Wikipedia

Crise de Oka

disputa territorial entre un grupo de mohawks na vila de Oka, Quebec, no Canadá

A crise de Oka[5][6][7] (en francés: Crise d'Oka) foi unha disputa territorial entre un grupo de mohawk e a cidade de Oka, no Quebec, o Canadá, a cal empezou o 11 de xullo de 1990. Durou 78 días, até o 26 de setembro de 1990, e finalmente dúas persoas resultaron mortas. A disputa foi o primeiro conflito violento ben documentado entre as Primeiras Nacións e o goberno canadense a finais do século XX.

Crise de Oka

Membros da banda de Seton Lake bloqueando a liña BC Rail en apoio de Oka, mentres un oficial da Real Policía Montada do Canadá observa.
Data 11 de xullo - 26 de setembro de 1990 (78 días)
Lugar Oka, Quebec
Resultado Vitoria estratéxica menor dos mohawk, vitoria táctica canadense. A maioría dos militantes escapou antes de que a infantaría mecanizada comenzase a desmantelar as barricadas. O desenvolvemento posterior do campo de golf cesou. Rexurdimento da identidade indíxena.
Belixerantes
Canadá Pobo mohawk
Líderes
John de Chastelain Ellen Gabriel
Forzas en combate
FAC:
  • • 4500 soldados
  • • +1000 vehículos[1]

RPMC:

  • • Pequeno número posicionado en varias barricadas e patrullas

SQ:

  • • 10-100 operativos do Groupe d'Intervention
  • • 2000 policías
  • • Ducias de vehículos
 Activistas non locais:
  • • +2500 activistas/guerreiros[2]

Activistas locais:

  • • 75-600 guerreiros armados (en varios momentos, incluídos os non locais)
  • • Ducias de activistas locais desarmados
Baixas
Máis de 20 soldados das FAC feridos[3]
10 axentes feridos da RPMC[4]
Un operativo do Groupe d'Intervention da SQ morto 		75+ feridos[1]

Antecedentes históricos editar

Os mohawk estabelecéronse por primeira vez na área de Montreal a comezos do século XVIII, trasladándose cara ó norte dende a súa terra natal no val do río Hudson.[8] Desprazaron ós huróns, nativos da zona, con quen os iroqueses (dos cales os mohawk son unha tribo) estiveran en conflito durante moito tempo, e que foran debilitados polo contacto prolongado cos colonos franceses. O asentamento mohawk no val do río San Lourenzo foi influenciado en gran medida polos misioneiros xesuítas franceses que buscaban conversos entre os mohawk e que estabeleceron reducións misioneiras xesuítas para eles en Kahnawake e Kahnesatake.

En 1717, o gobernador de Nova Francia outorgou as terras que abranguían "os piñeiros" e o cemiterio de Pine Hill, onde foran enterrados os devanceiros locais dos mohawk[9] (quen consideraban o cemiterio como sagrado)[10] á Compañía de Sacerdotes de San Sulpicio, unha orde católica con sé en París, Francia. En 1868, un ano despois da formación da Confederación, o xefe do pobo mohawk en Oka, Joseph Onasakenrat, escribiu unha carta ó seminario alegando que a súa concesión incluía preto de nove millas cadradas reservadas para o uso dos mohawk en confianza do seminario, e que o seminario descoidara esta confianza outorgándose a si mesmos (o seminario) dereitos de propiedade únicos.[11][12] En 1869, Onasakenrat atacou o seminario cunha pequena forza armada despois de darlles ós misioneiros oito días para entregar a terra. As autoridades locais puxeron fin a este enfrontamento co uso da forza.[13][14]

Crise editar

 
Forzas canadenses e Sûreté du Québec na zona de disputa, o 3 de setembro de 1990.

Como protesta contra a decisión da corte de permitir que proseguise a expansión do campo de golf, algúns membros da comunidade mohawk erixiron unha barricada que bloqueaba o acceso á área. O alcalde Ouellette esixiu o cumprimento da orde xudicial, mais os manifestantes negáronse. O Ministro de Asuntos Nativos do Quebec, John Ciaccia, escribiu unha carta de apoio para os nativos, declarando que «estas persoas viron desaparecer as súas terras sen ser consultadas ou compensadas, e iso, na miña opinión, é inxusto e de mala fe, especialmente para ser un campo de golf.»[15]

O 11 de xullo, o alcalde pediu á Sûreté du Québec (SQ), a forza policial provincial do Quebec, que intervise na protesta dos mohawk, citando unha presunta actividade criminal na barricada. O pobo mohawk, de acordo coa Constitución da Confederación Iroquesa, preguntou ás mulleres, as coidadoras da terra e as "proxenitoras da nación", se o arsenal que os guerreiros acumularan debía ser utilizado ou non.

