Ulpiano Checa

Ulpiano Fernández-Checa y Sanz, nado en Colmenar de Oreja (Provincia de Madrid), o 3 de abril de 1860, e finado en Dax o 5 de xaneiro de 1916, foi un pintor, escultor, cartelista e ilustrador español.

Ulpiano Checa

Nome orixinal	(es) Ulpiano Fernández-Checa y Saiz
Biografía
Nacemento	3 de abril de 1860 Colmenar de Oreja, España (pt)
Morte	5 de xaneiro de 1916 (55 anos) Dax, Francia
Lugar de sepultura	Colmenar de Oreja (pt)
Datos persoais
Outros nomes	Ulpiano Checa
País de nacionalidade	España
Educación	Real Academia de Belas Artes de San Fernando Real Academia de España en Roma (pt)
Actividade
Ocupación	pintor , escultor , gravador
Período de actividade	1875 - 1899
Alumnos	Henriette Delabarre-Henry (pt)
Lingua	Lingua castelá
Sinatura

Traxectoria

Ulpiano Checa naceu o 3 de abril de 1860 na localidade madrileña de Colmenar de Oreja, no número 5 da antiga "rúa de las Damas", que no presente leva o nome do pintor. Dende moi pequeno manifestou ter calidades para o mundo da arte. Con trece anos coñeceu, na súa vila natal, a José Ballester, marido dunha veciña de Colmenar, que era propietario do Café de la Concepción, na Corredera Baja en Madrid. En 1873 José Ballester, despois de consultar a Luis Taberner, artista recoñecido en Madrid, decidiu levar a Ulpiano xunto coa súa familia á capital. Ulpiano Checa instalouse na casa de Ballester, quen pagou todos os seus estudos, sendo o seu protector e mecenas. Checa estabeleceu amizade co fillo de José Ballester, Eduardo Ballester Estrecha, co que conviviu durante os anos da súa estancia en Madrid, de 1875 a 1884.

Torre de Colmenar de Oreja, acuarela sobre papel, 52,1 x 37cm. Torre de Colmenar de Oreja como estaba antes do incendio de 21 de agosto de 1886. Apuntamento tomado dende o Zacatín por Ulpiano Checa. Obra doada pola igrexa de Santa María a Maior ao Museo de Ulpiano Checa.

Estudou na Escola de Belas Artes e Oficios, e en 1875, ingresou na Real Academia de Belas Artes de San Fernando, na que estivo até 1880; durante a súa estadía na Academia obtivo tres medallas (perspectiva, debuxo do antigo e roupaxes e teoría e historia das belas artes) e dúas bolsas para pintura de historia. As súas boas cualificacións permitíronlle traballar como profesor adxunto de Pablo Gonzalvo na materia de perspectiva entre 1879 e 1884. Durante a súa estancia como pensionado na Academia Española de Belas Artes de Roma, Ulpiano Checa colaborou coa revista La Ilustración Española y Americana. Traballou como axudante de Manuel Domínguez na decoración do Palacio de Linares e na Basílica de San Francisco o Grande, os dous proxectos decorativos máis importantes de Madrid durante as últimas décadas do século. Tamén decorou o café do seu protector con vidreiras de motivos florais.

Con motivo do segundo centenario da morte de Calderón de la Barca, realizou as súas primeiras colaboracións como ilustrador na revista. Interesado polo devir artístico, moveuse dentro dos círculos culturais madrileños, e participou como socio fundador na creación do Círculo de Belas Artes de Madrid.

En 1884, obtivo a pensión de número na sección de pintura de historia na Academia de Belas Artes de Roma. Os seus traballos foron moi destacados. Un ano despois, durante o último curso da súa pensión, viaxou a París e participou no Salón dos Campos Elíseos co rapto de Proserpina, o que provocou discrepancias dentro da academia española. Tras finalizar os seus estudos, solicitou a pensión de mérito para a Academia en Roma, pero esta recaeu sobre Mariano Benlliure.

Checa fixou a súa mirada en París, que por aqueles anos xa se situou como o epicentro cultural europeo. En 1889, estabeleceuse na capital francesa e participou na Exposición universal deste ano co lenzo En la iglesia, que foi premiado coa terceira medalla. Coñeceu a Matilde Chayé, muller pertencente a unha familia acomodada de orixe gascón e en 1890 contraeu matrimonio. Checa cambiou a súa residencia definitivamente e viviu entre París e Bagnères-de-Bigorre, localidade situada nos Altos Pireneos onde a familia Chayé, moi apreciada dentro da comunidade, tiña unha residencia. Pero nunca esqueceu as súas orixes, e regresou a España en diversas ocasións para pasar tempadas de descanso e visitar a amigos e familiares en Colmenar de Oreja. O seu espírito inquieto e a súa posición económica permitíronlle viaxar por medio mundo e isto converteuno nun artista de fama internacional.

