Piñeiro negral

O piñeiro negral^[2] ou piñeiro laricio (Pinus nigra) é unha especie arbórea da familia das pináceas. Non é un piñeiro común en Galiza.

Piñeiro negral

Piñeiro negral (Pinus nigra)

Estado de conservación

Pouco preocupante^[1]

Clasificación científica

Reino:	Plantae
División:	Pinophyta
Clase:	Pinopsida
Orde:	Pinales
Familia:	Pinaceae
Xénero:	Pinus
Subxénero:	Pinus
Especie:	P. nigra

Nome binomial

Pinus nigra
J.F.Arnold

Distribución de Pinus nigra
(1:subsp.nigra 2:subsp.salzmannii)

Distribución e hábitat

É unha especie moderadamente variábel, que aparece por todo o sur de Europa dende España até Crimea, e tamén en Asia Menor, Chipre, e localmente nos montes Atlas do noroeste de África. O groso da súa área de distribución está en Turquía. Atópase en alturas que van desde o nivel do mar ata os 2.000 msnm, máis frecuentemente desde os 250 até os 1.600 msnm.^[3] Prefire solos carlarios.

Vista da árbore

Piñas e arume

Inflorescencia

Casca do piñeiro negral

Os datos paleobotánicos sinalan a existencia no pasado desta especie en zonas do Cordal Cantábrico e en amplas zonas da chaira norte e do Sistema Ibérico, e apuntan a que a intervención humana mediante o lume e o pastoreo resultou clave na destrución deses antigos piñeirais e que foron substituídos por carballeiras, matogueiras e pasteiros. Unha vez reducida drasticamente a súa área por tales prácticas ao longo de milenios, as reforestacións espallárono por outras zonas, como Galiza, especialmente dende mediados do século XX.

Descrición

Piña do piñeiro negral.

É unha árbore de mediano porte, que acada de 20 a 55 metros de altura. A casca é de cor branca cinsenta e pode ir do pardo cinsento ao gris escuro, con fendas marcadas,^[4] placas magras, cada vez máis gretadas coa idade. O piñeiro negral é unha árbore de folla perenne; as acículas, longas e fortes, agrúpanse de dúas en dúas. Son de cor verde escura, e de 8 a 20 centímetros de longo. As piñas ou estróbilos son miúdas. Piñas e conos de pole aparecen de maio a xuño. As piñas maduras son de 5 a 10 cm de longo con follas arredondadas; maduran de verde a amarelo pálido; 18 meses despois da polinización o vento espalla as sementes con ás; as piñas ábrense de decembro a abril. A madurez asexual acádase en 15 a 40 anos; as maiores colleitas de sementes prodúcense en intervalos de 2 a 5 anos. O crecemento é moderadamente rápido (30–70 cm/ano) e ten xeralmente unha forma cónica arredondada, chegando a ser irregular coa idade. É unha árbore moi lonxeva, que pode acadar nalgúns exemplares preto dos 1000 anos, (e incluso algún, cerca dos 1050 anos), como ocorre con algúns piñeiros laricios de Puertollano na Serra de Quesada (Xaén), un dos piñeiros máis vellos da península. A madeira é moi elástica e bastante rica en resina.

Ecoloxía

É unha especialmente orófila, distribuíndose na Península Ibérica entre os 800 e os 2000 msnm, porén noutras zonas, como en Galiza, chega ao nivel do mar. Ten certos requirimentos hídricos, aínda que algo menores que os do piñeiro rubio ( Pinus sylvestris), sendo capaz de aturar unha seca estival pronunciada. Moi resistente ao frío, é capaz de soportar xeadas e nevaradas intensas. Prefire substratos calcarios, aínda que pode aparecer en ocasións en substratos silíceos. Temperamento de media sombra, polo menos nas primeiras idades, requirindo posteriormente unha posta en luz para medraren.

Subespecies

A especie divídese en dúas subespecies, dividida en cadansúas tres variedades:

Pinus nigra subsp. nigra (Piñeiro negral de Austria) ao leste da súa área de distribución, desde Austria e nordés de Italia, até Crimea e Turquía.
- Pinus nigra subsp. nigra var. nigra: piñeiro negral de Austria, de Austria e os Balcáns.
- Pinus nigra subsp. nigra var. caramanica: piñeiro negral turco, de Grecia, Turquía e Chipre.
- Pinus nigra subsp. nigra var. pallasiana: piñeiro negral de Crimea, da costa do Mar Negro e o Caúcaso.
Pinus nigra subsp. salzmannii (Piñeiro negral) ao oeste da súa localización, dende a península de Italia até España e Norte de África.
- Pinus nigra subsp. salzmannii var. salzmannii: piñeiro salgareño, de España e o sur de Francia.
- Pinus nigra subsp. salzmannii var. corsicana: (tamén coñecido coma subsp. laricio - Piñeiro de Córsega^[5]) ou piñeiro laricio, de Córsega e Italia central.
- Pinus nigra subsp. salzmannii var. mauretanica: piñeiro negral do Atlas, de Marrocos e Alxeria.

