Rinóforo

Nos moluscos gasterópodos opistobranquios, especialmente nos nudibranquios, denomínase rinóforo a cada unha das dúas proxeccións dorsais anteriores (ás veces consideradas o segundo par de tentáculos cefálicos), de bordos ondulados e de formas variábeis segundo as especies (simples ou ramificadas, e que poden ser en forma de maza, de variña, ou de folla), que son estruturas quimiorreceptoras.

O par de rinóforos de Chromodoris coi

Son típicos das lesmas de mar e das borrachas (aplisíidos).

Etimoloxía

O nome refírese á función do rinóforo como órgano para "cheirar". A palabra está formada polos elementos rino- e -foro. O primeiro deriva de xenitivo (como é a norma) da palabra do grego antigo ῥίς, ῥινός rhís, rhinós, "nariz", e o segundo do sufixo do latín científico -phorus, tirado do grego antigo -φορος, -phoros "soporte", "que leva", derivado do verbo φέρειν phérein "levar enriba", "transportar".

Función

Os rinóforos son receptores de olores ou sabores, coñecidos como órganos quimiosensores, situados na superficie dorsal da cabeza. Utilízanse principalmente para quimiorrecepción e reorrecepción (resposta ás correntes de auga) a distancia.​

Os olores detectados polos rinóforos son substancias químicas disolvidas na auga do mar. A estrutura fina e os pelos do rinóforo subministran unha gran superficie para maximizar a detección química. Isto permite que os nudibranquios permanezan cerca da súa fonte de alimento (por exemplo, especies de esponxas) e encontrar parella. En Aplysia californica, os rinóforos son capaces de detectar feromonas.​

Protección dos rinóforos

Para protexer os rinóforos prominentes contra a trabadas dos depredadores, incluídos os peixes, a maioría das especies de nudibranquios atacados poden retirar os seus rinóforos nun peto debaixo da pel.​

Estrutura

Nos adultos de Aplysia reprodutivamente maduros, o rinóforo mide aproximadamente 1 cm de lonxitude.​ A organización neuroanatómica inclúe un suco no rinóforo onde a mayoría das células sensoriais parecen estar concentradas. O seu epitelio sensorial contén neuronas sensoriais que proxectan axóns de novo aos ganglios e ás dendritas do rinóforo que terminan nun cilio exposto á superficie, ou nunha pequena protuberancia.

Galería

Unha micrografía de microscopía electrónica de barrido de baixa potencia (SEM) que mostra a punta do rinóforo de Aplysia californica A barra de escala é 300 μm. rg - suco do rinóforo punta - punta do rinóforo.

Unha imaxe SEM de potencia media que mostra o epitelio portador de cilios dentro do suco do rinóforo A barra de escala mide 100 μm. f - plregas.

Unha imaxe SEM de alta potencia que mostra cilios que se estenden desde un poro común. Tamén son evidentes os poros que carecen de cilios agrupados. A barra de escala mide 10 μm. ci - numerosos cilios longos.

Rinóforo de Aplysia californica.

Véxase tamén

Bibliografía

• Wertz A., Rössler W., Obermayer M. & Bickmeyer U. (2006): "Functional neuroanatomy of the rhinophore of Aplysia punctata". Frontiers in Zoology 3: 6. (Texto completo).