Wikipedia

Cecilia Bartolomé


Cecilia Margarita Bartolomé Pina nada en Alacante o 10 de setembro de 1940 é unha directora de cine, Guiónista e produtora española.[1][2] Considerada unha das mulleres cineastas máis transgresoras da súa época, foi pioneira en abordar nos seus traballos temas que eran social e politicamente tabús, como o aborto, o divorcio, o colonialismo español ou a transición política española.[3] É directora e coguionista de Vámonos, Bárbara (1978) considerada a primeira película feminista realizada en España. Valeulle a censura no seu momento e posteriormente múltiples recoñecementos.

Modelo:BiografíaCecilia Bartolomé
Biografía
Nacemento10 de setembro de 1940 Editar o valor en Wikidata (84 anos)
Alacant, España Editar o valor en Wikidata
EducaciónEscuela Oficial de Cine Editar o valor en Wikidata
Actividade
Ocupacióndirectora de cinema, guionista, produtora Editar o valor en Wikidata
Familia
CónxuxeJosé Luis Alcaine Escaño Editar o valor en Wikidata
Premios
IMDB: nm0059061 BNE: XX881654 Editar o valor en Wikidata

Biografía

editar

Naceu en Alacante e aos sete anos a súa familia trasladouse a Guinea Ecuatorial xa que o seu pai foi nomeado xefe da censura cinematográfica nas entón colonias españolas.[4] En Guinea comezou a actuar e a dirixir nas representacións teatrais escolares e durante a súa época adolescente dirixiu ao alumnado da Escola Superior Indíxena.[3] Alí residiu até os 20 anos ata que se mudou a Madrid. "Atopei unha sordidez descomunal, á que me custou moito tempo adaptarme e un machismo recalcitrante" explicou nunha entrevista anos despois.[4]

A o seu regreso a España, tras abandonar os seus estudos de Enxeñaría e posteriormente Ciencias Económicas logrou inscribirse na Escuela Oficial de Cine de Madrid converténdose nunha das primeiras mulleres españolas diplomadas en cine nos anos sesenta xunto a Pilar Miró e Josefina Molina.[3][5] Alí rodou varias curtametraxes á sombra do Nuevo Cine Español da EOC dos sesenta, desde os seus primeiros traballos La siesta (1962) La noche del doctor Valdés (1964) ou Carmen de Carabanchel (1965) sobre a vida sexual das mulleres españolas que resultou provocador para o profesorado e que Josetxo Cerán e Marina Díaz López consideran o primeiro traballo do "tríptico emancipatorio" xunto a Plan Jack Cero Tres (1968) con historia de Gonzalo Suárez[6] e o mediometraxe musical sobre o divorcio Margarita e o lobo (1970) práctica coa que se graduó.[7]

“Quixen contar como era a vida sexual das mulleres españolas de 1965 fronte ao conto de fadas da Carmen de Merimée, que foi unha muller que follaba a torto e a dereito e non se preñaba nunca. No meu curto esperpéntico falábase das peripecias dunha parella que non quería ter máis fillos e usaba métodos anticonceptivos, ou para abortar, que eran o leite. Eu era unha tola carioca, facía o que cría que había que facer, non o pensaba dúas veces; nunca me detiven a considerar a conveniencia ou non dunha película. Curiosamente, anos despois Carmen de Carabanchel foi programada nun ciclo porque dicían que con el cambiara o estilo da Escola, cuxo linguaxe até entón fora como o de Antonioni" explicou anos despois.[8][9]

Graduouse en 1969 e o seu proxecto fin de carreira resultou ser para o réxime franquista unha nova provocación: o mediometraje Margarita e o lobo (1970) secuestrado pola censura exhibiuse clandestinamente fóra de España, até a chegada da democracia. O nome de Bartolomé foi incluído por iso na "lista negra" e ao saír da Escola non puido traballar co seu nome dedicándose á publicidade e a rodar documentais industriais. Chegou mesmo a presentar un proxecto de película coa firma de José Luís Borau "pero o ministerio descubriu que eu estaba detrás e tampouco o autorizaron" explicou anos despois.[9]

A súa obra fílmica foi censurada por expor abertamente os obstáculos da muller española no século xx, desde a falta de liberdade propias da época, até as limitacións á hora de gozar da sexualidade ou o aborto.[10]

Tras a morte do xeneral Franco e o inicio da transición española recibiu o encargo para dirixir a súa primeira longametraxe, Vámonos, Bárbara (1977) inspirado na película Alicia xa non vive aquí (1974) do director estadounidense Martin Scorsese contextualizando o guión nos problemas de parella e o divorcio en España considerado pola crítica como a primeira película feminista española.[11] Na súa película Bartolomé decidiu cambiar o final do traballo de Scorsese porque considerou que "a solución para a muller non é atopar ao príncipe azul cando o que ela quere é atoparse a si mesma e non repetir a historia que tivera co seu marido".[9]

