Budare

O budare (ou aripo no oriente venezolano) é unha prancha circular de orixe prehispánica. É tradicional da gastronomía venezolana e está feita de ferro fundido ou arxila. Úsase para cocer ou torrar alimentos como arepas, cachapas, casabe de iuca, mañoco ou café, entre outros.

Arepas de millo pelao cociñándose nun budare improvisado

Etimoloxía

O termo «budare», de orixe taína, asóciase cos vocábulos «buran» e «burén».

Na illa de Margarita, no estado de Nueva Esparta, os budares son un pouco máis pequenos e delgados. Reciben o nome de «aripos», vocábulo cumanagoto do cal se cre que deriva o termo «arepa».

Un dos rexistros históricos destes termos atópase na obra do século XVI Viaje y descripción de las Indias, de Galeoto Cey:

Unha vez exprimida a reladura da iuca, sácana destes recipientes ou "sebucanes", que queda como aserrín, e sobre o lume teñen torteiras de terra, grandes como unha rodela, que nas Indias chaman aripos ou burenes.

Galeoto Cey

Así mesmo, consérvase outro rexistro na obra El Orinoco ilustrado y defendido, do misioneiro xesuíta Joseph Gumilla:

Amoreado o aserrín da iuca vinte e catro horas, toma punto como a masa de trigo, e entón, nuns ladrillos delgados e anchos, que chaman budare, debaixo dos cales arde o lume, van tendendo aquela masa feita torta

Joseph Gumilla

Características e usos

A forma actual do budare desenvolveuse no século XVIII. Os budares modernos son de ferro, aceiro ou aluminio. Con frecuencia reciben un tratamento chamado «curado» ou «curación» para que os alimentos non se adhiran demasiado á súa superficie. Unha alternativa máis moderna aínda é o budare revestido de teflón.

Para cociñar o casabe e o mañoco úsanse budares moi grandes, de 80 cm ou máis de diámetro. Estes colócanse directamente sobre o lume de leña.

Instrumentos similares

En México e algúns países de América Central existe un utensilio similar, o «comal». Así mesmo, na Amazonía do Perú existe unha versión chamada «blandona».