Chopo branco

O chopo branco, álamo branco ou chopo prateado (Populus alba), é unha árbore de ribeira pertencente ás salicáceas. En Galiza non é común agás en xardinaxe.

Etimoloxía

Nome científico

O nome xenérico Populus (do latín, 'popular') por ser abundante e en gran cantidade. O nome específico alba refírese á cor abrancazada do envés das follas.

Orixe e hábitat

• Europa, Asia, norte de África.
• Medra no centro e sur de Europa, Asia central, norte de África, e en toda a Península Ibérica, sendo moi escaso en Galiza de xeito natural.

Descrición

Casca do álamo branco.

Populus alba

Árbore caducifolia corpulenta de forma arredondada e rápido crecemento, que pode acadar os 30 m de altura e 1 m de diámetro, de forma larga e porte de columna, de groso toro e sistema radical forte, con numerosas raíces secundarias longas que emiten multitude de fillos. Casca lisa, abrancazada, cinsenta, fendida, máis escura no baseamento, con cicatrices negrexadas de pólas vella. A copa é larga e irregular. Poliñas e gomos tomentosos (cubertos de lanuxe). As follas son caedizas, simples, alternas, ovais ou palmadas, de bordo dentado; cubertas no envés dunha camada mesta aveludada de cor abrancazada. Follas tomentosas nas dúas faces e no pecíolo, variábeis nos gomos, con 3-5 lóbulos, brancas e vilosas de novas, as adultas coa face verde escura, glabra e envés densamente branco-tomentoso, limbo moi polimorfo. Follas maiores normalmente palmado-lobuladas, de base a xeito de corazón. Follas das poliñas arredondadas a ovadas, pouco lobuladas, con menos tomento. Candeas pénsiles. As masculinas de 3–6 cm de lonxitude, con lanuxe. As femininas máis longas e magras.
Polo outono a coloración é marrón ou amarelenta. As flores masculinas son grandes e arroibadas, en candeas ou amentos pénsiles, as femininas son de cor amarela-verdosa en pés distintos. Florea de febreiro a abril normalmente, antes de que abrochen as follas.

O froito é nunha cápsula bivalva, ovoide e sen vilosidade. As sementes comportan unha lanuxe a xeito de penacho.

Cultivo e usos

Cultivo

• Reprodución
  • Multiplícase por espeques e por gomos que agroman decote arredor do pé adulto.
• Podas
  • Admite podas enérxicas para reducir a molesta floración para persoas alérxicas.
• Solo
  • Medra en solos frescos, ricos (mais non ten grandes requirimentos en canto ao tipo de solo, podendo morar en solos pobres calcarios) e húmidos achegados aos regos.
  • Ademais, son capaces de medraren nun solo areento costeiro soportando eventuais enchentes por auga de mar no sistema radicular.
• Clima
  • Atura ben o frío e as calores excesivas sempre que teña auga dispoñíbel.
  • Posúe un crecemento rápido.
  • Pola cantidade de fillos que bota, pode competir con outras especies achegadas.
  • As súas raíces son agresivas, polo que cómpre desbotar a plantación preto de instalacións ou construcións.
• Condicións: os álamos poden aturar a polución e a influencia do mar polo que é empregado como pantalla de defensa preto do mar.
• Pragas e enfermidades: mosca branca, oídio etc.

Usos

• A madeira úsase en imaxinaría, tamén se usou a casca para curtir e tinxir.
• A madeira homoxénea de densidade lixeira, porosa e de doado secado e rápido; é resistente á abrasión e elástica:

A madeira utilízase en carpintaría lixeira, pasta de celulosa, paneis, taboleiros, embalaxes, mistos pola súa combustión a modo, chans etc.

• A var. pyramidalis Bunge (chopo boleana, Populus bolleana Carr.) posúe o toro uniformemente ramificado case dende a base e o porte é piramidal. É moi utilizada en plantacións en ringleira polo seu porte. Soporta solos pobres, arxilosos ou calcarios. É orixinaria do Turquestán.
• Aplicacións máxicas: o álamo branco (Eadha) correspondía coa letra E no antigo alfabeto druídico Ogham:

As xemas e follas do chopo prateado levábanse no peto para atraer o diñeiro.

• Cultívase coma árbore ornamental, mais necesitan de espazos amplos. Dan nome ao tipo de xardín urbano denominado alameda (ex. Alameda de Vigo). Plantábanse para dar sombra nas vilas e pola cor da súa casca, co contraste das súas follas e o agradábel recendo que ten.
• Moi utilizado coma pantalla do vento e en camiños preto do mar.
• Popularmente recoñécese o chopo prateado como unha árbore con propiedades de sandar. As chagas de hospitalización e outras feridas menos graves poden curarse utilizando a auga de cocemento das súas follas (ou da casca) para lavar as mesmas.

Árbores senlleiras en Galiza

O chopo branco do balneario de Cuntis está incluído no Catálogo de Árbores Senlleiras de Galicia.

Sinonimia

• Octima canescens Raf. 1838
• Populus denudata A.Braun in Hartig, 1850
• Populus bogueana Dode, 1905
• Populus floccosa Dode, 1905
• Populus globosa Dode, 1905
• Populus heteroloba Dode, 1905
• Populus hickeliana Dode, 1905
• Populus megaleuce Dode, 1905
• Populus peroneana Dode, 1905
• Populus triloba Dode, 1905
• Populus berkarensis Poljakov 1950
• Populus excelsa Salisbury 1796 (nom. illeg.)
• Leuce alba (L.) Opiz 1852 (nom. inval.)
• Populus hopeiensis Poljakov, 1950 (nom. inval.), non Hu & H.F.Chow, 1934
• Populus alba var. denudata (A.Braun) Wesm. in DC.
• Populus alba var. hickeliana (Dode) Fiori
• Populus alba var. nivea Aiton
• Populus alba var. pyramidalis Bunge
• Populus alba var. subintegerrima Lange in Willk. & Lange
• Populus alba L.
• Populus bolleana Lauche
• Populus nivea (Aiton) Willd.

Véxase tamén

Ligazóns externas

• USDA, ARS, National Genetic Resources Program. GRIN National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. https://web.archive.org/web/20111129183535/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/taxon.pl?29358 (11 dic 2007)