tanto o delito non formou parte daqueles polos que foron condenados.

En 1985 o presidente Raúl Alfonsín, a pedido das Avoas de Praza de Maio, asignou dous fiscais para que se dedicasen especialmente aos casos de secuestro-desaparición de nenos: Mariano Ciafardini e Aníbal Ibarra; este último sería anos despois elixido por dúas veces Xefe de Goberno da Cidade de Bos Aires e destituído a consecuencia da traxedia de Cromagnón [2].

Pouco despois, nun contexto de sublevacións militares "carapintadas", o Congreso sancionou as leis de Punto Final e Obediencia Debida que pecharon a posibilidade de axuizar aos demais responsábeis das violacións de dereitos humanos e en particular do secuestro-desaparición dos nenos. O ciclo de impunidade pechouse en 1989 e 1990 cos indultos concedidos polo presidente Carlos Menem.

Os casos de nenos secuestrados-desaparecidos sempre foron un problema insolúbel para as chamadas leis de impunidade debido á continuidade e persistencia do delito.

A condena do subcomisario Samuel Miara a 12 anos de prisión pola apropiación ilegal dos xemelgos Gonzalo e Matías Reggiardo Tolosa, fillos de Juan Reggiardo e María Rosa Tolosa, desaparecidos en 1977, é un dos casos paradigmáticos do roubo de bebés [3].

En 1997 Avoas de Praza de Maio iniciou unha causa penal sostendo que o roubo de bebés era parte dun plan sistemático impulsado desde o máis alto nivel do Estado durante a ditadura. Trátase dun dos xuízos máis importantes referidos a violacións de dereitos humanos na Arxentina durante a ditadura. Nela investígase a apropiación de 194 nenos [4].

O 19 de febreiro de 2008 iniciouse o primeiro xuízo da historia arxentina onde unha vítima, María Eugenia Sampallo, denunciou os seus pais adoptivos, pedindo para eles a máxima pena, 20 anos, por subtracción e secuestro ilexítimo mentres os seus verdadeiros pais estaban retidos no centro clandestino de detención onde ela nacera[5].

Procura e recuperación editar

A procura e recuperación dos nenos secuestrados-desaparecidos foi unha das tarefas máis importantes das organizacións de dereitos humanos e da democracia, unha vez establecida en 1983.

Con ese fin desde os primeiros anos do goberno militar organizouse a Asociación Avoas de Praza de Maio co fin específico de buscar aos nenos secuestrados-desaparecidos e apoialos unha vez recuperados.

En 1980, en plena ditadura, as Avoas de Praza de Maio atoparon ás primeiras dúas netas, Tatiana e Mara Laura Ruarte [6]. Desde entón e ata outubro de 2006 atopou a 88 netos [7].

Rosa Tarlovsky de Roisinblit, vicepresidenta de Avoas de Praza de Maio conta o seu propio caso:

A los diez días del secuestro de mi hija me llama ella y me dice que la trataban muy bien y que se había dado cuenta de que estaba equivocada. Pasado el tiempo entendí que a lo mejor la estaban apuntando con un revólver en la nuca. Yo pienso que todavía estaba en alguna comisaría, porque tomó el teléfono una voz masculina que me dijo que los cargos contra ella no eran muy graves, que iba a salir pronto, que preparara la ropita del bebé porque cuando naciera me lo iban a entregar. ¿Y cuánto es pronto?, le pregunté... Seis meses, un año, dijo, pero prepare la ropita del bebé. La tortura psicológica que fue para mí, estar día y noche al lado del teléfono, alerta a que me dejaran el bebe en la puerta... Pasó la fecha de parto y no trajeron al bebé, pasaron seis meses y perdí las esperanzas. Pero seguí luchando y volví a ir a cuanto lugar me dijeron que podía ser. Vi a un grupo de rabinos - porque yo soy judía- que visitaban cárceles. Vi a Marshall Meyer, otro rabino, muy bueno, que no te voy a decir que salió corriendo a buscar a mi hija, pero me dio recomendaciones. Y bueno, fui a la Asamblea Permanente por los Derechos Humanos. ¡Había tanta gente! Ahí me dijeron que había un grupo de abuelas, cuatro o cinco, que estaban preparando una presentación en la OEA. ¿Qué era eso? Yo ni sabía de los organismos internacionales pero ya me quedé con las otras abuelas, fui aprendiendo, en el camino, ahora creo que no queda país de América o de Europa que no conozca, al que no haya ido para presentar el caso de los nietos, los desaparecidos vivos. Porque son desaparecidos vivos. Aunque eso también lo fuimos aprendiendo. En el 81, dos abuelas que llegaron de Ginebra - de presentar nuestro caso en la ONU— me trajeron la noticia: había personas liberadas de la ESMA que tenían algo para decirme de mi hija. Viajé de inmediato, me dijeron que mi hija había sido llevada a la ESMA desde otro campo para que tuviera a su bebé. No sabía de donde venía, siempre tuvo los ojos vendados y no escuchaba nada. Y que el día 15 de noviembre de 1978 tuvo su parto con un médico de apellido Magnacco -con el que después me he careado más de una vez- en una salita de la ESMA que llamaban "la pequeña Sardá". Tuvo un varón y lo llamó Rodolfo. Seis días después, la vieron salir con su hijo en brazos. Y otra vez se cortaba la pista. Ahora sabía que mi nieto estaba vivo. ¿Y? ¿Qué hacía con eso si no tenía nada mas? Seguir trabajando. Paciencia tenemos todas las Abuelas y algunas no tienen nada, ni el sexo, ni la fecha, nada, nada y sin embargo están trabajando con la misma ilusión de encontrar, no ya a los hijos, pero sí a todos los nietos. Y bueno, dentro de la institución me reconocieron ciertas cualidades y empecé a viajar mucho por el exterior para presentar nuestro caso al mundo, para reclamar por los 30 mil y específicamente por nuestros nietos; ya hay 72 nietos localizados, porque ya no podemos hablar de niños. Encontramos chicos de 8 años, de 9, adolescentes y ahora hombres y mujeres de más de 22 que ya eligen su camino. Y entre todos ellos, encontramos al mío...[2]

