Arizona

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Arizona (homónimos).

Arizona (/aɾiˈθona/; en lingua inglesa: Arizona [ˌærɪˈzoʊnə]; en lingua navagho: Hoozdo Hahoodzo [hoː˥z̥to˩ ha˩hoː˩tso˩]; en lingua o'odham: Alĭ ṣonak [ˈaɭi̥ ˈʂɔnak]) é un estado situado ao suroeste dos Estados Unidos de América. Linda co estado de Utah ao norte, co de Colorado ao nordés, co de Novo México ao leste, co de California ao oeste, e co de Nevada ao noroeste, amais de lindar ao sur cos estados mexicanos de Sonora e de Baixa California. É o 6^o estado máis grande por área, así como o 14^o máis poboado do país, cunha poboación de máis de 7 millóns de habitantes segundo datos de 2020. É un dos chamados "Estados das Catro Esquinas".

Arizona

State of Arizona (en)
Bandeira Brasón
Himno	The Arizona March Song (en) (1919)
Lema	«Ditat Deus»
Símbolo oficial	Campylorhynchus brunneicapillus (ave)
Alcume	The Grand Canyon State e Talaith y Grand Canyon
Localización
34°17′12″N 111°39′25″O
Estado	Estados Unidos de América
Capital	Phoenix
Contén a división administrativa	Condado de Apache (pt) Condado de Cochise (pt) Condado de Coconino (pt) Condado de Gila (pt) Condado de Graham (pt) Condado de Greenlee (pt) Condado de La Paz (pt) Condado de Maricopa (pt) Condado de Mohave (pt) Condado de Navajo (pt) Condado de Pima (pt) Condado de Pinal (pt) Condado de Santa Cruz (pt) Condado de Yavapai (pt) Condado de Yuma (pt)
Poboación
Poboación	7.151.502 (2020) (24,22 hab./km²)
Número de fogares	2.643.430 (2020)
Lingua oficial	lingua inglesa
Xeografía
Parte de	Região Sudoeste dos Estados Unidos (pt) Estados Unidos continentais
Superficie	295.234 km²
Auga	0,35 %
Bañado por	Río Colorado
Altitude	1.250 m
Punto máis alto	Pico Humphreys (pt) (3.851 m)
Punto máis baixo	Río Colorado
Comparte fronteira con	California, oeste Baixa California, suroeste Sonora, sur Novo México, leste Nevada, noroeste Utah, norte Colorado, nordés
Datos históricos
Precedido por	Território do Arizona (pt)
Creación	14 de febreiro de 1912
Organización política
Órgano executivo	Government of Arizona (en)
• Governador (pt)	Katie Hobbs (2023–)
Órgano lexislativo	Cortes do Estado de Arizona ,
Máxima autoridade xudicial	Arizona Supreme Court (en)
Identificador descritivo
Fuso horario	UTC−07:00 Zona horaria da montaña
ISO 3166-2	US-AZ
Identificador GNIS	1779777
Outro
Irmandado con	Tainan
Sitio web	az.gov

Gran Canón do Colorado en Arizona.

A súa capital é Phoenix. Outro centro urbano importante é Tucson. O estado consta fundamentalmente de planicies a grande altura (de 1.500 a 2.700 metros), rotas por canóns como o Gran Canón ou o Canón de Chelly. O seu río máis importante é o río Colorado.

O alcume de Arizona é The Grand Canyon State, polo senlleiro Gran Canón. Outro alcume de Arizona é The Copper State (O Estado do Cobre), pois ten grandes depósitos de cobre, sendo tradicionalmente e incluso actualmente a minaría de cobre unha importante fonte de ingresos de Arizona.

Miles de anos antes da chegada dos primeiros europeos, nativos americanos vivían na rexión onde actualmente se acha Arizona. Aínda existe unha poboación importante estimándose que uns 280.000 nativos viven en Arizona, repartidos por reservas indias do estado.

Nun principio, Arizona fora colonizada por España, e pasara a control mexicano en 1821, cando México se independizou de España. En 1848, coa fin da intervención estadounidense en México, a maior parte de Arizona (ao norte do río Gila) pasou a mans estadounidenses. O presidente Santa Anna de México vendeu parte do sur do Estado na Vena da Mesilla en 1853. O 14 de febreiro de 1912, Arizona adquiriu o estatuto de estado.

Xeografía

Arizona está dividido en 15 condados: Apache, Cochise, Coconino, Gila, Graham, Greenlee, La Paz, Maricopa, Mohave, Navajo, Pima, Pinal, Santa Cruz, Yavapai e Yuma.