Imperio Azteca
O Imperio Azteca ou a Tripla Alianza (en náhuatl: Ēxcān Tlahtōlōyān), comezou como unha alianza de tres "altepetl", ou cidades-estado aztecas: Tenochtitlán, Texcoco e Tlacopán. Estas tres cidades-estado gobernaron a área arredor do Val de México dende 1428 até que en 1521 foron derrotadas polas forzas dos conquistadores españois e os seus aliados nativos baixo o mando de Hernán Cortés.
Ēxcān Tlahtōlōyān (nah)  | |||||
| Localización | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Capital | Tenochtitlán | ||||
| Poboación | |||||
| Poboación | 5.000.000 (1500) (16,67 hab./km²) | ||||
| Lingua oficial | lingua náhuatl clásica | ||||
| Relixión | Relixión azteca | ||||
| Xeografía | |||||
| Superficie | 300.000 km² | ||||
| Datos históricos | |||||
| Precedido por | |||||
| Creación | 1428 (Gregoriano) | ||||
| Disolución | 13 de agosto de 1521 | ||||
| Sucedido por | Reino de Nova España | ||||
| Organización política | |||||
| Forma de goberno | monarquía composta Teocracia Cidade-estado Confederación goberno militar | ||||
| Moeda | Quachtli | ||||
.svg&lang=gl)
A Tripla Alianza formouse na facción vitoriosa dunha guerra civil entre a cidade de Azcapotzalco e as súas antigas provincias tributarias. Malia que o imperio comezou nun principio como unha alianza por tres cidades autogobernadas, Tenochtitlán axiña se converteu na dominante militarmente.[1] Na época da chegada dos españois, en 1519, as terras da Alianza estaban gobernadas por Tenochtitlán, mentres que os seus aliados tiñan papeis subsidiarios.
A alianza comezou guerras e expandiuse rapidamente despois da súa formación. No seu estado máximo de expansión, a alianza controlou a maioría do centro de México así como territorios máis distantes dentro de Mesoamérica, como a provincia de Xoconochco, un exclave azteca preto da actual fronteira con Guatemala. O goberno azteca foi descrito polos estudosos como "hexemónico" ou "indirecto".[2] Os aztecas deixaron no poder ós gobernantes das cidades conquistadas sempre que aceptasen dun tributo semi-anual á Alianza, así como apoio militar na guerra. En compensación, a autoridade imperial ofreceu protección e estabilidade política, e facilitou a integración económica de diversos pobos e territorios cunha significativa autonomía local.
A relixión do imperio era o politeísmo azteca, adorando a diversos panteóns que incluían a ducias de deidades. Moitos cultos conseguiron un recoñecemento oficial importante abondo como para estar representado no recinto do templo central da capital. O culto imperial era o de Huitzilopochtli, o distintivo deus guerreiro dos mexicas. Os pobos das provincias conquistadas tiñan permitido manter e continuar coas súas propias tradicións relixiosas, sempre que engadisen ó deus imperial Huitzilopochtli nos seus panteóns locais.
Notas editar
Véxase tamén editar
Bibliografía editar
- Fontes primarias
- Berdan, Frances F.; Anawalt, Patricia Rieff (1997). The Essential Codex Mendoza. University of California Press. ISBN 978-0-520-20454-6. Consultado o 2022-07-22.
- Diaz del Castillo, Bernal (2003). The Discovery and Conquest of Mexico. Cambridge, MA: Da Capo Press. ISBN 0-306-81319-X.
- Durán, Diego (1994). History of the Indies of New Spain. University of Oklahoma Press.
- Alvarado Tezozomoc, Hernando (1975). Crónica Mexicana. Cidade de México: Universidad Nacional Autónoma de Mexico.
- Fontes secundarias
- Barnett, Ronald A. (2007-11-01). "Mesoamerican religious concepts: Part two". MexConnect. Consultado o 2022-07-20.
- Calnek, Edward (1978). "Urbanization of the Americas from its Beginnings to the Present". En Schaedel, R. P.; Hardoy, J. E.; Kinzer, N. S. The City-State in the Basin of Mexico: The Late Prehispanic Period. pp. 463–470.
- Davies, Nigel (1973). The Aztecs: A History. University of Oklahoma Press.
- Evans, Susan T. (2008). Ancient Mexico and Central America: Archaeology and Culture History, 2nd edition. Thames & Hudson, New York. ISBN 978-0-500-28714-9.
- Hassig, Ross (1988). Aztec Warfare: Imperial Expansion and Political Control. University of Oklahoma Press. ISBN 0-8061-2121-1.
- Maffie, James (n.d.). "Aztec Philosophy". The Internet Encyclopedia of Philosophy. ISSN 2161-0002. Consultado o 2022-07-20.
- Leon-Portilla, Miguel (1963). Aztec Thought and Culture: A Study of the Ancient Náhuatl Mind. Traducido por Davis, Jack E. University of Oklahoma Press.
- Pollard, H. P. (1993). Tariacuri's Legacy. University of Oklahoma Press.
- Smith, Michael (1984). "The Aztec Migrations of Nahuatl Chronicles: Myth or History?". Ethnohistory 31 (3): 153–168. JSTOR 482619. doi:10.2307/482619.
- Smith, Michael (2009). The Aztecs, 2nd Edition. Malden, MA: Blackwell Publishing. ISBN 978-0-631-23015-1.
- Smith, M. E. (2001). "The Archaeological Study of Empires and Imperialism in Pre-Hispanic Central Mexico". Journal of Anthropological Archaeology 20 (3): 245–284. doi:10.1006/jaar.2000.0372.
- Soustelle, Jacques (1964). The Daily Life of the Aztecs (English ed.). Paris.