Lingua mono
A lingua mono (/ˈmoʊnoʊ/ MOH-noh) é unha lingua númica da familia uto-azteca, a lingua ancestral do pobo mono. O mono consta de dous dialectos, o oriental e o occidental. O nome "monachi" utilízase habitualmente en referencia ao mono occidental e "paiute do val Owens" en referencia ao mono oriental.[3] En 1925, Alfred Kroeber estimou que o mono tiña entre 3.000 e 4.000 falantes. No ano 2010, só unhas 40 persoas maiores falaban o mono como primeira lingua.[3] Está clasificado como en perigo crítico polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas.[4] Fálase no sur da Serra Nevada, na bacía do río Mono e no val Owens do centro e leste de California. O mono está estreitamente relacionado coa lingua paiute do norte; estas dúas clasifícanse como o grupo occidental das linguas númicas, unha rama da familia uto-azteca.[3][5]
| Lingua mono | ||
|---|---|---|
| Falado en: | Estados Unidos de América | |
| Rexións: | California | |
| Total de falantes: | 37 (citados en 1994)[1] | |
| Familia: | Uto-azteca Uto-azteca do norte Númica Númica occidental Lingua mono | |
| Códigos de lingua | ||
| ISO 639-1: | --
| |
| ISO 639-2: | --- | |
| ISO 639-3: | mnr
| |
| Mapa | ||
| ||
| Status | ||
 | ||
Notas editar
- ↑ Hinton, 30
- ↑ Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 "Mono." Survey of California and Other Indian Languages, University of California, Berkeley. 2009-2010 (consultado o 6 de maio de 2010)
- ↑ "UNESCO Atlas of the World's Languages in danger".
- ↑ Sheldon Klein. 1959. Comparative Mono-Kawaiisu. International Journal of American Linguistics. Vol. 25, No. 4 (Oct., 1959), pp. 233-238
Véxase tamén editar
Bibliografía editar
- Hinton, Leanne. Flutes of Fire: Essays on California Indian Languages. Berkeley: Heyday Books, 1994. ISBN 0-930588-62-2.
- Miller, Wick R. "Numic Languages." Handbook of North American Indians: Great Basin, Volume 11. Washington, DC: Smithsonian Institution, 1986. ISBN 978-0-16-004581-3.
- Liljeblad, Sven & Fowler, Catherine. 1986. Owens Valley Paiute. In W. L. d'Azevedo (ed.), Great Basin, 412-434. Washington, D.C.: Smithsonian Institution.
- Lamb, Sydney M (1958). A Grammar of Mono (PDF). PhD Dissertation, University of California, Berkeley. Consultado o 8 de xullo de 2012.
- Bibliografía adicional
- Bethel, Rosalie; Kroskrity, Paul V.; Loether, Christopher; Reinhardt, Gregory A. (1993). A Dictionary of Western Mono. Los Angeles : American Indian Studies Center, University of California.
- Lamb, Sydney M. Monachi dictionary (PDF). Ms., Survey of California and Other Indian Languages. Consultado o 9 de xullo de 2012.
- Norris, Evan J. (1986). A Grammar Sketch and Comparative Study of Eastern Mono. PhD dissertation, University of California, San Diego.
- Revitalización lingüística
- Onishi, Norimitsu (17 de xuño de 2012). "With Casino Revenues, Tribes Push to Preserve Languages, and Cultures". The New York Times. p. 14.
- Charles McCarthy (2007-10-14). "Learning an almost lost language; The few Mono Indians remaining who speak their tongue are passing it down to children to preserve culture.". The Fresno Bee. Consultado o 2012-07-09.
- James May (2003-07-11). "Defying the Silence, Part 2: A Race Against Time". Indian Country Today. Arquivado dende o orixinal o 2013-12-20. Consultado o 2012-07-09.