Rafaela Herrera
Rafaela de Herrera y Torreynosa, nada en Cartaxena de Indias, Vicerreinado de Nova Granada, (na actual Colombia) o 6 de agosto de 1742 e finada en Granada, Intendencia de León, (na actual Nicaragua), o 30 de maio de 1805, foi unha crioula española considerada como Heroína Nacional de Nicaragua,[1] xa que segundo as fontes históricas defendeu e repeleu con éxito o ataque dos ingleses ao castelo da Inmaculada Concepción en xullo de 1762.
| Biografía | |
|---|---|
| Nacemento | 6 de agosto de 1742  Cartaxena de Indias |
| Morte | 30 de maio de 1805 (62 anos) Granada |
| Datos persoais | |
| País de nacionalidade | Imperio Español |
| Actividade | |
| Ocupación | rebelde |
| Lingua | Lingua castelá |
Traxectoria editar
Nada o 6 de agosto de 1742 en Cartaxena de Indias no seo familiar conformado polo comandante castelán José de Herrera y Sotomayor, tenente e capitán do batallón da praza de Cartaxena, que destacou como artilleiro en accións contra os ingleses en 1740 e 1741; e en 1753 fora nomeado comandante do Castelo do Río San Juan. Daquela, a súa filla tiña dez anos, e permaneceu nove xunto a el en devandita fortaleza, de maneira que este tivo tempo para instruíla no manexo do canón, “e con algunha propiedade e acerto montábao, cargaba, apuntaba e disparaba”, segundo consta nun dos memoriais da defensa do castelo, o 29 de xullo de 1762 e filla de María Felipa Torreynosa y Udiarte que vivían nese tempo en Cartaxena de Indias.[2][3] Foi educada segundo as regras e obrigacións do seu tempo, como unha moza con ardente amor á patria e servizo ao rei.
Foi descendente de importantes representantes españois como o seu avó don Juan de Herrera y Sotomayor, ilustre enxeñeiro militar e do seu bisavó José Antonio Herrera y Sotomayor, capitán xeneral e gobernador do Río da Prata. Estudou no colexio franciscano.
Acto de heroísmo editar
Exploradores, navegantes, gobernantes, enxeñeiros e científicos españois, portugueses, ingleses, franceses e holandeses (Países Baixos) da época, coincidían en que Nicaragua (do mesmo xeito que o istmo de Panamá e o istmo de Tehuantepec), presentaban as características idóneas para a construción dunha canle interoceánica; a expedición que atacou o Castelo-Fortaleza, foi enviada polo Gobernador inglés William Henry Littleton, devandito ataque ten o seu punto de partida no Río San Juan no momento en que o comandante Herrera sufría unha grave enfermidade e debatíase na morte.[4]
Segundo as fontes, no leito de morte do seu pai, Rafaela fai xuramento de defender a fortaleza, aínda que lle custe a vida. Tras a morte, toma o control Don Juan Aguilar y Santa Cruz nomeado en devandito cargo. Os ingleses, ao decatarse que a fortaleza perdera ao seu comandante, mandaron pedir a chave do castelo, coa promesa de "non facerlle dano a ninguén".[5] O tenente contestou que non podía entregala e que resistiría cantos ataques tentasen.[6]
O 29 de xullo de 1762, os ingleses estaban situados fronte ao castelo. Tras ouvirse ás 4 da mañá “un tiro de pedrero, río abaixo”, presentouse o inimigo. Ás once do día apareceron sete grandes piraguas que desembarcaron algunhas tropas na beira sur do río. Ás tres da tarde, a filla do defunto comandante, co permiso do novo, disparou un certeiro canonazo dispersando ao inimigo, que dá morte ao comandante da gornición inglesa, o ataque da nova causáralles moitos danos até o punto que segundo testemuñas do barco onde viñan os altos oficiais, despois do impacto do canón, case ningún estaba vivo e os demais terminaron moi mal feridos como para seguir loitando.[2]
O día 30, os invasores retiráronse a certa distancia dos canonazos do castelo e pediron parlamentar. 31 romperon os lumes. O 1 de agosto, “seguiuse no lume co mesmo ardor que no antecedente e pola noite non deixou de ser bastante vivo dunha e outra parte”. O 2 cesou a artillaría de ambas as partes e o 3 os ingleses e aliados abandonaron as súas posicións, retirándose.[2]
Dada a magnitude deste acto heroico algúns historiadores como Gámez tentaron exaltar aínda máis á moza inventándose que esta disporía dunha especie de “lume grego” ao impregnar sabas de alcol que navegarían río abaixo, e supostamente serían deslizadas en dirección cara á gornición inglesa.[2]
O ataque a lume cruzado, mantívose por varios días, a vitoria da gornición exaltou o heroísmo da moza. Despois do seu acto heroico, Rafaela contraeu matrimonio co granadino Pablo Mora con quen tivo cinco fillos. Enviudou e a familia viviu na pobreza nunha veciñanza pobre da cidade de Granada até 1781.
O 11 de novembro de 1781 o rei Carlos III asinou un decreto real por medio do cal se concedeu unha pensión vitalicia pola súa heroica acción.[7] Tamén o 28 de outubro expediuse outra real orde coa cal se lle concedían “terras realengas” (propiedade da coroa) á recoñecida heroína.
Notas editar
- ↑ LEYES, DECRETOS, RESOLUCIONES Y DEMAS DISPOSICIONES SOBRE DECLARACIONES DEL PATRIMONIO CULTURAL Y NATURAL DE NICARAGUA (páxina 5), ASAMBLEA NACIONAL DE NICARAGUA http://www.asamblea.gob.ni/patrimoniocn/DIGESTO-DECRETOS-DECLARACIONPATRIMONIO.pdf Arquivado 04 de marzo de 2017 en Wayback Machine.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 "Copia arquivada". Arquivado dende o orixinal o 24 de marzo de 2021. Consultado o 10 de marzo de 2021.
- ↑ "Rafaela Herrera". Arquivado dende o orixinal o 26 de maio de 2011. Consultado o 15 de xuño de 2011.
- ↑ Relaciones entre Panamá y los Estados Unidos: Historia del Canal Interoceánico desde el siglo XVI hasta 1903, Celestino Andrés Araúz y Patricia Pizzurno http://bdigital.binal.ac.pa/bdp/tomoXXXII.pdf
- ↑ Mined (ed.). "Rafaela Herrera". Arquivado dende o orixinal o 03 de xuño de 2012. Consultado o 15 de xuño de 2011.
- ↑ "Copia archivada". Arquivado dende o orixinal o 09 de outubro de 2011. Consultado o 28 de abril de 2011.
- ↑ José Dolores Gámez en un escrito de 1889 dice: ella recibió algunas tierras y una pensión de 600 pesos en pago por sus méritos.