Desde comezos da década do '80 as Avoas de Praza de Maio impulsaron o desenvolvemento de técnicas para determinar a identidade e reconstruír os parentescos. Chamárono índice de abuelidad e foi desenvolvido inicialmente polo Blood Center dos Estados Unidos.

O goberno de Alfonsín dispuxo a creación do Banco Nacional de Datos Genéticos (BNDG) no que se depositaron mostras de sangue das familias de desaparecidos que serán gardadas ata o ano 2050 co fin de comparalas con calquera persoa coa que se supoña poidan existir lazos de parentesco.

Durante o goberno de Carlos Menem dispúxose a creación da Comisión Nacional de Dereito á Identidade (CONADI) para que os mozos con dúbidas sobre a súa identidade poidan verificar a súa filiación sen necesidade da intervención dun xuíz. A CONADI tamén traballa en casos de adopción ou tráfico de menores.

O achado dos netos e a recuperación da súa identidade xerou cuestións adicionais, moitas delas de tipo psicolóxico. As Avoas de Praza de Maio organizaron grupos de axuda e de especialistas para iso.

Victoria Donda, nacida en cativerio na ESMA e elixida deputada nacional en 2007, é un dos casos paradigmáticos dos bebés roubados na ditadura arxentina.

Impacto na cultura editar

O impacto do roubo de bebés e dos nenos secuestrados-desaparecidos na cultura popular arxentina foi enorme.

As Avoas de Praza de Maio desenvolveron amplas campañas de procura e de difusión da problemática polos medios de comunicación. Como parte dunha desas campañas a exitosa banda de rock Bersuit Vergarabat compuxo o tema Victoria Clara sobre dúas irmás, Victoria e Clara que foron separadas. A canción pode ser libremente baixada deste sitio: Victoria Clara.mp3.

O cine reflectiu o tema en repetidas ocasións. A máis coñecida delas é a película La historia oficial, gañadora do Oscar á mellor película estranxeira en 1986, que trata o caso dunha nai adoptiva, papel que interpreta a actriz Norma Aleandro, que vai descubrindo progresivamente que o seu esposo foi un represor e que a nena adoptada é en realidade filla de desaparecidos.

En 2006 a televisión aberta puxo no ar unha telenovela chamada Montecristo, que foi un grande éxito popular, que conta a historia dun home (Santiago) que volve á Arxentina a reclamar xustiza pola morte do seu pai, investigador dos crimes da ditadura. O seu regreso desencadea a revelación dunha enorme trama de mentiras e ocultamcións, entre os que ocupa un papel central o dos fillos de desaparecidos adoptados como propios polos represores [8].

O 22 de outubro de 2007, estreouse en televisión aberta un ciclo de reportaxes dunha hora de duración denominado "Televisión por la identidad" en homenaxe ás Avoas de Praza de Maio quen cumpren 30 anos desde a súa formación. Neles recréanse as historias dos fillos de desaparecidos durante a ditadura militar. O primeiro capítulo mostrou a historia de Tatiana Ruarte Britos (logo Tatiana Sfiligoy) e a súa irmá máis nova, Laura, quen foron as primeiras fillas de desaparecidos atopados por Avoas de Praza de Maio.

Notas editar

  1. Testimonio de Adriana Calvo de Laborde, Xuízo ás Xuntas Militares, Nunca Más, 29 de abril de 1985
  2. 2,0 2,1 "Abuelas de Plaza de Mayo, por Marta Dillon". Arquivado dende o orixinal o 24 de outubro de 2007. Consultado o 12 de novembro de 2007. 
  3. "Caso Miara: ratifican condena, Clarín, 1 de setembro de 1998". Arquivado dende o orixinal o 18 de xaneiro de 2008. Consultado o 12 de novembro de 2007. 
  4. "Piden llevar a juicio oral la causa por robo de bebés en la dictadura, Clarín, 7 de febreiro de 2006". Arquivado dende o orixinal o 14 de agosto de 2007. Consultado o 12 de novembro de 2007. 
  5. Argentina vive el primer juicio por robo de bebés durante la dictadura
  6. "La primera nieta recuperada: con la verdad de origen, La Capital, 19 de marzo de 2006". Arquivado dende o orixinal o 03 de xullo de 2006. Consultado o 03 de xullo de 2006. 
  7. "Abuelas encontró al nieto 85, La Voz, 22 de setembro de 2006". Arquivado dende o orixinal o 27 de setembro de 2007. Consultado o 12 de novembro de 2007. 
  8. "Montecristo, la ambiciosa novela de Pablo Echarri, Terra, 26 de abril de 2006". Arquivado dende o orixinal o 14 de outubro de 2007. Consultado o 12 de novembro de 2007. 

Véxase tamén editar

Outros artigos editar

Ligazóns externas editar