Wikipedia

Axum

(Redirección desde «Aksum»)

Axum ou Aksum (pronounciase: Escoitari/ˈɑːkˈsuːm/) é unha cidade da rexión de Tigray, cunha poboación de 66.900 habitantes (en 2015), no norte de Etiopía, localízase na base dos montes Adoua. Foi o centro do Imperio Axumita,[1][2][3] unha potencia naval e comercial que gobernou toda a rexión, ademais de partes de Asia occidental como Arabia Saudita e Iemen. Gobernou a rexión desde aproximadamente o 400 a.C. ata o século X. Axum está situado no distrito de La'ilay Maychew de Etiopía.[4]

Modelo:Xeografía políticaAxum
Imaxe
Localización
Mapa
 14°07′18″N 38°43′53″L / 14.1218, 38.7315
EstadoEtiopía
RexiónsRexión de Tigray
ZonaMehakelegnaw
Woredavila de Axum Editar o valor en Wikidata
Capital de
Poboación
Poboación66.800 (2015) Editar o valor en Wikidata (3.867,98 hab./km²)
Xeografía
Superficie17,27 km² Editar o valor en Wikidata
Altitude2.131 m Editar o valor en Wikidata
Outro
Irmandado con
Patrimonio da Humanidade  
TipoPatrimonio cultural  → África
Data1980 (4ª Sesión), Criterios de Patrimonio da Humanidade: (i) e (iv) Editar o valor en Wikidata
Identificador15

Axum está situado na Zona Central da Rexión de Tigray, preto da base das montañas Adwa. Ten unha altitude de 2131 m. e está rodeado por La'ilay Maychew, unha woreda da rexión de Tigray administrada por separado, as ruínas da antiga capital inclúen obeliscos monolíticos, estelas xigantescas, túmulos reais e antigos castelos. A Igrexa Etíope Tewahedo afirma que no templo da nosa señora María de Sión está a Arca da Alianza, considerada polos coptos a cidade máis sagrada de Etiopía e é un importante centro de peregrinacións. O 88% da poboación é copta, o resto son fundamentalmente musulmáns.

En 1980, a UNESCO engadiu os sitios arqueolóxicos de Axum á súa lista de Patrimonio da Humanidade debido ao seu valor histórico. Antes do comezo da Guerra do Tigray en 2020, Axum era un destino turístico líder para os visitantes estranxeiros.[5]

Historia

editar
 
A máxima influencia do imperio aksumita, baseada na p. 97 de The Times Complete History of the World

Axum foi o centro da potencia comercial mariña coñecida como Imperio Axumita, que era anterior ás mencións máis antigas nos escritos da época romana. Ao redor do 356 d.C., o seu gobernante foi convertido ó Cristianismo copto por Frumentius.[6] Máis tarde, baixo o reinado do emperador Kaleb, Axum foi un case aliado de Bizancio contra o Imperio sasánida que adoptara o zoroastrismo. O rexistro histórico non está claro, xa que os rexistros da igrexa antiga son as principais fontes contemporáneas.

Crese que o imperio comezou un longo e lento declive despois do século VII debido en parte aos persas e despois aos árabes que disputaron as antigas rutas comerciais do Mar Vermello. Finalmente, o imperio quedou separado dos seus principais mercados en Alexandría, Bizancio e Sur de Europa e a súa parte do comercio pasoua a mans dos comerciantes árabes da época.

 
O Imperio Axumita mostra a súa relación con outras entidades políticas en 565

O Imperio Axumita foi finalmente destruído no século X pola emperatriz Gudit,[7] e, finalmente, algúns dos habitantes de Axum víronse forzados a irse ao sur e o seu antigo modo de vida decaeu. A medida que o poder do imperio declinou, tamén o fixo a influencia da cidade, que se cre que perdeu poboación durante o declive, como Roma e outras cidades afastadas do fluxo dos acontecementos mundiais. O último emperador (nominal) coñecido que reinou coroouse aproximadamente no século X, pero a influencia e o poder do imperio remataran moito antes.

