Coroa de Aragón: Diferenzas entre revisións

Contido eliminado Contido engadido
arranxiños
m Corribot: Cambiando: ".en.nsula .b.rica" -> "península Ibérica", segundo petición.; cambios estética
Liña 4:
A '''Coroa de Aragón''' é un termo que adoita denominar á unión permanente de múltiples títulos e estados nas mans do [[Reino de Aragón|Rei de Aragón]]. Os reinos compoñentes da Coroa nunca foron unidos politicamente excepto a nivel do rei. Polo tanto, a Coroa de Aragón non debería ser confundida co [[Reino de Aragón]], sendo este mesmo un reino compoñente da Coroa de Aragón.
 
No cumio do esplendor da Coroa durante o [[Século XIV]] e [[Século XV|XV]], a Coroa de Aragón era unha [[talasocracia]] que controlaba unha boa parte do leste da [[Penínsulapenínsula Ibérica]] e o sueste de [[Francia]], así como algunhas illas importantes e outros territorios continentais que se estendían a través do [[Mar Mediterráneo]] até [[Grecia]].
 
En [[1479]], unha unión dinástica uniu a Coroa de Aragón coa [[Coroa de Castela]], creando o que sería o [[Reino de España]]. Os títulos compoñentes da Coroa Aragonesa que herdaba o monarca español perduraron até 1716, cando foron suprimidos polos [[Decretos de Nueva Planta]] como unha consecuencia da derrota do pretendente preferido dos antigos gobernantes da Coroa de Aragón no curso da [[Guerra de Sucesión Española]].
 
== Contexto ==
[[Ficheiro:Aragonese Empire.PNG|thumb|right|200px|A máxima extensión do imperio da Coroa de Aragón.]]
 
Liña 21:
Con todo, os diferentes territorios estaban unidos dun xeito que non se semellaba moito á idea tradicional dun Imperio. Un contemporáneo, o Marqués de Lozoya, describiu a Coroa de Aragón como máis ben unha [[confederación]] que unha [[monarquía]] centralizada, sen falar dun Imperio. Tampouco documentos oficiais nunca o denominaron como un Imperio ("Imperio" ou calquera parecida); en cambio, foi considerado unha unión dinástica de reinos separados.
 
== Historia ==
[[Ficheiro:Estandarte de la Corona de Aragon.png|thumb|right|240px|Estandarte do rei de Aragón]]
 
Liña 34:
Grazas ao [[Bonifacio VIII, papa|Papa Bonifacio VIII]] a Xaime II, o [[Reino de Sardeña]] foi anexionado á Coroa en [[1297]], aínda que estes territorios non duraron mais dun século no control da Coroa de Aragón. Polo matrimonio de [[Pedro IV de Aragón|Pedro IV]] e [[María de Sicilia]], o [[Reino de Sicilia]], así como o [[Ducado de Atenas]] e [[Neopatria]], foi adicionado en [[1381]]. Os posesións gregas permanentemente foron perdidos a favor de [[Nerio I Acciaioli]] en 1388 e Sicilia estivo nas mans de [[Martin I de Sicilia|Martin I]] de 1395 a 1409, mais o [[o Reino de Nápoles]] foi engadido finalmente en 1442 pola conquista de [[Afonso V de V Aragón|Afonso V]].
 
Debe ser destacado que as posesións do rei fóra da Penínsulapenínsula Ibérica e as Illas Baleares foron gobernadas por poderes ou elites locais como pequenos reinos, e non suxeitas directamente a un goberno centralizado. Estas posesións eran máis ben unha parte económica da Coroa de Aragón que unha política.
 
O feito de que o Rei tiña interese na creación de novos reinos, en lugar de limitarse á ampliación dos existentes reinos é unha parte da loita polo poder que enfrontou aos intereses do rei en contra dos da actual [[nobreza]]. Este proceso tamén estaba en marcha na maioría dos estados europeos que con éxito seguían a transición da época medieval ao que se chama o estado moderno (véxase [[era moderna]]). Así pois, os novos territorios adquiridos a partir da [[musulmán]]s (é dicir, Valencia e Mallorca) foron polo xeral dado [[foro]] s (en catalán''peles'') como instrumento de autogoberno co fin de limitar o poder aa nobreza nas novas adquisicións e, ao mesmo tempo, incrementar a súa lealdade á monarquía. A tendencia nos países veciños [[reino de Castela]] foi similar, ambos os reinos deron impulso á [[Reconquista]] mediante a concesión de auto-goberno, xa sexa ás cidades ou territorios, en lugar de colocar aos novos territorios que se atopan baixo o poder da nobreza.
Liña 42:
Máis tarde, o seu neto o rei [[Fernando II de Aragón]] recuperou o norte dos condados cataláns (Roussillon), que se perderon por Francia e tamén o reino de [[Navarra]], que recentemente se uniu á Coroa de Aragón, mais se perdeu despois das disputas dinásticas internas.
A voda entre [[Fernando II de Aragón]] e [[Isabel de Castela]] en 1469, converteuse no evento constitutivo dos comezos do [[Reino de España]]. Nese momento [[Coroa de Castela|Castela]] e a Coroa de Aragón mantiveron distintos territorios, cada un mantendo as súas propias institucións tradicionais, os parlamentos e as leis. O proceso de consolidación territorial rematouse cando [[Carlos I de España]] en 1516 uniu a todos os reinos da Penínsulapenínsula Ibérica menos [[Portugal]] baixo un só monarca.
 
A Coroa de Aragón e as súas institucións foron abolidas só logo da [[Guerra de Sucesión Española]] (1702-1713) polos [[Decretos de Nueva Planta]], en virtude do cal todas as súas terras incorporáronse, como provincias, nun país unido baixo a administración española, volvéndose España cara a un [[Centralismo|goberno centralizado]] no marco da nova dinastía [[Casa de Borbón|Borbónica]]. As penurias e a crueldade que pasaron os territorios que loitaran en contra de [[Filipe V de España|Felipe V]] na Guerra de Sucesión foron utilizados polo [[nacionalismo valenciano]] e [[nacionalismo catalán|catalán]] argumentándoos en contra da vida moderna [[España|española]].
 
== Institucións de Goberno ==
Cada un dos tres reinos(Aragón, Cataluña e Valencia) tiña un órgano lexislativo, coñecido como "Cortes" en Aragón ou "Corts" en Cataluña e Valencia. A "deputación xeral" estableceuse en cada un deles, coñecéndose como "Generalidad" en Aragón" e "[[Generalitat]]" en Cataluña e Valencia.
 
[[Categoría:Estados desaparecidos]]
[[Categoría:Historia de Aragón]]
 
 
[[an:Corona d'Aragón]]
[[ar: تاج أراغون]]
[[ca:Corona d'Aragó]]
[[de:Krone Aragon]]
[[en:Crown of Aragon]]
[[eo:Kronlando de Aragono]]
[[es:Corona de Aragón]]
[[eo:Kronlando de Aragono]]
[[fr:Couronne d'Aragon]]
[[hr:Kruna Aragonije]]
[[id:Takhta Aragon]]
[[it:Corona d'Aragona]]
[[ja:アラゴン連合王国]]
[[la:Corona Aragoniae]]
[[nl:Kroon van Aragón]]
[[ja:アラゴン連合王国]]
[[ru:Арагонская корона]]
[[scn:Regnu d'Aragona]]