Lingua ahtna
O ahtna ou ahtena é unha lingua na-dené que se fala nos Estados Unidos.
| Ahtna | ||
|---|---|---|
| Outros nomes: | Ahtena | |
| Falado en: | Estados Unidos | |
| Rexións: | Alasca (na rexión do río Copper) | |
| Total de falantes: | 50 (2004) | |
| Familia: | Dene-ieniseiano Na-dené Atapascano-eyak Linguas atapascanas Atapascano setentrional Ahtna | |
| Escrita: | Alfabeto latino (variante ahtna) | |
| Estatuto oficial | ||
| Lingua oficial de: | Alasca[1] | |
| Códigos de lingua | ||
| ISO 639-1: | --
| |
| ISO 639-2: | ath | |
| ISO 639-3: | aht
| |
| Mapa | ||
 Extensión antes da colonización. | ||
| Status | ||
 | ||
Falantes editar
No ano 2004 había menos de 50 falantes[3] nun grupo étnico de 500 persoas. Todos os falantes nativos son maiores de 60 anos.
Distribución xeográfica editar
Hai 8 comunidades entre na área do Río Copper, entre o río Eyak e a súa foz e o alto Susita e Nenana en Alasca.
Usos sociais editar
Aínda que todos os falantes nativos son anciáns hai un aumento do interese entre os ahtena pola súa lingua, Lena Charley editou materiais para a súa aprendizaxe. En todas as escolas athna hai clases de lingua
Os primeiros estudos sobre a lingua realizounos James Kari que en 1986 publicou o primeiro libro Tatl'ahwt'aenn Nenn' (recolleita de historias tradicionais) e en 1990 o primeiro dicionario ahtna.
As autoridades das comunidades athna tentan evitar a desaparición da lingua, a escola Ya Ne Dah Ah[4] aplica un programa de inmersión lingüística en athna dende 1992 en Chickaloon, seguindo este exemplo outra escola abriu en Tazlina.
John E. Smelcer é un poeta athna que publicou en 1995 Koht'aene kenaege': Poems in the Ahtna Indian language primeira obra literaria escrita en athna.
Historia editar
Orixinariamente os athna vivían en comunidades esparexidas na rexión do río Copper, cada grupo era totalmente autónomo. A presenza rusa deixou poucos préstamos en athna, arredor de 50 palabras e non alterou a cultura athna, a primeira expedición americana na área data de 1885, pero ata comezos do século XX non se asentaron os primeiros colonos. Entre 1941 e 1945 construíuse unha autoestrada e os athna convertéronse en totalmente minoritarios no seu propio territorio.
Notas editar
- ↑ "Alaska OKs Bill Making Native Languages Official : The Two-Way : NPR".
- ↑ Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022.
- ↑ Bruce E. Johansen The Praeger Handbook on Contemporary Issues in Native America, Greenwood Publishing Group, 2007, páxina 23
- ↑ James Kari et al. Shem Pete's Alaska: The Territory of the Upper Cook Inlet Dena'ina, University of Alaska Press, 2003, páxina 298