O seu descenso de poboación e do comercio contribuíu entón ao desprazamento do centro de poder do Imperio etíope cara ao sur cara á rexión de Rexión de Amhara mentres avanzaba cara ao interior. Neste período, a cidade de Axum converteuse na sede administrativa dun imperio que abarca un millón de quilómetros cadrados. Finalmente, o nome alternativo de Etiopía foi adoptado pola rexión central e despois polo estado moderno que existe actualmente.[8]

"Axum" (ou os seus equivalentes gregos e latinos) aparece como un centro importante nos mapas indíxenas do norte do Corno de África no século XV.[9][10] O líder de Adal Ahmed ibn Ibrahim al-Ghazi liderou a conquista de Axum no século XVI.[11]

O Imperio Axumita e a Igrexa Etíope

editar
Artigo principal: Reino de Axum.
 
O reino aksumita comezou a emitir moedas sobre o ano 270 d C.. As moedas de prata e bronce para uso local e cotián xeralmente seguían o deseño das moedas romanas cun busto do gobernante no perfil, polo menos nun lado. As moedas axumitas foron as primeiras do mundo antigo en levar a cruz como símbolo da devoción do gobernante polo cristianismo. Esta moeda de ouro do século VI probablemente representa ao rei axumita Ousas

O Imperio Axumita tiña a súa propia linguaxe escrita, Geʽez, e desenvolveu unha arquitectura distintiva exemplificada por obeliscos xigantes. O máis antigo deles, aínda que relativamente pequeno, data de 5000–2000 a.C.[12] Aksum tiña rexistros escritos en varias linguas, o único estado africano que o fixo ademais de Meroë e Exipto.[13] O imperio estaba no seu apoxeo baixo o emperador Ezana, bautizado como Abreha no século IV (que tamén foi cando o imperio aceptou oficialmente o cristianismo).[14]

As bibliotecas de Axum albergaban documentos cristiáns esenciais, e os monxes coptos traduciron moitos destes libros nos séculos V e VI.[15] A Biblia foi traducida ao idioma Ge'ez, e a única copia completa que se conserva do Libro de Enoc está na lingua Ge'ez.[15] A Igrexa Ortodoxa Etíope Tewahedo afirma que a Igrexa da Nosa Señora María de Sión en Axum alberga a Arca da Alianza bíblica, na que se atopan as Táboas de pedra sobre as que están inscritos os Dez Mandamentos.[16] As tradicións etíopes suxiren que foi desde Axum onde Makeda, a Raíña de Saba, viaxou para visitar o rei Salomón en Xerusalén e que os dous tiveron un fillo, Menelik, que creceu en Etiopía pero que viaxou a Xerusalén cando era novo para visitar a terra natal do seu pai. Viviu varios anos en Xerusalén antes de regresar ao seu país coa Arca da Alianza. Segundo a Igrexa etíope e a tradición etíope, a Arca aínda está en Axum. Esta mesma igrexa foi o lugar onde os emperadores etíopes foron coroados durante séculos ata o reinado de Fasilides, e logo de novo comezando con Johannes IV ata o final do imperio.

Axum está considerada a cidade máis sagrada de Etiopía e é un importante destino de peregrinacións.[16][17] As festas relixiosas importantes son o Timkat (coñecido como Epifanía no cristianismo occidental) o 19 de xaneiro ( 20 de xaneiro en anos bisestos) e o Festival de Maryam Sión o 30 de novembro[18] (21 de Hidar no calendario etíope).

 
O Obelisco de Axum despois de ser devolto a Etiopía.

En 1937, un Obelisco de Axum de 24 m. de alto e 1.700 anos de idade, foi dividido en cinco partes polos italianos e enviado a Roma para ser erixido. O obelisco é amplamente considerado como un dos mellores exemplos de enxeñería desde o auxe do imperio axumita. A pesar do acordo das Nacións Unidas de 1947 de que o obelisco sería enviado de volta, Italia negouse, o que provocou unha disputa diplomática de longa data co goberno etíope, que considera o obelisco como un símbolo de identidade nacional. En abril de 2005, Italia finalmente devolveu as pezas do obelisco a Axum no medio de moita alegría oficial e pública. Italia tamén cubriu os custos de 4 millóns de dólares da transferencia. A UNESCO asumiu a responsabilidade da reinstalación desta estela en Axum, e a finais de xullo de 2008 o obelisco reinstalárase. Foi presentado o 4 de setembro de 2008.[19][20]