O SQ despregou unha unidade de resposta de emerxencia, o Groupe d'intervention (grupo de intervención), que respondeu á barricada despregando botes de gas lacrimóxeno e granadas de conmoción[9][10] nun intento de obrigar ós mohawk a dispersarse. En resposta, producíronse disparos dende ambos lados,[9] e despois dun tiroteo de 15 minutos, a policía retrocedeu, abandonando seis patrulleiros e unha escavadora. Aínda que unha conta inicial informou que o cabo da SQ, Marcel Lemay, de 31 anos, recibira un disparo na cara durante o tiroteo,[16] unha investigación posterior determinou que a bala que o alcanzou e finalmente o matou golpeou o seu «lado esquerdo debaixo da axila, unha área non cuberta polo [seu] chaleco antibalas.»[17]

Antes da incursión había arredor de 30 guerreiros armados dentro e arredor da barricada. Despois do tiroteo, este número aumentou a 60-70 e logo aumentaría a 600.[1] Os mohawk confiscaron seis vehículos, incluídos catro coches de policía, e apoderáronse do cargador frontal para esmagar os vehículos e usalos para formar unha barricada na autoestrada principal.[18]

Os guerreiros estabeleceron unha rede de comunicacións entre as aldeas mohawk de Akwesasne, Kanesatake e Kahnawake, empregando radios portátiles, teléfonos móbiles, sereas antiaéreas e campás de bombeiros, así como estacións de radio locais e patrullas humanas.[10] A situación intensificouse a medida que os mohawk locais se uniron ós nativos de todo o país e dos Estados Unidos de América. Malia a presión para desmantelar a barricada, esta mantívose firme.[10] O Sûreté du Québec estabeleceu os seus propios bloqueos na estrada 344 para restrinxir o acceso a Oka e Kanesatake. Outro grupo de mohawk nunha localización achegada de Kahnawake, en solidariedade con Kanesatake, bloquearon a ponte Mercier no punto onde pasaba polo seu territorio, selando así un importante punto de acceso entre a illa de Montreal e os moi poboados suburbios de South Shore.

No cumio da crise, a ponte Mercier e as rutas 132, 138 e 207 foron bloqueados, creando unha interrupción substancial do tráfico e o aumento da ira a medida que a crise se prolongaba. Un grupo de residentes frustrados de Châteauguay comezou a construír unha estrada non autorizada e non planificada que eludía a reserva de Kahnawake. Moito despois da crise, esta estrada inacabada finalmente foi incorporada á autoestrada 30 do Quebec.

A frustración pola conxestión e o desvío do tráfico debido ó bloqueo da ponte e das estradas foron expresadas publicamente. Os residentes de Châteauguay queimaron unha efixie dun guerreiro mohawk mentres cantaban "sauvages" (salvaxes).[19] O locutor de radio Gilles Proulx aumentou as tensións con comentarios como que os mohawk «nin sequera podían falar francés». Estes comentarios inflamaron os ánimos que estiveran especialmente elevados polas reaccións que precederon a esta crise, incluídos os do membro federal do Parlamento de Châteauguay, Ricardo López.[20]

O 8 de agosto, o primeiro ministro do Quebec, Robert Bourassa, anunciou nunha conferencia de prensa que, segundo a Sección 275 da Lei de Defensa Nacional, solicitaran apoio militar en "axuda do poder civil". O primeiro ministro Brian Mulroney era remiso a que o goberno federal e, en particular, as forzas canadenses estivesen tan involucradas. Porén, segundo a lei o Procurador Xeral do Quebec, baixo a dirección do Primeiro Ministro do Quebec, tiña o dereito de requisar as forzas armadas para manter a lei e a orde como responsabilidade provincial. Este movemento tivo un precedente no Canadá, incluíndo dúas décadas antes durante a crise de outubro que Robert Bourassa solicitara tamén nese momento.

Foi por volta desta época cando o SQ aparentemente perdera o control da situación, e a Real Policía Montada do Canadá despregouse o 14 de agosto. Prohibíuselles usar a forza e ​​axiña se viron abrumados polos disturbios causados ​​polos mohawk e as turbas creadas polo tráfico bloqueado, durante o curso dos cales, dez axentes foron hospitalizados.[4]

O Xefe do Estado Maior de Defensa, o xeneral John de Chastelain, colocou ás tropas con sede no Quebec en apoio das autoridades provinciais. Uns 2 500 soldados regulares e de reserva dos 34° e 35° Grupos de Brigadas Canadenses e o 5° Grupo de Brigadas Mecanizadas Canadenses foron notificados. O 20 de agosto, unha compañía do 22° Rexemento Real, dirixida polo maior Alain Tremblay, fíxose cargo de tres barricadas e chegou ó bloqueo final que conducía á área en disputa. Alí, reduciron o tramo de terra de ninguén, creada orixinalmente polo Sûreté du Québec antes da barricada nos piñeiros, de 1,5 quilómetros a 5 metros. Tropas adicionais e equipo mecanizado foron mobilizados nas áreas de concentración arredor de Montreal, mentres que os avións de recoñecemento organizaron misións fotográficas aéreas sobre o territorio mohawk para reunir intelixencia. Malia as altas tensións entre as dúas partes, non se intercambiaron disparos.

