Centro histórico de Nápoles

O centro histórico de Nápoles representa o primeiro núcleo histórico da cidade de Nápoles. Contén 27 séculos de historia. Na súa maioría declarado Patrimonio da Humanidade pola UNESCO en 1995 (unhas 1021 hectáreas), incluíuse na relación de bens a protexer, a súa particular singularidade reside na conservación e uso case total do trazado viario da antiga Grecia.

Centro histórico de Nápoles

Tipo	espazo urbano
Localización
División administrativa	Nápoles, Italia
Localización	Centro storico Napoli
40°51′05″N 14°15′46″L
Composto por	historical centre of Naples (en) Marechiaro (pt) District of Villa Manzo, Santa Maria della Consolazione (en) District of Casale and Santo Strato (en)
Características
Superficie	Patrimonio da Humanidade: 1.021 ha zona de protección: 1.350 ha
Patrimonio da Humanidade
Tipo	Patrimonio cultural  → Europa-América do Norte
Data	1995 (19ª Sesión), Criterios de Patrimonio da Humanidade: (ii) e (iv)
Identificador	726
Parte dun sitio do Patrimonio da Humanidade
historical centre of Naples (en) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg
Data	1995 (19ª Sesión)
Identificador	726-001
Parte dun sitio do Patrimonio da Humanidade
District of Villa Manzo, Santa Maria della Consolazione (en) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg
Data	1995 (19ª Sesión)
Identificador	726-002
Parte dun sitio do Patrimonio da Humanidade
Marechiaro (pt) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg
Data	1995 (19ª Sesión)
Identificador	726-003
Parte dun sitio do Patrimonio da Humanidade
District of Casale and Santo Strato (en) [[File:Noun Project label icon 1116097 cc mirror.svg
Data	1995 (19ª Sesión)
Identificador	726-004

Tendo en conta que o sitio ten un valor excepcional. É unha das cidades máis antigas de Europa, cuxo tecido urbano contemporáneo conserva os elementos da súa longa e axitada historia. A súa situación na baía de Nápoles confírelle un valor universal excepcional que tivo unha profunda influencia en moitas partes de Europa e máis aló. — Motivación da UNESCO

Historia

O centro histórico de Nápoles testemuña a evolución histórica e artística da cidade, desde o seu primeiro asentamento grego no século VIII a.C. ao longo da zona con vistas ao mar, a refundación da mesma cidade nun ámbito máis interno, constituíndo o "centro antigo", ata a cidade barroca española que viu a apertura cara ao oeste do núcleo urbano e a ese centro da elite cultural decimonónica, co florecemento na cidade de numerosas vilas nobres e burguesas que caracterizan toda a zona de Posillipo e Vomero.

A área considerada patrimonio da UNESCO ocupa aproximadamente 1021 hectáreas e contén os seguintes barrios: Avvocata, Montecalvario, San Giuseppe, Porto, Pendino, Mercato (Municipalità I), Stella, San Carlo all'Arena, (Municipalità III), Chiaia, San Ferdinando, San Lorenzo, Vicarìa e parte dos outeiros de Vomero e Posillipo.

O terremoto de Irpinia de 1980 danou parte do centro histórico e sacou á luz problemas estruturais e sociais (mesmo antigos) aos que se decidiu reparar tamén urbanisticamente coa promulgación da lei n. 219 de 1981, pola que se establecen disposicións para a ordenación e control da actividade edificatoria, sancionando, recuperando e rehabilitando as edificacións ilegais. Actualmente, gran parte do centro histórico da cidade atópase en malas condicións e apto para a súa conservación, de feito, moitas estruturas, ademais das xa mencionadas igrexas de arte (fontes, pazos, arquitectura antiga, santuarios sagrados etc.) atópanse en condicións de extremo abandono, para facer fronte a esta emerxencia, diversas organizacións e comités cidadáns tratan de que a UNESCO interveña.

Un acordo asinado entre a rexión de Campania, o municipio e o Ministerio de Patrimonio Cultural, supuxo que a Unión Europea destinase 100 millóns de euros en xuño de 2012 para realizar traballos de restauración sobre os monumentos do centro histórico máis en risco.

Barrios que forman parte do Patrimonio Mundial

O Centro Antigo

O centro antico di Napoli, correspondente á zona dos decumani

A cidade ten dous núcleos antigos verdadeiros e orixinais: o primeiro é o outeiro de Pizzofalcone no que naceu a cidade de Partenope, mentres que o segundo é a zona do decumano de Nápoles onde naceu Neapolis. Neste último espazo, en concreto, concentráronse todas as edificacións ao longo dos séculos ata o século XVI, coa apertura cara ao oeste da cidade a instancias do vicerrei español don Pedro de Toledo.