Primeiras investigacións

editar

En febreiro de 1893 os exploradores británicos, James Theodore Bent e a súa esposa Mabel Bent, viaxaron en barco ata Massawa, na costa oeste do Mar Vermello. Despois dirixíronse por terra para escavar en Axum e Yeha, coa esperanza de investigar posibles vínculos entre as primeiras redes comerciais e as culturas a ambos os dous lados do Mar Vermello.[21] Chegaron a Axum o 24 de febreiro de 1893[22] pero o seu traballo quedou restrinxido [23] polas tensións entre os ocupantes italianos e os señores da guerra locais, xunto coas continuas ramificacións da primeira guerra italo-etíope e tiveron que retirarse precipitadamente a finais de marzo a Zula para regresar a Inglaterra.[24]

Documentación 3D con dixitalización láser

editar
 
Parque de estalas norte en Axum, Etiopía.

O Proxecto Zamani documenta os sitios do patrimonio cultural en 3D para crear un rexistro para as xeracións futuras.[25][26][27][28] A documentación está baseada na exploración con láser terrestre.[29][30] A documentación 3D de partes do campo de estelas de Axum realizouse en 2006[31] e os modelos, planos e imaxes 3D poden ser vistos aquí.

ataque aéreo de 1989

editar

Durante a Guerra Civil de Etiopía, o 30 de marzo de 1989, Axum foi bombardeada desde o aire polas Forzas de Defensa Nacional Etíope e morreron tres persoas.[32]

Masacre de Maryam Ts'iyon

editar
 
Cúpula e campanario da Igrexa Santa-María-de-Sion

Miles de civís morreron durante a masacre de Axum que tivo lugar na igrexa Maryam Ts'iyon en Axum e arredores durante a Guerra do Tigray en decembro de 2020.[33][34] Houbo tiroteos indiscriminados por parte das Forzas de Defensa de Eritrea (EDF) en todo Axum [35][36] e asasinatos centrados na Igrexa de Nosa Señora María de Sión (Maryam Ts'iyon) por parte dos soldados eritreos.[37][38]

A igrexa tamén era un lugar onde se recollían os cadáveres dos civís mortos noutros lugares para o seu enterramento. só se revelou a nivel internacional a principios de xaneiro de 2021 despois de que os sobreviventes escaparan a lugares máis seguros.[39] ​

Galería

editar
  •  
    Reconstrución de Dungur
  •  
    Dungur
  •  
    Dungur
  •  
    Dungur, co campo de estelas de Gudit inmediatamente máis aló
  •  
    Ánfora da era axumita de Asmara.
  •  
    Maqueta do palacio Ta'akha Maryam.
  •  
    Chorros de auga axumitas en forma de cabezas de león.
  •  
    Tarro axumita con pico figural.
  •  
    Tumbas debaixo do campo de estelas.
  •  
    Entrada á Tumba da Porta Falsa.
  •  
    O Parque das Estelas en Axum.
  •  
    Pequenas estelas no campo de estelas de Gudit
  •  
    Outro campo de estelas en Axum.
  •  
    Estela de Axum no campo dun labrego
  •  
    Rúa de Axum