Taxonomía

Pinus nigra foi descrita por Johann Franz Xaver Arnold e publicado en Reise Mariazell 8, pl. s.n. 1785.^[6]

Etimoloxía

Pinus: nome xenérico dado en latín ao piñeiro.^[7]

nigra: epíteto latino que significa "negro".

Sinonimia

Abies marylandica Dallim. & A.B.Jacks.
Abies novae-angliae K.Koch
Pinus austriaca Höss
Pinus banatica (Georgescu & Ionescu) Georgescu & Ionescu
Pinus nigricans Host^[8]^[9]

subsp. dalmatica (Vis.) Franco

Pinus dalmatica Vis.
Pinus maritima subsp. dalmatica (Vis.) O. Schwarz

subsp. laricio Maire

Pinus altissima Carrière
Pinus calabrica Gordon
Pinus caramanica Bosc. ex Loudon
Pinus cebenensis Gordon
Pinus clusiana var. corsicana (Loudon) Franco
Pinus corsicana Loudon
Pinus italica Herter
Pinus karamana Mast.
Pinus laricio Poir.
Pinus larico Poir.
Pinus poiretiana (Asch. & Graebn.) Arrigoni
Pinus sylvestris var. maritima Aiton

subsp. pallasiana (Lamb.) Holmboe

Pinus fenzleyi Antoine & Kotschy ex Carrière
Pinus pallasiana Lamb.
Pinus pontica K.Koch
Pinus taurica (Loudon) Steud.

subsp. salzmannii (Dunal) Franco

Pinus clusiana Clemente
Pinus conglomerata Graeffer ex Ten.
Pinus mauretanica (Maire & Peyerimh.) Gaussen
Pinus mauretanica (Maire & Peyerimh.) Heyw.
Pinus pyrenaica Lapeyr.
Pinus salzmannii Dunal

Notas

↑ Conifer Specialist Group (1998). Pinus nigra. 2006 Lista Vermella de Especies Ameazadas IUCN. IUCN 2006. Consultado o 12 May 2006.
↑ Nome vulgar galego preferido en ‘’Termos Esenciais de Botánica’’ da Universidade de Santiago de Compostela, 2004
↑ Rushforth, K. (1987). Conifers. Helm ISBN 0-7470-2801-X.
↑ Aas y Riedmiller: Gran Guía de la Naturaleza, p. 54
↑ Nome vulgar preferido en galego, en Termos Esenciais de Botánica; Universidade de Santiago de Compostela, 2004.
↑ "Piñeiro negral". Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultado o 10 de abril de 2013.
↑ En Nombres Botánicos
↑ "Piñeiro negral". World Checklist of Selected Plant Families. Arquivado dende o orixinal o 13 de setembro de 2019. Consultado o 10 de abril de 2013.
↑ Piñeiro negral en PlantList

Véxase tamén

Bibliografía

Fernald, M. 1950. Manual (ed. 8) i–lxiv, 1–1632. American Book Co., Nova York.
Yatskievych, G. & J. Turner. 1990. Catalogue of the flora of Missouri. Monogr. Syst. Bot. Missouri Bot. Gard. 37: 1–345.

Ligazóns externas

[1] Conifer Specialist Group (1998). Pinus nigra. 2006 Lista Vermella de Especies Ameazadas IUCN. IUCN 2006. Consultado o 12 May 2006.

[2] Nome vulgar galego preferido en ‘’Termos Esenciais de Botánica’’ da Universidade de Santiago de Compostela, 2004

[rushforth-3] Rushforth, K. (1987). Conifers. Helm ISBN 0-7470-2801-X.

[4] Aas y Riedmiller: Gran Guía de la Naturaleza, p. 54

[5] Nome vulgar preferido en galego, en Termos Esenciais de Botánica; Universidade de Santiago de Compostela, 2004.

[Trop-6] "Piñeiro negral". Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultado o 10 de abril de 2013.

[7] En Nombres Botánicos

[8] "Piñeiro negral". World Checklist of Selected Plant Families. Arquivado dende o orixinal o 13 de setembro de 2019. Consultado o 10 de abril de 2013.

[9] Piñeiro negral en PlantList

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]