Wikipedia

Delfín Quishpe

Delfín Quishpe Apugllón, coñecido artisticamente como Delfín hasta el fin, nado en San Antonio de Encalado (Guamote, Chimborazo) o 28 de decembro de 1977, é un cantante, compositor e político ecuatoriano.[1] Foi alcalde do cantón Guamote dende 2019 até 2023, substituído por Miguel Marcatoma.[2] Coa súa carreira musical, Quishpe acadou sona na década de 2000 logo de popularizarse os seus videoclips musicais en YouTube,[3] mentres que no eido político tivo inconvenientes xudiciais, entre os que salienta o proceso aberto por parte da Fiscalía Xeral do Estado, por «presunto» tráfico de influencias e corrupción.[4][2]

Modelo:BiografíaDelfín Quishpe

(2012) Editar o valor en Wikidata
Biografía
Nacemento(es) Delfín Quishpe Apugllón Editar o valor en Wikidata
4 de decembro de 1977 Editar o valor en Wikidata (47 anos)
Guamote, Ecuador Editar o valor en Wikidata
Alcalde Guamote
15 de maio de 2019 – 1 de febreiro de 2023 Editar o valor en Wikidata
Datos persoais
Outros nomesDelfin hasta el fin de los fines Editar o valor en Wikidata
ResidenciaGuamote Editar o valor en Wikidata
RelixiónCatolicismo Editar o valor en Wikidata
Actividade
Ocupacióncantante, político, cantautor Editar o valor en Wikidata
Período de actividade1997 Editar o valor en Wikidata -
Partido políticoPachakutik Editar o valor en Wikidata
Xénero artísticoMúsica andina (pt) Traducir, tecnocumbia (en) Traducir, Huaino (pt) Traducir e pop latino Editar o valor en Wikidata
InstrumentoVoz Editar o valor en Wikidata
IMDB: nm13818624 Facebook: delfinalcaldeguamote Twitter: yosoydelfin Instagram: delfinquishpe MySpace: delfinhastaelfin Youtube: UCmx4iMT6Ol8ptI6Y3aCLDKQ Spotify: 3EZxDanENI9ODexgeKenoh Musicbrainz: 11625c29-74a6-48c2-b311-8c3f79b85fad Discogs: 5277692 Editar o valor en Wikidata

A súa transcendencia en gran parte provén do carácter involuntariamente cómico da súa música. Os videoclips das súas cancións «Torres Gemelas» e «En tus tierras bailaré», xunto a La Tigresa del Oriente e Wendy Sulca, seguen sendo os que máis atención recibiron.[5] Ademais, el mesmo actúa cun estilo denominado por el como "tecno folclore andino".[3]

En 2011, realizou o seu videoclip «Todo hombre es un minero», dedicado aos 33 mineiros chilenos e foi nomeado como «Celebridade Web do Ano» na canle MTV Latinoamérica.[6] En 2012, participou na segunda emisión do YouFest, celebrado en Madrid.[7] Anos máis tarde, empezou a dedicar por completo á política e afiliouse ao partido indixenista Pachakutik, gañando os comicios en Guamote.[8]

Traxectoria

editar

Naceu nunha comunidade quechua, e principiou co seu labor musical desde coa composición de temas folclóricos. Traballa no ensino de instrumentos e sons tradicionais a rapaces da súa comunidade, e forma parte de conxuntos musicais e de danzas folclóricas como Revelación (1997), Sensación del momento (1998) e Jatun Ayllu (1999-2000).[9] En 2022, graduouse como tecnólogo en Promoción e Defensoría Social, egresado do Instituto Superior Tecnolóxico Jatun Yachay Wasi, en Balbanera, Colta.[10]

Publicou tres discos: El Faraón del Ritmo (2001), El Gallito (2003) e Torres Gemelas (2005).

