Gul Khan Nasir

escritor

Mir Gul Khan Nasir (en urdú: میر گل خان نصیر‎), tamén coñecido como Malek o-Sho'arā Balochistan (urdú: ملک‌ شعراء بلوچستان‎; nado en Noshki o 14 de maio de 1914 e finado en Karachi o 6 de decembro de 1983, foi un político, poeta, historiador e xornalista baluchi.

Gul Khan Nasir
Nacemento14 de maio de 1914 e 1914
Lugar de nacementoKarachi
Falecemento6 de decembro de 1983 e 1983
Lugar de falecementoKarachi
NacionalidadePaquistán e Raj Británico
Ocupaciónxornalista, político e poeta
editar datos en Wikidata ]

Traxectoria editar

Mir Gul Khan Nasir naceu nunha tribo brahui, os mengal, pero sempre considerou o baluchi a súa lingua.[1] Estudou ata cuarto grao na súa aldea e logo realizou os estudos secundarios en Quetta e tras rematalos emprendeu en Lahore os universitarios, e durante eses anos estudante universitario entrou en contacto co mundo cultural e político e mais no equipo universitario de boxeo. Competiu en varios torneos chegando a ser subcampión universitario da India.

Política editar

 
Gul Khan Nasir (Esquerda), Sardar Ataullah Mengal (centro) e Ghaus Bakhsh Bizenjo (dereita)

Participou activamente na organización Anjuman-e-Ittehad-e-Balochan-wa-Balochistan, que se formara en 1931, e foi viceministro de Jhalawan no Estado de Kalat. En 1936 formouse nunha nova organización Anjuman-e-Islamia Ryasat-e-Kalat que tiña a Khan Nasir como o seu presidente. Para centrarse na nova organizaicón deixou o posto de viceministro. Trala prohibición do seu partido o 5 de febreiro de 1937 na nova organización política que o substituíu, o Partido Nacional do Estado de Kalat, asumiu o posto de vicepresidente, este novo partido estaba afiliado ao Congreso Nacional Indio[2], opúñase á partición da India e xogou un papel importante en refrear o poder e influencia dos sardars (nobres locais), loitou pola supresión de impostos inxustos e fixo campaña por un parlamento domocrático modelado segundo o británico.

Despois da integración de Kalat en Paquistán en 1948, o PNEK dividiuse, o khan de Kalat, Mir Ahmedyar Khan apostou por entrar na Liga Musulmá e tamén o fixeron outros dirixentes, como o propio Gul Khan Nasir pero aos poucos días deixou a organización canda outros líderes. En 1955 fusionáronse todas as provincias do oeste de Paquistán, en resposta un grupo de dirixentes nacionalistas baluchis dirixidos por Ghaus Bakhsh Bizenjo, Gul Khan Nasir, Agha Abdul Karim Khan (o irmán do khan de Kalat), Mohammad Hussain Anqa e Qadir Bux Nizamani formaron o partido Usthman Gal que se fusionou o ano seguinte con outras forzas para dar lugar ao Partido Nacional de Paquistán, e en 1957 o PNP xuntouse coa Liga Awami xurdindo o Partido Nacional Awami, que foi o principal partido da oposición ao réxime militar que gobernou Paquistán a finais da década de 1950 e primeira metade da de 1960 e no que Nasir xogou un importante papel como un dos seus principais dirixentes ata que o detiveron as autoridades en 1958 permanecendo en prisión en Quetta, onde o torturaron. Tras a súa liberación en 1960 volveu estar encarerado varias veces máis entre 1962 e 1970. Como resultado da loita do PNA durante esta década Baluchistán logrou o status de provincia. Nas eleccións de 1970 o PNA logrou a maioría en Baluchistán, e Gul Khan Nasir obtivo un asento na Asemblea Provincial. O Paquistán do Leste asegurouse a independencia como Bangladesh e o goberno de Bhutto non permitiu que o PNA formase goberno en Baluchistán ata 1972 co goberno de Ataullah Khan Mengal no que Gul Khan Nasir asumiu os cargos de ministro de educación, saúde, información, benestar e turismo; un dos seus logros máis recoñecidos foi o establecemento de estudos universitarios de medicina en Quetta.[3]

En 1973 agromaron as diferenzas entre Nawab Akbar Khan Bugti e o resto dos dirixentes de PN, o que Bhutto utilizou para destituír o goberno de Baluchistán. Tres meses despois Gul Khan Nasir ía a prisión acusado de traizón. Liberado en 1979 tras a caída de Bhutto e a chegada ao goberno de Zia-ul-Haq. Gul Khan Nasir marchou ao exilio en Afganistán e uniuse ao Partido Nacional Democrático de Wali Khan, así e todo ao pouco Ghaus Bakhsh Bizenjo discordou con Wali Khan sobre a revolución saur de Afganistán polo que deixou o partido seguido de Gul Khan; reorganizouse o PNP con Gul Khan Nasir como o presidente do PNP de Baluchistán pero marchou por mor de diferenzas na estratexia, concentrándose na actividade literaria. Non obstante a súa saúde estaba moi deteriorada tras pasar entre 1939 e 1978 case 15 anos en prisións.

Obra editar

Gul Khan Nasir escribiu a maioría dos seus poemas en baluchi, secasí comezou a escribir en persa[4] e entre 1933 e 1950 empregou o urdú. Tamén escribiu en brahui e traduciu a poesía de Ahmed Faiz ao baluchi. En conxunto a poesía de Gul Khan presenta como temas o antiimperialismo, as diferenzas de clases e a revolución o que reflicte as súas ideas progresistas e socialistas, e está considerado o principal poeta baluchi do seu tempo.[5]

Obras editar

  • Gul Baang (1951), foi a súa primeira colección de poesía en baluchi.
  • Escribiu en urdú unha historia de Baluchistán en dous volumes publicados en 1952 e 1957.
  • Daastaan-e-Dostain o Sheereen (1964) poesía en baluchi baseada na historia de amor baluchi de Dostain e Sheereen. 
  • Garand (1971) colección de poemas 
  • Balochistan Kay Sarhadi Chaapa Maar (1979) é unha tradución ao urdú das memorias do xeneral Reginald Edward Harry Dyer “Raiders of the Frontier”.
  • Seenai Keechaga (1980), tradución ao baluchi do libro do autor en urdú Faiz Ahmed Faiz Sar-e-Waadi-e-Seena 
  • Mashad Na Jang Naama (1981), libro en brahui que escribiu na súa mocidade pero que non se publicou ata anos despois. 
  • Shah Latif Gusheet (1983) tradución ao baluchi da poesía de Shah Abdul Latif Bhatai que trata dos baluchis.

Recompilacións póstumas editar

  • Gulgaal (1993) compilación póstuma de poesía
  • Shanblaak (1996) compilación póstuma que inclúe traducións ao urdú realizadas polo autor da súa obra.

Notas editar

  1. Josef Elfenbein "Weakness and Thirst: Unpublished Poems in Balochi by Gul Khān Nasīr and ʿAtā Sād", Iran Vol. 29 (1991), pp. 109-115
  2. Syed Fakhar "Baluchistan: British Rule, an era of Political Awakeng and Merger" Global Journal of Human Social Science. Volume 13 Issue 6, 2013
  3. In memory of literary figures Dawn, 25 de decembro de 2004
  4. Elena Bashir "Indo-Iranian Frontier Languages" Encyclopaedia Iranica
  5. Philip G. Kreyenbroek (2010)Oral Literature of Iranian Languages: Kurdish, Pashto, Balochi, Ossetic, Persian and Tajik: Companion Volume III.B.Tauris, p. 372