Resolución e secuelas editar

O 29 de agosto, os mohawk da ponte Mercier negociaron a fin do bloqueo co tenente coronel Robin Gagnon, o comandante "Van Doo" que era responsable da beira sur do río San Lourenzo durante a crise. Esta retirada eventualmente contribuíu á resolución do asedio que sufrían na reserva de Kahnawake, e o 26 de setembro, os mohawk que aínda se atopaban alí desmantelaron e destruíron algunhas das súas armas e regresaron á reserva despois de queimar cerimonialmente tabaco.[21]

Porén, os mohawk en Oka sentíronse traizoados pola perda da súa ficha de negociación máis efectiva da ponte Mercier: unha vez que o tráfico comezou a fluír de novo, o goberno do Quebec rexeitou novas negociacións de conformidade coa súa disputa orixinal sobre a expansión do campo de golf de Oka.[21] O 25 de setembro foi testemuña do enfrontamento final da crise: un guerreiro mohawk camiñou arredor do perímetro da área de bloqueo cun pau longo, encendendo bengalas que foran instaladas orixinalmente polas Forzas Canadenses para alertalos sobre as persoas que fuxían da área. Os soldados quixeron disuadir a este home cunha mangueira de auga, mais faltáballe presión abonda para dispersar a multitude que o arrodeaba. Esta multitude burlouse dos soldados e comezou a lanzarlles globos de auga, mais o incidente non se intensificou en maior medida.[22]

Entre os acusados e condenados pola súa participación estaban Ronaldo Casalpro (quen usou o alias Ronald "Lasagna" Cross durante o conflito). Casalpro foi mallado por oficiais da Sûreté du Québec despois do seu arresto, e mentres tres foron suspendidos sen paga, o caso tardou tanto en procesarse dado que xa abandonaran a forza.[23] Dous oficiais da SQ foron suspendidos e investigados por presuntamente mallar a Casalpro mentres estaba detido, mais non foron acusados posteriormente.[23] Cross cumpriu unha condena de seis anos por cargos de asalto e armas relacionados co seu papel na crise e morreu dun ataque ó corazón en novembro de 1999.[23] O irmán de Casalpro, Tracy Cross, máis tarde foi padriño na voda da irmá do cabo asasinado da SQ Marcel Lemay, Francine, que se reconciliara coa comunidade despois de ler At the Woods' Edge, unha historia de Kanesatake.[24]

A expansión do campo de golf que orixinalmente desencadeou a crise foi cancelada e o goberno federal mercou os terreos en disputa ós propietarios por 5,3 millóns de dólares, vinte veces o valor anterior ó enfrontamento.[25] A crise custoulle, estimativamente, 60 millóns de dólares ás forzas canadenses e 150 millóns de dólares ó goberno do Quebec.[26] A crise de Oka motivou o desenvolvemento dunha política nacional de vixilancia das Primeiras Nacións para tratar de previr futuros incidentes,e puxo os temas indíxenas en primeira plana no Canadá.[22] En 1991, Ouellette foi reelixido alcalde de Oka por aclamación. Máis tarde dixo da crise que as súas responsabilidades como alcalde obligárono a actuar como o fixo.[27]