Carreira política

editar

Alcaldía do cantón Guamote

editar

A finais da década de 2010 decidiu dar un receso á súa carreira artística e afiliouse á partido Pachakutik. Delfín foi o candidato de devandito partido para a alcaldía do cantón Guamote, nas eleccións locais de Ecuador de 2019. Quishpe proclamouse vencedor logo de obter o 29,09% dos votos, sacando máis de cinco puntos ao seu competidor Carlos Guaraca (18,80%), obtendo 6.223 votos[11] e así dando o triunfo para o período 2019-2023.[12][13]

O 4 de xuño de 2020, a Fiscalía de Ecuador[14] violou as oficinas das dependencias municipais do Goberno Autónomo Descentralizado de Guamote, por «presunto» peculado na adquisición de desinfectantes no contexto da emerxencia sanitaria pola pandemia de COVID-19 en Ecuador. Quishpe,[15] aclarou o asunto e informou que:

Eu mesmo recibínos e procedín a abrirlles as oficinas; aquí non se agocha ren, a nosa administración está clara, estamos dispostos a colaborar con todo, sempre traballamos polo desenvolvemento do meu cantón.[15]
Delfín Quishpe a través do Facebook Live da alcaldía de Guamote.

En 2021, Quishpe Apugllón impediu a caravana do daquela candidato presidencial Guillermo Lasso (presidente de Ecuador a partir dese ano) ao cantón onde ten xurisdición o alcalde. Despois pediu desculpas publicamente a través dunha carta ao político polo altercado.[16]

En 2023, é substituído como alcalde de Guamote polo candidato Miguel Marcatoma do partido de esquerdas Revolución Cidadá. Segundo o informe do Consello Nacional Electoral, Marcatoma reuniu 6.670 votos, o que equivale ao 26,39%.[17]

Xuízo por corrupción

editar

O 31 de maio de 2021, foi chamado a xuízo por Oswaldo Ruiz, presidente da Corte Provincial de Xustiza de Chimborazo, xunto a outras tres persoas, por «presunto» delito de tráfico de influencias. Segundo o xornal El Mercurio de Ecuador, elevou os prezos na compra de materiais de bioseguridade contra o COVID-19 e dita transacción favoreceu aos implicados con 96.608 dólares e mais o imposto ao valor engadido.[18][19] De ser condenado, podería enfrontar unha pena de 3 a 5 anos de cárcere.[20] A comezos de decembro de 2021, a Fiscalía de Ecuador acusouno a 5 anos de cadea por «presunto» tráfico de influencias e corrupción, aínda que seguiu como alcalde de Guamote, con presentación periódica ante a autoridade competente cada 15 días.[21][22]

Discografía

editar
Álbums de estudio
Sinxelos
  • «La colegiala»
  • «El gallito bandido»
  • «Torres Gemelas»
  • «¿Qué pasa en este mundo?»
  • «Pequeño motel»
  • «Todo hombre es un minero»
  • «Vamos al Mundial»
  • «Juvaleñita»
Colaboracións

Vida persoal

editar

Casou con Rosario Urquiza Coro e tivo dous fillos. Un deles, Luis Rolando Quishpe Urquiza, morreu en 2018 con quince anos de idade por mor da enfermidade de Crohn.[23][24]