Neste lugar atópanse un número especialmente elevado de recursos culturais e artísticos: obeliscos, mosteiros, claustros, museos, as famosas rúas dos beléns, catacumbas, escavacións arqueolóxicas ao aire libre e subterráneas con restos romanos e gregos, incluíndo o teatro romano, estatuas e baixorrelevos, frisos monumentais, así como columnas medievais que sosteñen edificios históricos antigos e moito máis.

A mesa Strozzi. No século XV, destaca unha Nápoles pechada na zona antiga

Só o centro antigo, que incorpora os distritos de San Giuseppe, Porto, Pendino, Mercato, San Lorenzo e Vicarìa que, máis concretamente, corresponden case á zona dos decumanos de Nápoles, ve a existencia de máis de 200 igrexas históricas ao que se vincula a actividade de famosos expoñentes da arte italiana. Entre os principais artistas están: Giotto, Caravaggio, Donatello, Giuseppe Sanmartino, Luca Giordano, Cosimo Fanzago, Luigi Vanvitelli, José de Ribera, Domenichino, Guido Reni, Tino di Camaino, Marco dal Pino, Simone Martini, Mattia Preti e moitos outros.

Durante a época medieval, a cidade estaba dividida en barrios. Estes foron: Capuana, Montagna, Nido, Porto, Portanova e Forcella. Neste contexto a cidade estaba pechada polas súas murallas máis aló das cales había unha prohibición absoluta de construír. A característica que distinguiu o centro antigo de Nápoles, de feito, é a case exclusión do desenvolvemento en extensión da cidade, favorecendo así o crecemento "en altura". A circunstancia de que a cidade se apoia sobre solo de tufa calcaria favoreceu prácticas de levantamento de edificacións existentes, extraendo o material das canteiras subterráneas xa utilizadas dende o primeiro nacemento da cidade.

Porén, o traslado do poder político ao Maschio Angioino foi un primeiro impulso para que a aristocracia local arrastrase as súas residencias nobres cara á parte occidental da cidade.

A apertura ao oeste co vicerreinado español

Don Pedro de Toledo

A expansión da cidade cara ao oeste, que tivo lugar no século XVI con don Pedro de Toledo, supón o nacemento do actual centro histórico. Así naceron os Quartieri Spagnoli ("barrios españois"), con Via Toledo, Largo di Palazzo, Via Medina ata a zona de Pizzofalcone e Chiaia.

O pazo real, concretamente, foi o motivo dun auténtico acaparamento por parte dos aristócratas napolitanos e estranxeiros dos espazos baleiros que se alzaban ao longo da estrada que ía directamente á residencia do vicerrei, é dicir, vía Toledo.

Estas reformas determinaron na cidade a “reconquista” do mar que dende a chegada de Partenope e ata entón non se utilizaba.

Os grandes edificios da época borbónica

Nápoles no primeiro cuarto do século XVIII

Co paso do vicerreinado español ao reino borbónico prodúcese o salto cultural definitivo da cidade, que se converteu no destino extremo do Grand Tour europeo.

Nápoles madura a súa propia conciencia ilustrada confirmándose como a gran capital europea. En apenas vinte anos (de 1730 a 1750) construíronse impresionantes edificios, símbolo do nivel cultural alcanzado: a reggia di Capodimonte, o real Albergo dei Poveri e o Teatro di San Carlo.

Coa chegada do neoclasicismo de principios do século XIX (e tamén do eclecticismo de finais de século), o centro histórico amplíase tamén á zona de Posillipo e Vomero, explotando estes "novos" espazos caracterizados por paisaxes de particular beleza e por un amplo espazo natural circundante. Así nacen a Villa Floridiana, Villa Rosebery e moitas outras importantes vilas napolitanas.

Notas

Referencias

Véxase tamén

Bibliografía

• Franco Strazzullo (1968). Edilizia e Urbanistica a Napoli dal '500 al '700. Naples: Arturo Berisio Editore. IT\ICCU\NAP\0091570. 
• Donatella Mazzoleni; Mark E. Smith (2007). I palazzi di Napoli. Venice: Arsenale Editrice. ISBN 88-7743-269-1. 

Outros artigos

• Nápoles

Ligazóns externas

• Sitio oficial do Concello de Nápoles (en italiano) (en inglés).