Entre abril de 1979 e finais de 1980 xunto ao seu irmán José Juan Bartolomé rodou un dobre documental sobre a transición española contada pola xente da rúa concretado en dous traballos: No se os puede dejar solos[12] e Atado y bien atado (1983) englobados baixo o título xenérico Después de... (1983)[13] nos que se reflicte críticamente a transformación de España ao final da ditadura.[14] Debía ser cualificada polo ministerio para a súa exhibición tras o intento de golpe de estado de 1981 -na película detectábase o ambiente pre-golpe - e a censura non só a prohibiu senón que a secuestrou e tivérona retida durante tres anos.[9][13] Foi Pilar Miró á súa chegada á Dirección Xeral de Cinematografía cando en 1983 logrou rehabilitar o traballo e puido exhibirse aínda que con moita menos repercusión polo atraso.[9][15] Tras diversos avatares e secuestros, devanditos documentais foron finalmente premiados polo Ministerio de Cultura e exhibíronse mundialmente.

En 1983 Televisión Española anunciou o inicio da preproducción do programa Los Omeya, unha serie de seis ou sete episodios que preparaba un colectivo encabezado por Bartolomé no que tamén estaban Manuel Gutiérrez Aragón, José María Gutiérrez, José Luís Guarner e Concha Romero. Finalmente o director xeral de programación puxo fin ao proxecto.[4]

A súa última película Lejos de África (1996) coescrita co seu irmán e rodada en Cuba[16] foi a primeira longametraxe crítica sobre o colonialismo español en África, recollendo así mesmo as súas vivencias do mundo que ela mesma viviu.[3]

En 2005 dirixiu para a serie de TVE Cóntame como pasou o capítulo documental Carrero Branco, o comezo do fin que investiga e analiza a vida e asasinato do militar que foi a man dereita de Franco.

Vida persoal

editar

Casada co director de fotografía José Luís Alcaine que traballou nalgunha das súas películas, é a nai do tamén director de fotografía Pancho Alcaine Bartolomé, formado en Estados Unidos.[17]

Filmografía

editar
  • 1962: La siesta (corto da Escuela Oficial de Cine de Madrid).
  • 1964: La noche del doctor Valdés (corto da Escuela Oficial de Cine de Madrid) Guión e dirección.
  • 1965: Carmen de Carabanchel (corto da Escuela Oficial de Cine de Madrid). Guión e dirección.
  • 1966: La brujita (corto da Escuela Oficial de Cine de Madrid). Guión e dirección.
  • 1967: Plan Jack Cero Tres (corto de la Escuela Oficial de Cine de Madrid). Dirección e Guión sobre unha historia de Gonzalo Suárez.
  • 1969: El paraíso ortopédico (actriz).
  • 1970: Margarita y el lobo (mediametraxe como traballo fin de carreira da Escuela Oficial de Cine de Madrid. Guión, sobre unha novela de Christiane Rochefort, e dirección).
  • 1978: Rostros, de Juan Antonio Galván (Guiónista).
  • 1978: Vámonos, Bárbara (longrametraxe. Dirección).
  • 1983: Después de... (longametraxe documental codirixido co seu irmán José Juan Bartolomé).
  • 1996: Lejos de África (longametraxe. Guión escrito co seu irmán José Juan Bartolomé e dirección).
  • 2005: Especial Carrero Blanco: el comienzo del fin, capítulo documental na serie Cuéntame cómo pasó.

Premios e recoñecementos

editar
  • Membro de honra da Asociación de Mulleres Cineastas, CIMA, organización da que foi cofundadora.[18]
  • En 2009 a Universidade de Alacante e o Centro de Estudos sobre a Muller organizou unha retrospectiva sobre Cecilia Bartolomeu.[17]
 
No acto homenaxe programa "Maestros" da Academia de Cine de España (2019)
  • O 2 de xullo de 2019, a Academia das Artes e as Ciencias Cinematográficas de España organizou como recoñecemento a toda a súa traxectoria, un acto homenaxe no programa "Maestros" de recoñecemento ás grandes figuras do cine español.[22]
  • Premio á traxectoria profesional do IV Festival de Cine por mujeres en 2021.[23]
  • O 29 de xaneiro de 2022, a Asociación de Informadores Cinematográficos de España outorgoulle o Premio Feroz de Honra 2022, acompañado dunha retrospectiva da obra de Bartolomeu na Filmoteca de Zaragoza.[24][25]