Notas editar

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 "Oka Crisis, 1990". Warrior Publications (en inglés). 
  2. ↑ Kanehsatake: 270 Years of Resistance. YouTube (en inglés). 20 de setembro de 2011. 
  3. ↑ La Crise d'Oka - 11 juillet 1990. YouTube (en francés). 22 de novembro de 2013. 
  4. ↑ 4,0 4,1 "Canada's Aboriginal People: The Oka Crisis, Sovereignty, Rec". prezi.com (en inglés). 
  5. ↑ Campbell, Lindsey. "(Re)covering Oka: Alanis Obomsawin's Representation of the Crisis at Oka". Off Screen. Consultado o 20 de marzo de 2017. 
  6. ↑ CBC, ed. (15 de maio de 2016). "Resisting, reclaiming and reconnecting to culture". CBC Unreserved. Consultado o 20 de marzo de 2017. 
  7. ↑ Barrett, Paul (2015). University of Toronto Press, ed. Blackening Canada: Diaspora, Race, Multiculturalism. Toronto. p. 165. 
  8. ↑ Donald A. RUMRILL, "An Interpretation and Analysis of the Seventeenth Century Mohawk Nation: Its Chronology and Movements," The Bulletin and Journal of Archaeology for New York State, 1985, vol. 90, pp. 1-39. (en inglés)
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Scott, Marian (10 de xullo de 2015). "Revisiting the Pines: Oka's legacy". Montreal Gazette (en inglés). Consultado o 3 de setembro de 2019. 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 Lackenbauer, P. Whitney (2008). "Carrying the Burden of Peace: the Mohawks, the Canadian Forces, and the Oka Crisis" (en inglés) 10 (2). Journal of Military and Strategic Studies. Arquivado dende o orixinal o 26 de decembro de 2017. Consultado o 3 de setembro de 2019. 
  11. ↑ Katlatont Gabriel-Doxtater, Brenda; Kawanatatie Van den Hende, Arlette (1995). At the Woods' Edge: An Anthology of the History of the People of Kanehsatà:ke (en inglés). Kanehsatake Education Center. 
  12. ↑ "The Oka Legacy: Oka Timeline: An Unresolved Land Claim Hundreds of Years in the Making". Firsthand (en inglés). Canadian Broadcasting Company. Consultado o 3 de setembro de 2019. 
  13. ↑ York, Geoffrey; Pindera, Loreen; David, Dan (1991). People of the Pines: The Warriors and the legacy of Oka (en inglés). Little, Brown Publishers. 
  14. ↑ Tekastiaks (setembro de 1990). "Mohawk territory at Oka under dispute" (en inglés). Peace and Environment News. Arquivado dende o orixinal o 07 de febreiro de 2009. Consultado o 3 de setembro de 2019. 
  15. ↑ Alanis Obomsawin, Kanehsatake: 270 Years of Resistance (en inglés), National Film Board of Canada, 1993, consultado o 3 de setembro de 2019.
  16. ↑ Associated Press (1990). "Officer Dies as Mohawks and Police Clash", New York Times, 12 de xullo de 1990. (en inglés)
  17. ↑ "Officer shot from Mohawk gunmen's location in pines" Arquivado 12 de xaneiro de 2012 en Wayback Machine., The Hamilton Spectator, 14 de agosto de 1995. (en inglés)
  18. ↑ "Officer Dies as Mohawks and Quebec Police Clash". New York Times (en inglés). 12 de xullo de 1990. Consultado o 3 de setembro de 2019. 
  19. ↑ Kanehsatake: 270 Years of Resistance (filme de 1993), dirixido por Alanis Obomsawin.
  20. ↑ Hamilton, Graeme (13 de setembro de 2008). Dion ranks a distant second in Quebec Liberal leader haunted by Clarity Act. National Post (en inglés). Ricardo Lopez, a former Tory MP and Canadian Alliance candidate running for the Liberals in Salaberry-Beauharnois, had recommended in 1988 that all Indians be shipped to Labrador 
  21. ↑ 21,0 21,1 Montgomery, Mark. "History: Oka Crisis Ends". Radio Canada International (en inglés). RCI. Consultado o 3 de setembro de 2019. 
  22. ↑ 22,0 22,1 "Oka". Canada History (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 02 de abril de 2018. Consultado o 3 de setembro de 2019. 
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 Ha, Tu Thanh (11 de xullo de 2000). "Crisis inspired many native people - The Globe and Mail". The Globe and Mail (en inglés). Consultado o 4 de setembro de 2019. 
  24. ↑ Scott, Marian (10 de xullo de 2011). "Oka Crisis: Sister of slain corporal builds bridges". Montreal Gazette (en inglés). Consultado o 4 de setembro de 2019. 
  25. ↑ "Oka Crisis". The Canadian Encyclopedia (en inglés). 28 de xaneiro de 2019. Consultado o 4 de setembro de 2019. 
  26. ↑ Braün, Danny (3 de xullo de 2015). "Retour sur la crise d'Oka en 17 photos". Radio-Canada (en francés). Consultado o 30 de marzo de 2020. 
  27. ↑ Ouellette, Jean (invitado); Medina, Ann (entrevistadora); Maitland, Alan (anfitrión) (11 de xullo de 1991). Oka: A year later (clip de son) (en inglés). The CBC Digital Archives. Consultado o 4 de setembro de 2019. 

Véxase tamén editar

Bibliografía editar

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Crise_de_Oka&oldid=6412975»