En 1890, obtivo o seu primeiro triunfo nos Salóns de París. Nos Campos Elíseos presentou a súa soada Carrera de carros romanos e conseguiu a terceira medalla. Tanto o público como a crítica encomiaron esta obra. O seu nome fíxose popular dentro dos círculos artísticos e enxalzouse como un dos pintores españois máis prometedores de cantos traballaban na capital francesa. Un ano despois, o goberno español condecorouno coa Orde de Carlos III.

Morte

Logo de estoupar a primeira guerra mundial, xa doente, deixou París para instalarse en Bagnères-de-Bigorre. En pouco tempo trasladouse á próxima localidade de Dax, onde morreu o 5 de xaneiro de 1916. Por expreso desexo do pintor, os seus restos mortais foron trasladados a Colmenar de Oreja, onde foi sepultado o día 20 dese mesmo mes.

Obras salientables

• 
  Entre dos oasis, óleo sobre lienzo, 55 x 100 cm. Salón oficial de París, 1911. Colección particular.
• 
  La naumaquia (Combate naval entre romanos), 1894. Medalla de ouro na Exposición Internacional de Atlanta en 1895.
• 
  Amor compartido. Acuarela, tinta e lapis sobre papel, 56 x 75 cm.
• 
  El galope. Óleo sobre lienzo, 60 x 38 cm.
• 
  El lazo en la pampa. Fotogravado sobre papel, 40,5 x 27,6 cm (1895).
• 
  El piel roja. Estatua de bronce, 56 x 40 x 18 cm. Marca de fundición de M. Colinsg, París (1895).
• 
  El rapto de Proserpina. Tinta chinesa, augada, plumilla e gouache sobre papel, 59 x 44,2 cm.
• 
  El último de los pieles rojas. Fotogravado sobre papel, 56 x 82 cm.
• 
  Fuente de Roma. Óleo sobre táboa, 16,7 x 24,8 cm.
• 
  Juego de los cientos (consejo tardío). Óleo sobre lenzo, 46,5 x 61,4 cm (1895).
• 
  La anunciación de la virgen, óleo sobre lenzo, 36,4 x 28,3 cm (1875).
• 
  La llegada del vencedor. Gravado en punta seca, 84 x 110 cm.
• 
  La ninfa Egeria dictando a Numa Pompilio las leyes de Roma. Óleo sobre lenzo, 300 x 200 cm.
• 
  La nube o la carga de la caballería mora. Acuarela sobre papel, 100 x 61,5 cm.
• 
  Leda y el cisne. Carboncillo, goauche sobre papel.
• 
  Los últimos días de Pompeya. Óleo sobre lenzo, 359 x 550 cm.
• 
  Proyecto de casa consistorial de Colmenar de Oreja. Acuarela sobre papel, 40 x 59 cm (1901).
• 
  Recuerdo de Venecia. Acuarela sobre papel, 21 x 35 cm (1885).
• 
  Venecia. Óleo sobre tea, 15 x 23 cm (1905).
• 
  Bañados de Roma.

Véxase tamén

Bibliografía

• Catálogo: Blanche Odin, Ulpiano Checa, La Rencontre, 1890-1916, Xavier Etcheandia y Bénédicte Magnin, Musée des Beaux-Arts Salies à Bagnères-de-Bigorre, Ville de Bagnères-de-Bigorre
• Alzaga, Amaya (2017). "Les regards de Zacharie Astruc et Ulpiano Checa sur l'Espagne finiseculaire, héritiers du Romantisme du Baron Davillier et Gustave Doré". En Cyril Devès (dir.). 22 & 23 mars 2013 - Lyon. Colloque International. G. Doré 1883-2013. Ecole Emile Cohl. pp. 116–121. ISBN 9782954204420. 
• Reyero, Carlos (1990). "La disyuntiva Roma-París en el siglo XIX: las dudas de Ulpiano Checa". Anuario del Departamento de Historia y Teoría del Arte 2: 217–228. ISSN 2530-3562.