​

Notas

editar
  1. ↑ Centre, UNESCO World Heritage. "Axum". UNESCO World Heritage Centre (en inglés). UNESCO. Consultado o 23 de abril de 2020. 
  2. ↑ "Aksum Ethiopia". Encyclopedia Britannica (en inglés). Consultado o 24 de febreiro de 2019. 
  3. ↑ Phillipson, David W. (2014). Foundations of an African Civilisation: Aksum and the Northern Horn, 1000 BC - AD 1300 (en inglés). Boydell & Brewer Ltd. p. 69. ISBN 9781847010889. Consultado o 24 de febreiro de 2019. Na propia Axum, sábese pouco sobre as primeiras fases, que poderían axudarnos a comprender a transición. A investigación arqueolóxica viuse restrinxida pola presenza da cidade moderna e a penetración dos niveis máis baixos vese impedida por elementos posteriores que merecen ser preservados. 
  4. ↑ "Axum - Walkin Ethiopia Tour and Travel". walkinethiopia.com. Consultado o 2023-09-04. 
  5. ↑ Kristos, Mihret G (2023-05-26). "Analysis: Axum, Ethiopia’s top tourist destination reels from impacts of devastating war". Addis Standard (en inglés). Consultado o 2023-07-04. 
  6. ↑ Vincent Khapoya (2015). The African Experience. Routledge. p. 71. 
  7. ↑ De Agostini, ed. (2012). L'Egitto e il Vicino Oriente. Novara: Corriere della Sera. p. 366. 
  8. ↑ G. Mokhtar, UNESCO General History of Africa, Vol. II, Abridged Edition (Berkeley: University of Aksum Press, 1990), pp. 215-35. ISBN 0-85255-092-8
  9. ↑ Nyssen, J., Tesfaalem Ghebreyohannes, Hailemariam Meaza, Dondeyne, S., 2020. Exploration of a medieval African map (Aksum, Ethiopia) – How do historical maps fit with topography? In: De Ryck, M., Nyssen, J., Van Acker, K., Van Roy, W., Liber Amicorum: Philippe De Maeyer In Kaart. Wachtebeke (Belgium): University Press: 165-178.
  10. ↑ Smidt W (2003) Cartography, in: Uhlig S (ed.): Encyclopaedia Aethiopica, Wiesbaden: Harrassowitz, vol. 1: 688-691
  11. ↑ Chekroun, Amélie. Le" Futuh al-Habasa" : écriture de l’histoire, guerre et société dans le Bar Sa’ad ad-din (Ethiopie, XVIe siècle). l’Université Paris 1 Panthéon-Sorbonne. p. 336. 
  12. ↑ Uhlig, Siegbert, ed. Encyclopaedia Aethiopica: D-Ha (Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2005), p. 871.
  13. ↑ Windmuller-Luna, Kristen. "Monumental Architecture of the Aksumite Empire | Essay | The Metropolitan Museum of Art | Heilbrunn Timeline of Art History". The Met’s Heilbrunn Timeline of Art History (en inglés). Consultado o 2023-10-19. 
  14. ↑ Fage, J. D., A History of Africa (London: Routledge, 2001), pp. 53–4. ISBN 0-415-25248-2
  15. ↑ 15,0 15,1 Murray, Stuart (2009). The library: an illustrated history. New York, NY: Skyhorse Pub. p. 30. ISBN 9781628733228. 
  16. ↑ 16,0 16,1 Hodd, Mike, Footprint East Africa Handbook (New York: Footprint Travel Guides, 2002), p. 859. ISBN 1-900949-65-2.
  17. ↑ See Linda Kay Davidson and David Gitlitz Pilgrimage, from the Ganges to Graceland: an Encyclopedia (Santa Barbara: ABC-CLIO, 2002), 17–18.
  18. ↑ Lim, Fr. John Francesco Maria (29 de novembro de 2019). "Mary of the Day (30 de novembro) – Our Lady Mary of Zion (New Ark of the New Covenant), Axum, Tigray, Ethiopia". Mary the Immaculate One. Consultado o 20 de abril de 2021. 
  19. ↑ "Ethiopia unveils ancient obelisk". BBC News. 4 de setembro de 2008. Consultado o 22 de febreiro de 2014. 
  20. ↑ "The Reinstallation of the Axum Obelisk" (PDF). UNESCO. 10 de outubro de 2008. Consultado o 22 de febreiro de 2014. 
  21. ↑ Bent published the trip in his: The sacred city of the Ethiopians: being a record of travel and research in Abyssinia in 1893, London, Longmans, Green and Co, 1894.
  22. ↑ The Travel Chronicles of Mrs J. Theodore Bent, Vol. 2, 2012, Oxford, Archaeopress, page 201.