Notas

editar
  1. ↑ "Delfín Quishpe: No soy oportunista. Soy un cantante-social, hoy político". El Universo (en castelán). 2019-04-04. Consultado o 2023-12-22. 
  2. ↑ 2,0 2,1 FAYERWAYER (25 de marzo). "Delfín Quishpe, famoso cantante de Youtube, fue elegido alcalde de Guamote". 
  3. ↑ 3,0 3,1 Leo Marcazzolo, "Sería una sorpresa cantar en Viña", The Clinic No. 197, 2007-01-04. An online copy can be found on http://www.lesterfibla.com/documentos/delfin.doc
  4. ↑ 24 Horas México (1 de decembro de 2021). "El cantante Delfín Quishpe detenido por tráfico de influencias". 
  5. ↑ David Sasaki, Ecuador, Chile: Kitsch Goes for Cash on YouTube, Global Voices, 2007-03-07.
  6. ↑ Tele Amazonas (13 de decembro). "Delfin Quishpe nominado a "Celebridad Web" en MTV". 
  7. ↑ RPP Noticias (23 de setembro). "Tigresa del Oriente y Wendy Sulca participarán en el Youfest". 
  8. ↑ El Dictamen México (25 de marzo de 2019). "“Delfín hasta el fin” gana alcaldía de Guamote, y “La Tigresa del Oriente” lo felicita". Arquivado dende o orixinal o 27 de marzo de 2019. Consultado o 06 de novembro de 2023. 
  9. ↑ "Delfín Quishpe". Ecuador Musical. Arquivado dende o orixinal o 31 de decembro de 2010. Consultado o 28 de agosto de 2011. 
  10. ↑ "Delfín Quishpe, alcalde de Guamote, se graduó como tecnólogo en Promoción y Defensoría Social". El Universo. Consultado o 2 de febreiro de 2023. 
  11. ↑ Ecuavisa (27 de marzo de 2019). "Perfil de Delfín Quishpe". Arquivado dende o orixinal o 28 de marzo de 2019. Consultado o 28 de marzo de 2019. 
  12. ↑ ABC (26 de marzo de 2019). "«Delfín hasta el fin»: de cantar en YouTube a convertirse en alcalde de Guamote". 
  13. ↑ TN (26 de marzo de 2019). "Delfín Quishpe, el youtuber que le cantó a las Torres Gemelas, fue elegido alcalde en Ecuador". 
  14. ↑ "Guamote: Fiscalía allana municipio del alcalde Delfín Quishpe por presunto delito de peculado". El Universo. 4 de xuño de 2020. Consultado o 4 de xuño de 2020. 
  15. ↑ 15,0 15,1 "Delfín Quishpe se pronuncia luego del allanamiento del Municipio de Guamote". Extra. 4 de xuño de 2020. Arquivado dende o orixinal o 6 de xuño de 2020. Consultado o 4 de xuño de 2020. 
  16. ↑ "Delfín Quishpe, alcalde de Guamote, se disculpa con Guillermo Lasso tras "malentendido" durante su visita al cantón en campaña electoral - VIDEO y CARTA". Qué Noticias. 11 de maio de 2021. Consultado o 2 de xuño de 2021. 
  17. ↑ El Universo (Ecuador) (6 de febreiro de 2023). "Un correísta reemplazará a Delfín Quishpe en la alcaldía de Guamote". 
  18. ↑ "Delfín Quishpe, alcalde de Guamote, es llamado a juicio por el presunto delito de tráfico de influencias". El Mercurio. 1 de xuño de 2021. Consultado o 2 de xuño de 2021. 
  19. ↑ "Delfín Quishpe arriesga de 3 a 5 años de cárcel por corrupción". T13. 1 de xuño de 2021. Consultado o 2 de xuño de 2021. 
  20. ↑ "Delfín Quishpe, alcalde de Guamote, fue acusado de tráfico de influencias: arriesga de 3 a 5 años de cárcel". ADN RADIO. 1 de xuño de 2021. Consultado o 2 de xuño de 2021. 
  21. ↑ El Comercio Perú (1 de decembro de 2021). "Ecuador: “Delfín hasta el fin” fue condenado a 5 años de prisión". 
  22. ↑ Radio La Calle (15 de setembro de 2021). "Ecuador:Tráfico de influencias: Delfín Quishpe, con prohibición de salida del país". 
  23. ↑ El Comercio (22 de outubro de 2018). "Los mensajes con los que Delfín Quishpe despidió a su hijo". 
  24. ↑ Extra (22 de outubro de 2018). "“Tuvo una muerte feliz”". Arquivado dende o orixinal o 28 de marzo de 2019. Consultado o 28 de marzo de 2019. 

Véxase tamén

editar

Ligazóns externas

editar
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Delfín_Quishpe&oldid=6714787»