Bibliografía

editar

Notas

editar
  1. ↑ "IMDb Cecilia Bartolomé" (en inglés). Consultado o 14 de marzo de 2014. 
  2. ↑ "Homenaje a Cecilia Bartolomé, Socia de Honor de CIMA, en la Academia de Cine – CIMA – Asociación de mujeres cineastas y de medios audiovisuales" (en castelán). Consultado o 2020-09-24. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 "Cecilia Bartolomé - Departamento de Bibliotecas y Documentación del Instituto Cervantes". Consultado o 2021-11-18. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Belinchón, Gregorio (2022-01-29). "Cecilia Bartolomé: “La censura se cebó conmigo porque me reía de todo”" (en castelán). Consultado o 2022-01-29. 
  5. ↑ Torres, Augusto M. Huerga Fierros editores, ed. Directores españoles malditos (en castellano). ISBN 84-8374-480-5. Consultado o 14 de marzo de 2014. 
  6. ↑ "Plan Jack cero tres (C) (1967)" (en castelán). Consultado o 2024-07-07. 
  7. ↑ Josetxo Cerdán y Marina Diaz López (2001). "Las rozaduras del agua se hacen de manera invisible: pequeña cartografía para transitar por el cine de Cecilia Bartolomé" (PDF). Cecilia Bartolomé. El encanto de la lógica. 
  8. ↑ Galán, Diego (2016-01-17). "Cecilia Bartolomé, cineasta con coraje". El País (en castelán). ISSN 1134-6582. Consultado o 2024-09-18. 
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 Galán, Diego (2016-01-17). "Cecilia Bartolomé, cineasta con coraje". El País (en castelán). ISSN 1134-6582. Consultado o 2021-11-18. 
  10. ↑ Hoy, Granada (2019-04-03). ""A día de hoy, todavía resulta exótico ver a una tía al mando de un equipo de cine"" (en castelán). Consultado o 2020-09-24. 
  11. ↑ "Vidas de cine. Cecilia Margarita Bartolomé Pina". Arquivado dende o orixinal o 12 de xuño de 2013. Consultado o 14 de marzo de 2014. 
  12. ↑ "Después de... No se os puede dejar solo (1ª parte)". 
  13. ↑ 13,0 13,1 Bedoya, Juan G. (1982-05-06). "'Después de...', documental sobre la transición española, ha sido desposeído de las subvenciones estatales". El País (en castelán). ISSN 1134-6582. Consultado o 2021-11-18. 
  14. ↑ "Después de... primera parte: No se os puede dejar solos (1983) - IMDb". Consultado o 2024-07-07. 
  15. ↑ Fernández-Santos, Ángel (1983-11-02). "'Después de...' obra 'maldita' del cine de la transición, se estrena con tres años de retraso". El País (en castelán). ISSN 1134-6582. Consultado o 2021-11-18. 
  16. ↑ Morales, Fernando (1998-03-29). "Lejos de África (Black Island)". El País (en castelán). ISSN 1134-6582. Consultado o 2021-11-19. 
  17. ↑ 17,0 17,1 García, Pedro López (2013-02-28). Alicantinos en el cine. Cineastas en Alicante (en castelán). Editorial Club Universitario. ISBN 978-84-9948-539-3. Consultado o 2021-11-18. 
  18. ↑ "Homenaje a Cecilia Bartolomé, Socia de Honor de CIMA, en la Academia de Cine – CIMA – Asociación de mujeres cineastas y de medios audiovisuales" (en castelán). Consultado o 2021-09-20. 
  19. ↑ "Cecilia Bartolomé, premio Mujer de Cine 2012. Festival Internacional de Cine de Gijón". Consultado o 14 de marzo de 2014. 
  20. ↑ "La Moncloa. 02/02/2015. SS.MM. los Reyes de España entregan las Medallas de Oro al Mérito en las Bellas Artes [Prensa/Actualidad]" (en castelán). Consultado o 2020-10-11. 
  21. ↑ "Cecilia Bartolomé, premio especial de la Academia Valenciana del Audiovisual". Las Provincias (en castelán). 1 de novembro de 2018. Consultado o 11 de novembro de 2018. 
  22. ↑ "Un cine feminista, moderno y divertido | Homenaje a Cecilia Bartolomé" (en castelán). Consultado o 2021-09-20. 
  23. ↑ "Premio a la pionera del cine Cecilia Bartolomé y el pre estreno español de CODA para inaugurar el Festival". Consultado o 2021-11-18. 
  24. ↑ Themes, Studio. "Informadores de Cine. - Cecilia Bartolomé, Premio Feroz de Honor 2022" (en castelán). Consultado o 2022-02-06. 
  25. ↑ "Cecilia Bartolomé, Premio Feroz de Honor 2022: "Sigo peleando por demostrar que las mujeres somos superiores al hombre" | Onda Cero Radio" (en castelán). 2022-01-30. Consultado o 2022-02-06. 

Enlaces externos

editar
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cecilia_Bartolomé&oldid=6852523»