  23. ↑ ‘'A expedición de Theodore Bent a Abisinia co propósito de investigar as ruínas de Axum non tivo tanto éxito como se podería desexar, debido ás hostilidades que se están a levar a cabo entre dous dos xefes; de feito, el e a señora Bent escaparon por pouco de verse implicados nas súas hostilidades. Aínda así a expedición non estivo exenta de resultados interesantes.’ (Mountstuart E. Grant Duff, The Annual Address on the Progress of Geography, 1892-93, The Geographical Journal, Vol. 2, No. 1 (Jul., 1893), 21).
  24. ↑ Bent published three further accounts relating to their Ethiopian trip of 1893: From the Heart of Abyssinia, Illustrated London News, 8 April 1893; In the North of Abyssinia, Illustrated London News, 6 May 1893; The Ancient Trade Route across Ethiopia, The Geographical Journal, Vol. 2 (2) (Aug), 140-6.
  25. ↑ Rüther, Heinz; Rajan, Rahim S. (2007). "Documenting African Sites: The Aluka Project". Journal of the Society of Architectural Historians 66 (4): 437–443. ISSN 0037-9808. JSTOR 10.1525/jsah.2007.66.4.437. doi:10.1525/jsah.2007.66.4.437. 
  26. ↑ Rüther, Heinz. "AN AFRICAN HERITAGE DATABASE – THE VIRTUAL PRESERVATION OF AFRICA'S PAST" (PDF). isprs.org. 
  27. ↑ Giles, Chris (5 de xaneiro de 2018). "Meet the scientists immortalizing African heritage in virtual reality". CNN. Consultado o 2019-10-17. 
  28. ↑ Wild, Sarah. "Africa's great heritage sites are being mapped out with point precision lasers". Quartz Africa (en inglés). Consultado o 2019-10-17. 
  29. ↑ Rüther, Heinz; Held, Christof; Bhurtha, Roshan; Schroeder, Ralph; Wessels, Stephen (2012-01-13). "From Point Cloud to Textured Model, the Zamani Laser Scanning Pipeline in Heritage Documentation". South African Journal of Geomatics (en inglés) 1 (1): 44–59–59. ISSN 2225-8531. 
  30. ↑ "Challenges in Heritage Documentation with Terrestrial Laser Scanning" (PDF). 
  31. ↑ "Site - Aksum Obelisk". zamaniproject.org. Consultado o 2019-10-18. 
  32. ↑ Human Rights Watch, 24 July 1991: ETHIOPIA - "Mengistu has Decided to Burn Us like Wood" - Bombing of Civilians and Civilian Targets by the Air Force
  33. ↑ "Situation Report EEPA HORN No. 53 – 12 de xaneiro de 2021" (PDF). Europe External Programme with Africa. 2021-01-12. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 2021-01-12. Consultado o 2021-01-13. 
  34. ↑ Nyssen, Jan (2021). "The situation in Tigray at the beginning of 2021". ResearchGate. Arquivado dende o orixinal o 14 de xaneiro de 2021. Consultado o 2021-01-14. Modelo:Self-published inline
  35. ↑ Mak, Getu (2021-02-13). "What happened in Aksum? My personal account". Tghat. Arquivado dende o orixinal o 13 February 2021. Consultado o 2021-02-13. Modelo:Self-published source
  36. ↑ Woinishet; Tsegaye, Tedros; T. Gebreananaye, Meron (2020-01-20). "Massacre and silenced voices in Aksum: An eyewitness account". Tghat. Arquivado dende o orixinal o 14 de febreiro de 2021. Consultado o 2021-02-13. Modelo:Self-published source
  37. ↑ Cara Anna (febreiro de 2021). "Witnesses Recall Church Massacre in Ethiopia’s Holy City of Axum". News & Reporting (en inglés). Associated Press. 
  38. ↑ "Eritrean troops massacre hundreds of civilians in Axum, Ethiopia". Amnesty International (en inglés). 2021-02-26. 
  39. ↑ Plaut, Martin (2021-01-11). "Massacre at Tigray's Mariam of Zion cathedral in Aksum". Eritrea Hub. Arquivado dende o orixinal o 12 de xaneiro de 2021. Consultado o 2021-01-13. 

Véxase tamén

editar

Outros artigos

editar

Ligazóns externas

editar
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Axum&oldid=6867221»